Mikołaj Pietrzak, kandydat na dziekana ORA: czas turbulencji mamy za sobą

Stołeczna adwokatura przez lata była widziana jako wrogo nastawiona do reszty kraju. Dalej tak jest?

Myślę, że to już przeszłość. Każda izba zasługuje na szacunek i na tym budujemy relacje z innymi.

Jest pan dobrym dziekanem?

Taka ocena byłaby arogancją. Mogłem więcej, ale dałem z siebie wszystko i jestem dumny z tego, co osiągnęła cała rada. Sukcesy przypisuję przede wszystkim jej i innym zaangażowanym adwokatom.

Kokieteria?

Bynajmniej. Rolą dziekana jest stworzenie przestrzeni innym i niewchodzenie im w drogę, gdy chcą działać.

Największy sukces i największa porażka?

Gdy rozpoczynałem kadencję, przeżywaliśmy największy w historii kryzys wiarygodności, z jakim mierzyła się adwokatura.

Czytaj także: Jak koronawirus wpłynął na zarobki adwokatów - badanie NRA

Mowa o dymisji poprzedniego dziekana w związku z zarzutami wokół reprywatyzacji.

Dziś już się nie mówi o aferze reprywatyzacyjnej w kontekście adwokatury, bo pokazaliśmy, kim naprawdę jest adwokat. Z organizacjami społecznymi i w dialogu ze społeczeństwem obywatelskim stanęliśmy odważnie w obronie konstytucji, gdy łatwo było chować głowę w piasek. Dzięki temu zyskaliśmy legitymację i wiarygodność społeczną.

Niektórzy uznają, że odezwy w obronie praworządności to upolitycznienie adwokatury.

Odmawiam słuszności temu zarzutowi. To obrona wartości, bez których nas nie ma i których mamy prawny obowiązek bronić. Ci, którzy chcieliby w takich sprawach głosu nie zabierać, w istocie dokonują politycznego wyboru – robią to, czego oczekuje Ministerstwo Sprawiedliwości. My zaś musimy robić swoje, dlatego jesteśmy obecni na wydarzeniach publicznych, festiwalach, pro bono w szkołach prowadzimy akcje edukacyjne, wspieramy organizacje pozarządowe.

Pojawił się zarzut, że niektóre z uchwał rady są podejmowane w obronie klientów członków tego gremium.

Jest bezpodstawny. Nie znam przypadku, by członek rady nie wyłączył się z głosowania nad sprawą, która może się choćby ocierać o sprawę jego klienta. Każdy członek ORA to wie – także przy uchwałach o wpisaniu kogoś na listę adwokatów.

Porażek nie było?

Nie dokończyliśmy bardzo ważnej sprawy współpracy z policją w celu zapewnienia dostępu do adwokata dla każdego zatrzymanego. Mamy system adwokackiej gorącej linii z dyżurnymi, na którą można zadzwonić z każdej komendy policji, a my byliśmy gotowi w 20 minut skierować tam dobrowolnie dyżurującego adwokata – za jawne i niewygórowane wynagrodzenie. Policja niestety nic nie robi, by nam to ułatwić. Mamy wspólne cele – bo w interesie policji jest przestrzeganie praw i wolności. Gdyby ten system działał, to w nocy z 7 na 8 sierpnia – gdy policja zatrzymała dziesiątki protestujących w Warszawie – każdy zatrzymany miałby niezwłoczną pomoc adwokata.

Brzmi jak program wyborczy na przyszłą kadencję.

Warszawskiej adwokaturze po latach turbulencji należy się stabilizacja. Chcę kontynuacji obrony wartości, o które walczymy, i polityki wiarygodności oraz zaufania, finansowej odpowiedzialności i ostrożnego korzystania ze środków izbowych – a nie kupowania życzliwości i głosów.

To odpowiedź na postulat jeszcze większego obniżenia składki?

My mamy stosunkowo niską. Po radykalnej i motywowanej populistycznie obniżce z 235 na 120 zł teraz jest 135 zł. Będziemy teraz proponować obniżenie składki do 130 zł. A na indywidualne wnioski jej umorzenia lub rozłożenia na raty patrzymy z życzliwością. Musimy chronić samorząd, mieć środki, by reagować, gdy zagrożona jest tajemnica zawodowa i trzeba wesprzeć adwokata, który się z tym zmaga. Stworzyliśmy procedurę, którą NRA uznała za wzorcową i rekomenduje innym radom. W trakcie naszej kadencji mieliśmy ponad 200 przypadków naruszenia lub choćby prób naruszenia tajemnicy zawodowej. I prawie wszędzie nasza interwencja doprowadziła do zmiany decyzji. Od tego jest samorząd. Jak się za bardzo obniży składkę, pozbawia się go możliwości logistycznych, by działać w takich sprawach. Zatrudniamy ponad 50 osób. Ich pensje są stosunkowo niskie, a presja na nich – ogromna.

Co dziś boli adwokatów?

Nieaktualizowane od lat stawki za pomoc prawną z urzędu. Wybitni adwokaci poświęcają długie godziny na sprawę – czego sędziowie nie widzą, bo np. na finale jest opinia o braku podstaw do złożenia kasacji. Wynagrodzenia są groteskowe – i nie jest to problem adwokatury, ale społeczeństwa. To jak z niedofinansowaniem szpitali, gdzie też chodzi o prawa obywateli. Obowiązek zapewnienia obywatelom efektywnego dostępu do sądu obciąża państwo. To na państwie spoczywa więc też obowiązek finansowania kosztów zapewnienia tego dostępu.

Bo mówi się, że lekarze i adwokaci są bogaci.

W warszawskiej adwokaturze są ogromne różnice w zarobkach – to naturalne. Rynek jest inny niż przed dziesięciu laty. Wielu adwokatów się spauperyzowało. Kto nie chce mieć urzędówek, prawie nigdy ich nie dostaje. A ci, którzy chcą, robią to z poczucia misji lub – w większości – aby mieć jakiś dochód. Nadszedł czas, by rada skupiła siły na domaganiu się adekwatnego wynagradzania pomocy prawnej z urzędu.

A praca na etat? Czy brak tej możliwości boli adwokatów?

Dla pewnej grupy adwokatów jest to ważne – np. dla adwokatek spodziewających się dziecka. Stosunek pracy daje stabilność i prawa nieosiągalne w innych formach relacji z ZUS. I albo można osobno wprowadzić tego rodzaju zabezpieczenia dla przyszłych rodziców i wychowujących małe dzieci, albo wprowadzić umowy o pracę.

Co pan by zrobił?

Głównym ryzykiem etatu jest obawa naruszenia niezależności. Ale znamy zawody, w których jest stosunek pracy i niezależność samej pracy. Gdy pracodawca każe lekarzowi ciąć w innym miejscu, niż nakazuje wiedza medyczna, on może odmówić. Podobnie może być w adwokaturze, by zapewnić niezależność i zabezpieczyć przed naciskami. Etat nie mógłby więc dotyczyć stosunku obrończego, tak jak jest to u radców prawnych. Można stosunek pracy adwokata obwarować w gwarancje niezależności. Warszawska adwokatura bardzo oczekuje utworzenia takiej możliwości, a naszą powinnością jest jej służyć.

A jak z finansami rady?

Gdy rozpoczynałem kadencję, mieliśmy od lat powtarzający się deficyt w budżecie izbowym i szkoleniowym. Dziś – pomimo budowy siedziby pionu dyscyplinarnego ORA przy ul. Lekarskiej kosztem 1,5 mln zł (dostaliśmy na to ponad 350 tys. zł dotacji z UE) – zamknęliśmy ten rok i już od dwóch lat nie mamy deficytu, a budżety są zbilansowane. To osiągnięcie skarbnika Jakuba Jacyny. Nareszcie udało nam się też rozbudować działalność na polu międzynarodowym. Członkowie naszej izby to rozchwytywani na świecie prawnicy. Dziś mamy umowy partnerskie i znakomite relacje z Londynem, Paryżem, Niemcami, USA, Słowacją i Bułgarią. To symbol solidarności z polską adwokaturą i element budowania relacji dających adwokatom warszawskim dostęp do spraw w innych krajach. Mamy też jasne przepisy o sponsoringu.

Po ogłoszeniu epidemii nie zadbano o to by palestra mogła zdalnie obradować?