W niedzielę obchodzono Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady, święto uchwalone przez Sejm w 2006 r. w rocznicę wydarzeń z 14 czerwca 1940 r., gdy do KL Auschwitz przybył pierwszy masowy transport polskich więźniów. Wcześniej w nowo założonym przez Niemców obozie znajdowało się 30 więźniów, niemieckich kryminalistów, którzy mieli pełnić rolę funkcyjnych (kapo, blokowych).
Pierwszy transport polskich więźniów dotyczył osób przetrzymywanych w więzieniu w Tarnowie. Pierwotnie Niemcy wytypowali 753 osoby, do Auschwitz dotarło 728, los pozostałych jest nieznany. Do obozu koncentracyjnego pierwszym transportem trafili głównie mieszkańcy południowej Polski - żołnierze Kampanii Wrześniowej, aresztowani w ramach Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej (AB) działacze niepodległościowi, polityczni i społeczni oraz zatrzymane podczas przekraczania granic osoby, które usiłowały przedostać się do Francji, by wstąpić w szeregi Wojska Polskiego.
Więźniowie zostali przetransportowani do Auschwitz z dworca kolejowego w Tarnowie. Osadzeni nie wiedzieli, dokąd są wiezieni. W obozie nadano im numery od 31 do 758. Wojnę udało się przeżyć 325 osobom z transportu, los 111 jest nieznany. Ostatni żyjący uczestnik wydarzeń z 14 czerwca 1940 r., Kazimierz Albin, zmarł w lipcu 2019 r.
W pierwszych latach funkcjonowania obozu koncentracyjnego w Auschwitz Polacy byli najliczniejszą grupą więźniów.
Ogółem w zespole niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu (KL Auschwitz I), Brzezince (KL Birkenau) i Monowicach (KL Monowitz) w latach 1940-45 okupanci doprowadzili do śmierci lub zamordowali ok. połowę ze 150 tys. deportowanych tam Polaków oraz ok. 300 tys. polskich Żydów, obywateli II RP. Łączna liczba ofiar obozów nazywanych "fabryką śmierci" sięga 1,1 mln. Większość ofiar stanowili Żydzi.
Obóz Auschwitz-Birkenau został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W części obozu funkcjonuje Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, które z powodu epidemii koronawirusa pozostaje zamknięte do końca czerwca.
