Zmniejszenie liczebności związku zawodowego skutkuje z opóźnieniem

Pracodawca jest związany kwartalną informacją przekazaną przez zakładową organizację związkową w zakresie uprawnień tego związku niezależnie od fluktuacji liczby członków w trakcie następnego kwartału.

Publikacja: 22.10.2015 03:00

Foto: Fotorzepa, Piotr Nowak

Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 2015 r. (II PK 208/14).

Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na pół etatu. 10 stycznia 2012 r. pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę dyscyplinarnie z jego winy. Naruszenie obowiązków polegało na wielokrotnych, nieusprawiedliwionych nieobecnościach w pracy, do których doszło między 7 grudnia 2011 r. a 2 stycznia 2012 r. Pracownik, jako przewodniczący zakładowej organizacji związkowej, był objęty ochroną stosunku pracy w latach 2010–2014 na mocy uchwały tego związku. Do 31 grudnia 2011 r. organizacja ta liczyła 11 osób, ale na dzień rozwiązania umowy z przewodniczącym – jedynie siedem osób.

Zdaniem sądu związek ten nie posiadał wymaganej art. 251 ustawy o związkach zawodowych liczby członków – tj. co najmniej dziesięciu – aby móc korzystać z ustawowych uprawnień. Sąd stwierdził, że na dzień rozwiązania umowy o pracę nie istniał już obowiązek konsultacji związkowej zamiaru rozwiązania umowy o pracę, o którym mowa w art. 52 § 3 kodeksu pracy, a pracodawca nie był związany negatywną odpowiedzią związku w kwestii zakończenia umowy o pracę. Powód nie korzystał już ze szczególnej ochrony wynikającej z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Sąd uznał jednak, że godziny pracy powoda były elastyczne, a wyznaczonych prac nie można było wykonać w wymiarze 1/2 etatu. Pracownik wywiązywał się ze swoich obowiązków i w pełni realizował zlecone mu zadania. Nie było możliwe, aby cały czas przebywał w miejscu pracy z uwagi na swoje obowiązki. Współpracował on z różnymi instytucjami i nie zawsze znajdował się w miejscu pracy zgodnie z godzinami wskazanymi w grafiku pracy z listopada 2011 r. Taka sytuacja wynikała z jego obowiązków oraz zadań zleconych przez pracodawcę. W związku z tym sąd rejonowy przywrócił powoda do pracy, uznając, że rozwiązanie umowy o pracę było nieuzasadnione. Oddalił jednocześnie powództwo pracownika o wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy.

Sąd okręgowy jako sąd II instancji na skutek apelacji pracodawcy zmienił wyrok i oddalił powództwo. Sąd ten nie podzielił ustaleń faktycznych SR i uznał, że pracodawca miał podstawy do rozwiązania z powodem umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z jego winy. Materiał dowodowy wskazywał, że czynności, które powód uznawał za realizację swoich obowiązków w zakresie umowy o pracę z pozwanym, w grudniu 2011 r. wykonywał on na rzecz innych podmiotów i rzeczywiście był nieobecny w pracy. Milcząco przyjął także, że powód nie korzystał ze szczególnej ochrony stosunku pracy.

Skargę kasacyjną od tego wyroku złożył pełnomocnik powoda, zarzucając m.in. błędną wykładnię art. 251 § 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych polegającą na przyjęciu, że w dniu rozwiązania z powodem umowy o pracę organizacja związkowa, do której on należał, nie była zakładową organizacją związkową w rozumieniu tego przepisu.

Wyrokiem z 19 sierpnia 2015 r. (II PK 208/14) Sąd Najwyższy uchylił wyrok SO i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Komentarz eksperta

Grzegorz Trejgel, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy sp.k.

Z tym wyrokiem Sądu Najwyższego należy się zgodzić. Jest to istotny wyrok wskazujący na moment ustalania uprawnień organizacji związkowej i wiążącego charakteru kwartalnej informacji składanej przez zakładową organizację związkową na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych.

Sąd Najwyższy przyjął, że do wykonywania uprawnień zakładowej organizacji związkowej istotna jest liczba członków związku z ostatniego dnia kwartału, wskazana w informacji  składanej do pracodawcy w trybie art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, tj. w ciągu dziesięciu dni następujących po danym kwartale. Zgodnie z informacją przedstawioną przez zakładową organizację związkową w niniejszej sprawie na 31 grudnia 2011 r. związek liczył 11 osób. Organizacja związkowa miała więc wszystkie uprawnienia ustawowe.

W myśl art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych każdorazowa informacja związku zawodowego ma się odnosić do liczebności organizacji związkowej na koniec poprzedniego kwartału, a nie do aktualnej liczby związkowców, która może ulegać fluktuacjom. Liczba członków związku z ostatniego kwartału 2011 r. była zgodna z wymogami ustawy, co oznaczało, że powód do pierwszych dni stycznia 2012 r. korzystał z ochrony określonej w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych. Pracodawca nie kwestionował, że na koniec ostatniego kwartału 2011 r. organizacja związkowa liczyła więcej niż dziesięć osób.

Zakładowa organizacja związkowa musi dowieść swoich uprawnień w ustawowo określony sposób, tj. przedstawić pracodawcy co kwartał – według stanu na jego ostatni dzień – w terminie do dziesiątego dnia miesiąca następującego po tym kwartale informację o łącznej liczbie członków tej organizacji. Zdaniem SN zbyt rygorystyczną i nieproporcjonalną co do skutków oraz intencji ustawodawcy należy uznać koncepcję, że spadek liczby członków poniżej dziesięciu osób powoduje utratę kompetencji organizacji związkowej oraz ochrony działacza związkowego z dnia na dzień, natychmiast po takim fakcie. Można wyobrazić sobie sytuację, w której stan osobowy związku zawodowego wielokrotnie oscylowałby wokół wymaganej liczby dziesięciu członków, czego skutkiem byłoby – w myśl koncepcji zaskarżonego wyroku – wielokrotne w ciągu kwartału nabywanie i tracenie kompetencji związku zawodowego. To powoduje stan niepewności prawa w relacjach nie tylko między pracodawcą a pracownikami, ale też w zakresie np. kompetencji związku zawodowego w postępowaniach sądowych. Z uwagi na skutki takiej koncepcji musiałyby one wynikać z jednoznacznego przepisu. Ustawa o związkach zawodowych nie zawiera takiej normy. Dla prawnego działania związku zawodowego nie ma znaczenia krótkotrwały spadek liczby członków, ale stan organizacji związkowej na koniec kwartału, jak również utrzymujący się przez trzy miesiące stan członków poniżej ustawowego limitu.

Swoje kompetencje organizacja związkowa zachowuje do końca kwartału w sytuacji faktycznego zmniejszenia w trakcie kwartału wymaganej liczby co najmniej dziesięciu członków związku zawodowego. W tym okresie zachowana jest ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy przewodniczącego lub osoby wskazanej przez związek zawodowy (art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 251 ust. 1 i 2 ustawy o związkach zawodowych).

Pracodawca jest więc związany otrzymaną od związku zawodowego informacją, chyba że jest w stanie udowodnić, iż na koniec kwartału liczba związkowców wynosiła mniej niż dziesięć. Taka sytuacja nie została ustalona w niniejszej sprawie, dlatego skargę kasacyjną w tej części uznano za zasadną.

Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 2015 r. (II PK 208/14).

Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na pół etatu. 10 stycznia 2012 r. pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę dyscyplinarnie z jego winy. Naruszenie obowiązków polegało na wielokrotnych, nieusprawiedliwionych nieobecnościach w pracy, do których doszło między 7 grudnia 2011 r. a 2 stycznia 2012 r. Pracownik, jako przewodniczący zakładowej organizacji związkowej, był objęty ochroną stosunku pracy w latach 2010–2014 na mocy uchwały tego związku. Do 31 grudnia 2011 r. organizacja ta liczyła 11 osób, ale na dzień rozwiązania umowy z przewodniczącym – jedynie siedem osób.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO