Wyrównanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop należy się tysiącom emerytowanych funkcjonariuszy od 6 listopada 2018 r., gdy w Dzienniku Ustaw został opublikowany wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie art. 115a ustawy o policji. Przepis ten określa wysokość ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wypłacany osobie odchodzącej na emeryturę.

Czytaj też: Po wyroku Trybunału ws. ekwiwalentu za urlop: tysiące byłych policjantów mają prawo do wyrównania

Trybunał uznał, że funkcjonująca od 19 października 2001 r. regulacja prowadziła do zaniżania wypłacanego świadczenia o ponad jedną czwartą. Nic więc dziwnego, że funkcjonariusze z NSZZ Policjantów upomnieli się o sprawiedliwość. To na ich wniosek zapadło korzystne dla emerytowanych mundurowych rozstrzygnięcie.

Gra na zwłokę

Po siedmiu miesiącach, jakie minęły od publikacji wyroku, ciągle jednak nie nastąpiły wypłaty wyrównań. Komendanci odmawiają funkcjonariuszom ponownego ustalenia wysokości należnego ekwiwalentu, zasłaniając się brakiem właściwych przepisów w ustawie o policji. Bo ich zdaniem te, które zakwestionował TK, już nie funkcjonują. Komendanci wskazują, że do czasu uchwalenia nowych przepisów nie ma podstawy prawnej do wyliczenia należnej wysokości ekwiwalentu.

Zapytaliśmy więc Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji o to, kiedy można się spodziewać nowelizacji przepisów, która zrealizowałaby wyrok TK i doprowadziła do wypłaty świadczeń należnych emerytowanym mundurowym. W odpowiedzi usłyszeliśmy, że w MSWiA trwają prace związane z analizą sposobu wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, sygn. K 7/15, z 30 października 2018 r. Jednym z aspektów prowadzonych działań jest oszacowanie skutków finansowych wyroku oraz określenie jego oddziaływania.

– Realizacja wyroku TK to nie jest skomplikowany problem, bo sprowadza się do rozstrzygnięcia, jaki wskaźnik wyliczenia ekwiwalentu 1/21 czy 1/22 wpisać do ustawy – mówi Sławomir Koniuszy z NSZZ Policjantów. – Jedynym uzasadnieniem tej zwłoki jest to, że w tegorocznym budżecie nie ma pieniędzy na ten cel. Wielokrotnie ponaglaliśmy komendanta głównego policji w tym zakresie, a także pytaliśmy o tę kwestię na pierwszym spotkaniu z Elżbietą Witek, nową minister spraw wewnętrznych i administracji. Skutek tej zwłoki w uchwaleniu nowych przepisów jest taki, że wyrównania świadczenia do pełnej wysokości nie dostają emerytowani funkcjonariusze, a także nie jest ono wypłacane funkcjonariuszom przechodzącym na emeryturę po wyroku TK.

Zakładając, że taki funkcjonariusz odchodzący na emeryturę w połowie roku może mieć niewykorzystaną połowę tegorocznego urlopu, traci w ten sposób ponad połowę swojego miesięcznego uposażenia. W praktyce jest to nawet kilka tysięcy złotych.

Ministerstwo szacuje teraz zapewne, ile może kosztować wypłata wyrównań za ostatnie 17 lat funkcjonowania niekonstytucyjnego przepisu i czy może ograniczyć wypłaty np. tylko do tych osób, które na emeryturę przeszły w ciągu ostatnich pięciu lat. Taki okres przedawnienia możliwości wznowienia postępowania po wyroku TK przewiduje art. 146 kodeksu postępowania administracyjnego.

Nadzieja w sądach

Zalecenie wstrzymania wypłat ma wynikać z wytycznych, jakie do poszczególnych jednostek wysłał komendant główny policji. Okazuje się jednak, że jest podstawą do przyznawania funkcjonariuszom wyrównań. Orzeczenie, które przewiduje taką możliwość, zapadło 23 maja 2019 r. przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku (sygn. III SA/Gd 218/19). Sędziowie uznali, że komendanci nie mogą odmawiać wyliczenia i wypłaty wyrównania przez brak podstawy prawnej.

TK zakwestionował bowiem dotychczasowy sposób liczenia, w którym do ustalenia ekwiwalentu za każdy dzień niewykorzystanego urlopu brało się 1/30 uposażenia funkcjonariusza. Wskaźnik do obliczania ekwiwalentu powinien wynosić 1/21 (korzystniejszy) lub 1/22 uposażenia funkcjonariusza, czyli tak jak w innych służbach.

Problem jednak w tym, że komendanci nie wydają w tych sprawach decyzji, np. odmownych, od których można odwołać się do sądu. Zdaniem prawników należy złożyć skargę na bezczynność komendanta, aby przymusić go do działania. Inaczej policjantom przyjdzie czekać na pieniądze jeszcze wiele miesięcy.

Konrad Młynkiewicz, radca prawny w kancelarii Sadkowski i Wspólnicy

Mimo że wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku jest nieprawomocny, to argumentacja przedstawiona przez ten sąd zasługuje na pełną aprobatę. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z konstytucją jedynie fragmentu przepisu określającego wymiar 1/30 części miesięcznego uposażenia jako stanowiący ekwiwalent za urlop. Trybunał jednocześnie precyzyjnie wskazał, że tak wyliczone świadczenie nie stanowi ekwiwalentu, a jedynie 73 proc. dziennego uposażenia. Treść orzeczenia TK nie pozostawia wątpliwości, że funkcjonariusze powinni uzyskać pozostałą „niewypłaconą dotychczas" część ekwiwalentu za urlop. Jednocześnie, jak trafnie wskazał WSA w Gdańsku, nie ma żadnych prawnych przesłanek, by ograniczyć uprawnienie funkcjonariuszy policji do uzyskania już teraz pełnego, odpowiadającego wymogom konstytucyjnym ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.