Problemy fundacji ze zdobywaniem środków

Fundacje mają problem ze zdobyciem środków

Publikacja: 08.12.2018 07:15

Problemy fundacji ze zdobywaniem środków

Foto: Fotolia.com

Fundacja może prowadzić pomocniczo działalność gospodarczą służącą jej statutowi, ta jednak nie może być jej celem. Istotą fundacji jest bowiem, że nie działa dla zysku.

Artykuł 1 ustawy o fundacjach określa, że „fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych". Składniki majątkowe fundacji przeznaczone są na osiąganie właśnie tych celów.

Fundacje mają dziś problemy z zapewnieniem sobie potrzebnych środków, które pozwolą na stabilne prowadzenie działalności statutowej. To właśnie jest przyczyną podejmowania przez nie działalności gospodarczej. Stają się wtedy fundacją not-for-profit, a już nie non-profit. Fundacje not-for-profit osiągają dochody z własnej działalności, ale nie działają dla zysku, lecz zawsze w celach statutowych.

Warunki prowadzenia działalności

Artykuł 5 ust. 1 ustawy o fundacjach (ustawa) stanowi, że mogą one prowadzić działalność gospodarczą, gdy przewiduje to statut. Brak takiego postanowienia w statucie nie jest jednak bezwzględną przeszkodą. Zgodnie z art. 11 ustawy fundacja może podjąć działalność gospodarczą nieprzewidzianą w statucie pod warunkiem uprzedniej zmiany statutu. Każdorazowa zmiana postanowień statutu musi zostać wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Ponadto, rozpoczęcie działalności gospodarczej przez fundację wiąże się z jej wpisem do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Wpis taki ma charakter konstytutywny.

Pomocnicza działalność fundacji

Artykuł 5 ust. 5 ustawy stanowi, że fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących jej celom. Wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż tysiąc złotych.

Przyjąć należy, że działalność gospodarcza fundacji ma mieć jedynie charakter pomocniczy i zawsze ma na celu pozyskanie środków na działalność statutową. Stosunek działalności gospodarczej do statutowej określa się jako działalność „podporządkowaną", „uboczną", „pomocniczą", „subsydiarną".

Tożsamość z celami statutowymi

Wymóg, aby działalność gospodarcza prowadzona była w rozmiarach służących celom ustawowym, nie oznacza, że przedmiot tej działalności nie może pokrywać się z działalnością statutową. „Podporządkowanie rozmiarów działalności gospodarczej realizowanym przez fundację celom nie stwarza bezwzględnej konieczności przedmiotowego rozdzielenia omawianych sfer działania. Akcent trzeba bowiem kłaść nie na treść postanowień statutowych, lecz na ich praktyczną realizację, przy czym chodzić powinno jedynie o zachowanie akcesoryjności czy też subsydiarności działalności gospodarczej względem działalności celowej, statutowej (postanowienie SN z 30 listopada 2000 r., I CKN 886/98, OSNC 2001/6, poz. 91).

Wyjątkiem od tej zasady jest status organizacji pożytku publicznego. Tylko niektóre fundacje prowadzą tego rodzaju działalność i podlegają reżimowi ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (DzU z 2018 r., poz. 450), wówczas nie mogą prowadzić działalności gospodarczej pokrywającej się ze statutową (mają natomiast wiele przywilejów podatkowych).

Konieczne wyodrębnienie

Należy pamiętać, że trzeba wyodrębniać przedmiot działalności gospodarczej z przedmiotu działalności statutowej – w księgach rachunkowych i wszystkich dokumentach finansowych. Fundacje zobligowane są co rok do złożenia sprawozdania ze swojej działalności do właściwego ministra wskazanego w statucie. W sprawozdaniu takim kwestie związane z działalnością gospodarczą, w tym przychody z niej, zatrudnianie osób i ich wynagrodzenie, muszą być oddzielone od działalności statutowej.

Przedmiot działalności gospodarczej nie musi zostać skonkretyzowany w akcie fundacyjnym i statucie. Wystarczy ustanowienie jedynie, czy działalność gospodarcza jest dopuszczalna czy też nie (postanowienie SN z 7 maja 2002 r., I CKN 417/97, OSNC 1998, nr 10, poz. 157). Wydaje się zatem słuszne twierdzenie, że gdy statut zawiera ogólne sformułowanie, że fundacja może prowadzić działalność gospodarczą lub wymienia przykładowo jej rodzaje, to jej rozpoczęcie bądź zmiana na inną nie wymaga zmiany statutu.

Fundacja podejmująca działalność gospodarczą prowadzi księgi rachunkowe oraz sporządza sprawozdania finansowe na podstawie przepisów ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU z 2018 r., poz. 395). Pamiętać należy, że działalność gospodarcza fundacji ma służyć wyłącznie jej celom statutowym i osiągnięty w ten sposób zysk nie może być przeznaczony do podziału pomiędzy fundatorów bądź członków władz fundacji.

Autorka jest prawnikiem w Kancelarii Prawnej Filipek & Kamiński Sp.k.

Fundacja może prowadzić pomocniczo działalność gospodarczą służącą jej statutowi, ta jednak nie może być jej celem. Istotą fundacji jest bowiem, że nie działa dla zysku.

Artykuł 1 ustawy o fundacjach określa, że „fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych". Składniki majątkowe fundacji przeznaczone są na osiąganie właśnie tych celów.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP