Jak rozstrzygać wątpliwości na korzyść podatnika

Gdy organ stwierdzi, że w rozpatrywanej sprawie zasada in dubio pro tributario ma zastosowanie, ale istnieje więcej niż jedna równorzędna dla podatnika interpretacja przepisu, to powinien wybrać tę korzystniejszą. Jeśli nie jest w stanie jej wskazać, to powinien uwzględnić w tym względzie stanowisko zainteresowanego.

Publikacja: 25.01.2016 02:30

Jak rozstrzygać wątpliwości na korzyść podatnika

Foto: 123RF

Tak wynika z interpretacji ogólnej ministra finansów z 29 grudnia 2015 r. (PK4.8022.44.2015).

Ustawą z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r. poz. 1197) został wprowadzony do ustawy – Ordynacja podatkowa art. 2a stanowiący o tym, że niemożność usunięcia wątpliwości odnośnie do brzmienia przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika (in dubio pro tributario). Zasada ta zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2016 r.

Zgodnie z art. 2a ordynacji podatkowej regułę tę odnieść można jedynie do wątpliwości co do treści przepisów prawa, a nie wątpliwości co do stanu faktycznego. Treść ww. artykułu nie wskazuje jednak, że w zakresie usuwania wątpliwości dotyczących stanu faktycznego obowiązuje norma odwrotna. Odpowiednie badanie stanu faktycznego przy zastosowaniu przepisów ordynacji podatkowej odnoszących się do postępowania podatkowego (szczególnie zasad normujących przeprowadzanie dowodów) w rezultacie powinno spowodować określenie faktów mających miejsce w sprawie i tych niezaistniałych.

Treść artykułu odnosi się jedynie do podatnika, jednak nie ma żadnych uzasadnionych powodów uniemożliwiających stosowanie tego przepisu również w sprawach innych podmiotów obciążanych obowiązkami wynikającymi z przepisów prawa podatkowego – płatników, inkasentów, następców prawnych podatnika czy osób trzecich odpowiedzialnych za cudze zobowiązania podatkowe. Artykuł 2a ordynacji podatkowej swoje zastosowanie odnajduje w analogii prawnej. Porównanie sytuacji prawnej – w kontekście wymogu dostatecznej zrozumiałości przepisów prawa podatkowego i jednoznaczności wynikających z niej norm – podatnika i np. płatnika podatku, nie pozwala dostrzec istotnych różnic w tym zakresie. Sytuacja płatnika spełnia więc wszystkie warunki dopuszczające stosowanie, w drodze analogii, art. 2a ordynacji podatkowej także do płatnika. Dotyczy to także innych wskazanych wyżej podmiotów.

„Korzyść podatnika", w rozumieniu art. 2a ordynacji podatkowej, to optymalne dla niego rozwiązanie prawne dostępne spośród alternatyw powstałych w trakcie wykładni przepisu. Najkorzystniejsze wyjście dla podatnika wskazuje on sam, np. dokonując rozliczenia w treści deklaracji podatkowej albo prezentując swoje stanowisko w tym zakresie w toku postępowania podatkowego. Organ podatkowy może zakwestionować wskazywaną przez podatnika interpretację przepisu i sposób jego zastosowania, wykazując, że treść przepisu nie budzi wątpliwości na tle tej konkretnej sprawy albo – jeżeli przepis budzi pewne wątpliwości – poprzez wykazanie, że wątpliwości te da się usunąć, a wynik prawidłowo przeprowadzonej wykładni przepisu jest odmienny od wskazywanego przez podatnika. Organ podatkowy, przy wykładni przepisów prawa podatkowego, powinien uwzględnić orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Należy mieć na uwadze, że sąd administracyjny podczas badania legalności działania organów podatkowych będzie miał możliwość uchylenia decyzji np. w sytuacji, gdy organ podatkowy nie zastosował art. 2a ordynacji podatkowej, a – zdaniem sądu – istniały ku temu ustawowe przesłanki.

W przypadku, gdy organ podatkowy stwierdzi, że w rozpatrywanej sprawie art. 2a ordynacji podatkowej ma zastosowanie, ale istnieje więcej niż jedna, równorzędna i korzystna dla podatnika interpretacja przepisu, to powinien wybrać tę korzystniejszą dla podatnika. W sytuacji, kiedy organ nie jest w stanie wskazać korzystniejszej interpretacji (np. obie interpretacje są korzystne dla podatnika, ale – na innym polu działania prawa podatkowego – wybór jednej spowoduje utratę korzyści płynących z drugiej), powinien uwzględnić stanowisko podatnika co do wyboru najkorzystniejszej dla niego interpretacji.

Komentarz eksperta

Agnieszka Tałasiewicz, partner w Dziale Doradztwa Podatkowego EY w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych

Wydana przez Ministerstwo Finansów interpretacja ogólna w sprawie zasady in dubio pro tributario jest bardzo pomocna. Jednoznacznie określa zakres działania tej zasady (niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawnych) oraz doprecyzowuje krąg osób, które na działanie tej zasady mogą się powoływać (nie tylko podatnik, ale także płatnik, inkasent czy osoba odpowiedzialna za zobowiązania podatkowe jako osoba trzecia). Tego doprecyzowania zabrakło na poziomie wprowadzania przepisu do ordynacji podatkowej, ale – jako że jest to jedyne słuszne podejście – dobrze, że kwestię tę rozstrzygnęła interpretacja MF. Z interpretacji wynika też jasno tryb postępowania organu w obliczu powoływania się przez podatnika na art. 2a ordynacji – jak powinna wyglądać argumentacja i w jaki sposób w tym kontekście organ powinien respektować zasadę przekonywania, a także jak relatywnie należy się odnosić do korzyści podatnika (zależy to od indywidualnych okoliczności sprawy). Tu bardzo istotne jest to, że interpretacja explicite wskazuje konsekwencję w postaci uchylenia decyzji przez sąd, jeśli zasada in dubio pro tributario nie została zastosowana, a sąd uzna, że istniały ku temu przesłanki.

Myślę, że zarówno organy podatkowe, jak i podatnicy jako pośredni adresaci zasady, mając oprócz samego przepisu art. 2a ordynacji podatkowej również interpretację z 29 grudnia 2015 r., są dobrze wyposażeni i wiedzą, jakie są granice ochrony wynikającej z normy, która została sformułowana w ordynacji nazbyt ogólnie.

Tak wynika z interpretacji ogólnej ministra finansów z 29 grudnia 2015 r. (PK4.8022.44.2015).

Ustawą z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r. poz. 1197) został wprowadzony do ustawy – Ordynacja podatkowa art. 2a stanowiący o tym, że niemożność usunięcia wątpliwości odnośnie do brzmienia przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika (in dubio pro tributario). Zasada ta zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2016 r.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP