Dochody i wydatki w uchwale budżetowej muszą się wzajemnie bilansować

- W gminie przygotowujemy budżet na przyszły rok. W projekcie uchwały budżetowej powstały rozbieżności kwotowe (ok. 100 tysięcy złotych) pomiędzy pozycją dochodów a wydatków - na cele związane z systemem gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Czy taka sytuacja jest prawnie dopuszczalna?

Nie.

Analiza podanego stanu faktycznego wymaga odniesienia się do przepisów ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz do ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Z art. 3 ust. 1 pierwszej ustawy wynika, że utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. Zakres zadań zapewniających czystość i porządek na terenie gminy i tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania określa art. 3 ust. 2 tej ustawy. Z kolei, zgodnie z art. 6r ust. 1 ww. ustawy, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy. Natomiast ust. 2 tego artykułu określa katalog kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które gmina pokrywa z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Katalog ten obejmuje koszty:

- odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

- tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych,

- obsługi administracyjnej tego systemu,

- edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.

Czytaj także: Gminy i powiaty – czy obecny podział terytorialny kraju zapewnia ich sprawność

W dalszej kolejności, na uwagę zasługują regulacje zawarte w art. 6r ust. 2a i 2b ww. ustawy. Ustawodawca określił tam, jakie inne koszty gmina może fakultatywnie pokryć z opłat pobranych za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Mowa tam o kosztach wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych, kosztach utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz o kosztach usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania w rozumieniu ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

Z kolei, art. 211 drugiej z wymienionych ustaw, stanowi ogólnie m.in., że budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany na rok budżetowy. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. Podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa. Nadto, co istotne, zgodnie z art. 212 ust. 1 pkt 8 tej ustawy, uchwała budżetowa określa między innymi szczególne zasady wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw. Z kolei, w art. 237 ust. 1 postanowiono, że w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego określa się także dochody i wydatki finansowane z tych dochodów, związane ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu jednostki wynikającymi z odrębnych ustaw.

Tak, więc w kontekście ww. przepisów obu ustaw – w uchwale budżetowej winny zostać wyodrębnione środki na utrzymanie czystości i porządku w gminie - zarówno w zakresie pozycji dochodów, jak i wydatków. Z ww. regulacji prawnych ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie wynika wprost, że dochody i wydatki ponoszone w ramach systemu gospodarowania odpadami muszą się wzajemnie bilansować. Jednak świadczy o tym treść art. 6r ust. 1aa., z którego wynika, że środki na ww. cele nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Oznacza to niedopuszczalność przeznaczania ich na inne wydatki.

Wreszcie, w kontekście poruszonej problematyki, warto przytoczyć stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 18 stycznia 2018 r. (Nr 005/g248/B/18) gdzie podkreślono: Przeznaczenie dochodów z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w kwocie 34 tys. zł na inny cel niż związany z funkcjonowaniem systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, stanowi istotne naruszenie prawa w zakresie ww. przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Kolegium Izby nakazało gminie dokonanie weryfikacji takiej pozycji budżetowej: albo poprzez usunięcie dochodów z tytułu ww. opłaty, albo wskazanie ich przeznaczenia na zadania w zakresie funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.