Już w najbliższą sobotę 28 września odbędzie się egzamin wstępny na aplikacje prawnicze: adwokacką, prokuratorską i notarialną. Od kilku miesięcy wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy przygotować się do testu. Dziś szybka powtórka z procedury cywilnej, a konkretnie z pełnomocnictw.
Czytaj także:
Egzamin wstępny na aplikację w 2019 r. - wykaz tytułów aktów prawnych
Opłaty za egzamin na aplikację w 2019 r. i za aplikację w 2020
Pełnomocnicy procesowi
Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje dwa rodzaje pełnomocnictwa:
1) pełnomocnictwo procesowe (ogólne i szczególne),
2) pełnomocnictwo do dokonywania niektórych czynności procesowych.
Pełnomocnikiem może być:
1) adwokat,
2) radca prawny,
3) rzecznik patentowy w sprawach własności przemysłowej,
4) osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego w sprawach restrukturyzacji i upadłości,
5) osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony,
6) osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia,
7) współuczestnik sporu,
8) rodzice strony,
9) małżonek strony,
10) rodzeństwo strony,
11) zstępni lub wstępni strony oraz
12) osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.
W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych, a w sprawach własności przemysłowej także przez rzeczników patentowych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji. Przepisu tego nie stosuje się w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych i o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny albo radca Prokuratorii Generalnej RP, a ponadto, gdy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa bądź państwowej osoby prawnej jest wykonywane przez Prokuratorię Generalną RP.
Przy pierwszej czynności procesowej pełnomocnik obowiązany jest dołączyć do akt sprawy:
1) pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub
2) wierzytelny odpis pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej.
Zasady tej nie stosuje się w przypadku dokonania czynności procesowej w elektronicznym postępowaniu upominawczym, jednak pełnomocnik powinien powołać się na pełnomocnictwo, wskazując jego datę, zakres oraz okoliczności wymienione w art. 87 KPC. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej RP mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wskazujących na ich umocowanie. Złożenie dokumentu wskazującego umocowanie lub jego uwierzytelnionego odpisu nie jest wymagane, jeżeli stwierdzenie przez sąd umocowania jest możliwe na podstawie wykazu lub innego rejestru, do którego sąd ma dostęp drogą elektroniczną.
W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.
Ważne:
Mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika (art. 93 KPC).
Pełnomocnictwo można wypowiedzieć. Wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników – z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych (art. 94 KPC). Ten przepis stosuje się odpowiednio do adwokata lub radcy prawnego ustanowionego przez sąd w przypadku zwolnienia go od obowiązku zastępowania strony w procesie.
Przykłady:
1. W jednej ze spraw sąd apelacyjny przyjął, że powódka skutecznie wypowiedziała pełnomocnictwo procesowe ustanowionemu dla niej pełnomocnikowi z urzędu (adwokatowi) pismem skierowanym do sądu okręgowego (art. 94 § 1 KPC).Tym samym zawiadomienie o terminie rozprawy apelacyjnej nastąpiło w wyniku doręczenia skierowanego do powódki (art. 133 § 1 i art. 139 § 1 KPC) i w świetle tego przepisu przyjęto doręczenie powódce zawiadomienia. W zażaleniu na postanowienie powódka zarzuciła naruszenie art. 168 § 1 KPC, art. 328 § 1 KPC i art. 133 § 1 KPC, a także art. 94 § 1 i art. 118 KPC. Wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia i przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu apelacyjnego. Domagała się też uchylenia postanowienia o odrzuceniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie odpisu tego wyroku wraz z pisemnym uzasadnieniem. Według powódki treść jej pisma wskazuje na to, że „nie jest ono zawiadomieniem (sądu) o wypowiedzeniu pełnomocnictwa, ale nieskutecznym oświadczeniem woli o wypowiedzeniu tegoż pełnomocnictwa skierowanym do niewłaściwego adresata (...)". Sąd Najwyższy w tej sprawie stwierdził, że mocodawca może skutecznie wypowiedzieć pełnomocnictwo procesowe ustanowione z urzędu. Ma wówczas zastosowanie art. 94 § 1 KPC2. Sąd Apelacyjny w Krakowie postanowieniem z 6.6.2016 r. odrzucił apelację powódki Zofii Mokradło od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z 3.3.2016 r. Wyrok został doręczony powódce 10.3.2016 r. Powódka 14.3.2016 r. złożyła wniosek o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na jej adres. Kolejnym pismem z 17.3.2016 r. powódka poinformowała sąd, że wypowiedziała pełnomocnictwo procesowe swojemu pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu i wniosła ponownie o sporządzenie uzasadnienia oraz doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na jej adres. Doręczenie powódce odpisu wyroku z uzasadnieniem nastąpiło 31.3.2016 r. Apelację od wyroku złożyła powódka 15.4.2016 r. i zawarła w niej wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Wniesienie apelacji 15.4.2016 r. było spóźnione i apelacja podlegała odrzuceniu (termin upłynął 14.4.2016 r.). Oczywiście na skutek zawartego w spóźnionej apelacji wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu toczyło się zapewne postępowanie w przedmiocie wyznaczenia kolejnego pełnomocnika dla powódki, któremu po ustanowieniu doręczono odpis wyroku z uzasadnieniem, jednak czynności te, jak również ewentualne wniesienie przez tego pełnomocnika apelacji nie miały żadnego znaczenia dla biegu terminu do wniesienia apelacji.
Polecane publikacje
Z czego najlepiej się uczyć
- „Egzaminy prawnicze Ministerstwa Sprawiedliwości", tomy 1–3, wydanie 2019 r.
- Z. Kapiński, „Apelacje karne. Zagadnienia praktyczne, akta i kazusy"
- S. Jaworski, „Apelacje cywilne i karne. 69 wzorów pism"
- „Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta"
- „Kodeks postępowania karnego. Orzecznictwo aplikanta"
