Stępiński: Rozsądek i urna

Przyśnił mi się następujący dialog:

- Panie mecenasie, kto to jest?

- Jak to, kto? Dziekan warszawskiej rady adwokackiej.

- Pan żartuje?

- Niestety nie!

W warszawskiej adwokaturze zbliżają się wybory. Za kilka dni izba, która zrzesza niemałą część adwokatów w skali kraju, wybierze nowe władze. W tym roku - po raz pierwszy w historii - o wyniku wyborów zdecydują głosy Koleżanek i Kolegów, którzy weszli do zawodu w ciągu ostatnich czterech lat. Jest szansa, że dostrzegą potrzebę i określą kierunek szerokiej reformy adwokatury, która właśnie utraciła ostatni monopol - obrony w sprawach karnych. Może będą umieli dogadać się z kim trzeba, ponad głowami tych, którzy dla adwokatury przez lata nic nie wygrali.

Mało kto pamięta, ale dwadzieścia lat temu przedstawiciele – o ile mnie pamięć nie myli - izby wielkopolskiej, doprowadzili do zwołania Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Adwokatury, który miał wyrazić protest, w sprawie przyznania radcom prawnym prawa do reprezentowania przed sądami osób fizycznych. Na zjeździe było pryncypialnie i pompatycznie, tyle, że bez efektu. Zamiast łączyć się wtedy na warunkach adwokatury z radcami - co nastąpi wcześniej lub później - wykopaliśmy topór wojenny i oświadczyliśmy, że adwokatura od Bałtyku odepchnąć się nie da. A jak zostanie odepchnięta, to Ojczyznę czeka zguba. Ojczyzna przeżyła, a nawet rozwinęła się, podobnie jak korporacja radców prawnych. A adwokatura więdnie. Ileż bitew przegraliśmy w międzyczasie!

Utracie monopolu na obrony, podobnie - jak przed laty zmianom w KPC - nie można było zapobiec. Dlatego trzeba zastanowić się, jak wygrać batalię o klientów, nie przyprawiając gęby konkurentom. Postawmy na specjalizację. Obowiązkową. Dla młodego pokolenia prawników, czyli tych, którzy przymierzają się do władzy w adwokaturze, konkurencja i specjalizacja jest czymś naturalnym. Nie rodzi obaw. Jest szansa, że młodzi nie dostrzegą niczego złego w konieczności zdobywania specjalizacji, co dla niektórych adwokatów, zwłaszcza starszych i praktykujących w małych ośrodkach sądowych, zalatuje herezją. Im pasuje tytuł adwokata, czyli specjalisty od wszystkiego. Może dzięki takim specjalistom przegrywamy wizerunkowo? Może przez specjalizację, czytaj sprawdzalny profesjonalizm, wiedzie droga do zatrzymania klientów, którzy mogą wybrać konkurencję, która prowadząc te same sprawy, ma inne zasady etyki zawodowej, w tym reklamy i relacji z klientami.

Zgromadzenie izby warszawskiej odbędzie się w Sali Kongresowej. Została wynajęta za niemałe pieniądze, które można było przeznaczyć na cel szczytniejszy, np. pomoc starym samotnym adwokatom klepiącym biedę (Ci, którzy odwiedzają starych kolegów z okazji Świąt, często niedołężnych i biedujących wiedzą, jaki to problem!). Zgromadzenie nie może odbyć się kameralnych warunkach, ponieważ NRA, w której izba warszawska ma wielu przedstawicieli, nie umiała albo wręcz nie chciała powalczyć o dokonanie drobnych zmian w prawie o adwokaturze, które umożliwiłyby odbywanie zgromadzeń w dużych izbach przez pełnomocników. Całkiem nieśmiesznie będzie wtedy, gdy okaże się, że podczas głosowania uchwał, że o wyborach nie wspomnę, nie będzie quorum.

Może młodzi adwokaci dostrzegą, czego nie widzą lub o czym nie chcą mówić kandydaci na dziekana, że izba warszawska zrzesza gorszych adwokatów. Gorszych, nie w wyniku bliżej niekreślonych ułomności, tylko dzięki polityce parytetowej NRA, która od lat utrzymuje, wręcz pielęgnuje układ, w którym małe izby adwokackie mają nadreprezentację, kosztem dużych izb. Jeśli izba adwokacka w powiatowym mieście zrzesza 100 adwokatów to ma – zgodnie z ustawą – prawo do sześcioosobowej reprezentacji. Dlatego parytet wyborczy dla całej adwokatury powinna wyznacza arytmetyka. Wyznacza NRA. 100 podzielone przez 6 (ustawowa minimalna ilość delegatów każdej izby) to - w zaokrągleniu - 17. I w takich proporcjach powinniśmy wybierać delegatów na zjazd, szanując przepis art. 2 prawa  adwokaturze, który stanowi, że adwokaturę stanowią adwokaci i aplikanci adwokaccy. W takich wyborach izba adwokacka w Warszawie powinna wystawić ponad trzystu pięćdziesięciu delegatów na zjazd. Jak znam życie będzie ich mniej niż stu. Jest o co walczyć!

Większość z nas, zajęta własnymi problemami, nie interesuje się życiem izby, a zasady funkcjonowania adwokatury i jej władz, także na lokalnym poziomie, traktuje jako problem odległy. Dlatego namawiam do uważnego czytania programów wyborczych kandydatów na dziekana. Dlaczego? Bo niektóre brzmią pięknie, ale przeanalizowane zalatują demagogią. Przede wszystkim chciałbym, aby programy wyborcze kandydatów ograniczały się do poziomu lokalnego. Jeśli ktoś chce zbawiać adwokaturę, powinien kandydować do NRA, najlepiej od razu na stanowisko prezesa.

Adwokatura nie jest przymusowa i nie jest, ani związkiem zawodowym, ani kasą zapomogowo – pożyczkową. Nie powinna mieć żadnych zobowiązań socjalnych wobec swoich członków, może z wyłączeniem wypadków losowych i matek małych dzieci, kobiet w ciąży. Adwokata, hydraulika i lub fryzjera łączy niewiele. Ale jedno łączy ich niespornie: wpis do ewidencji podmiotów gospodarczych. Płacę składki do ZUS w zamian otrzymuję zasiłek. Jak mi się taki układ nie podoba, mogę pójść na etat, pracować na podstawie umowy o pracę. Wtedy składkę zapłaci pracodawca. Czy niski zasiłek, to powód, by społeczność musiała zrzucać się na tych, którym zasiłek z ZUS nie wystarcza? Są oczywiście wypadki losowe, w których solidarność korporacyjna wymaga udzielenia pomocy. Ale dlaczego mamy – co do zasady - wyręczać Państwo?

Niemal wszyscy kandydaci mówią o obniżeniu składki i nabyciu nowej siedziby. Jak znam życie, trzeba ją będzie kupić. Ponieważ nie wyobrażam sobie siedziby warszawskiej ORA poza ścisłym centrum, trzeba liczyć się z gigantycznym wydatkiem, jeśli siedziba ma spełniać wszystkie funkcje (biuro ORA, sala konferencyjna, pomieszczenia sądu i rzecznika dyscyplinarnego, klub z zapleczem itd.). Przyjmuję każdy zakład, że kredytodawca sprawdzi wypłacalność izby, czyli jej przychód. Obniżenie składki nie powiększy przychodu, może natomiast obniżyć wiarygodność kredytową.

Pomoc dla młodych trąci socjalizmem, z wyłączeniem symbolicznego obniżenia składki w ciągu pierwszych dwóch - trzech lat (ale tylko tym, którzy w ciągu pierwszego roku praktyki nie osiągną określonego poziomu przychodów). Okres wchodzenia do zawodu bywa trudny, sam to przechodziłem. Dlatego będę szczery do bólu i powiem, że Ci, którzy nie radzą sobie w zawodzie, zamiast liczyć na pomoc – de facto socjalną - muszą uzbroić się w cierpliwość i liczyć na siebie. A jak zorientują się, że nadzieja na lepsze czasy jest nieuzasadniona, powinni pomyśleć o zmianie zawodu. Bo może brak klientów, jest oznaką, że rynek działa. Ja naprawdę uważam, że jeśli ktoś nie radzi sobie w zawodzie powinien szukać szczęścia poza nim, a nie czekać na wsparcie.

Niektórym kolegom kandydatom wydaje się, że adwokatura musi odbudować partnerskie stosunki z sądami. Rozumiem, że ten pomysł wynika z własnych doświadczeń Kolegów, którzy ten postulat umieścili w swoich programach. Dlatego powiem tak: jak Cię widzą, tak Cię piszą? Każdy z nas tworzy swój wizerunek w oczach sędziów. Jak nie potrafisz zbudować prawidłowych relacji, Twój problem. Sędziowie bywają różni, a poziom wymiaru sprawiedliwości - niestety również z winy adwokatów - obniżył się. Dlatego moje antidotum na poprawę wizerunku adwokatury w relacjach z sędziami i sądami, jest proste: zamiast użalać się i marzyć o partnerstwie (sic!), bądźmy profesjonalni. A o patologicznych przypadkach informujmy władze adwokatury, jak nie wystarczy, idźmy do mediów.

Adwokaci, z wyjątkiem Tych, którzy niekiedy tracą tożsamość w fabrykach usług prawniczych, to indywidualiści. Zasypywanie podziałów w adwokaturze, to marzenie ściętej głowy. Ja chętnie będę mówił z niektórymi kandydatami jednym głosem, pod jednym warunkiem: to będzie mój głos! Nikt mnie na namówi, bym wspierał w wyborach Kolegę, od którego dzieli mnie przepaść w sferze celów i wartości, którą on chciałby zasypać, bo uważa, że da się pogodzić sprzeczności. No pasaran! Jako ekstremalny centrysta, przynajmniej w sferze wartości, jestem skrajnym konserwatystą.

Archetyp dziekana izby warszawskiej nie istnieje. Moim ideałem, odkąd w 1992r zostałem członkiem ORA, był i pozostanie znakomity adwokat, pan Andrzej Rościszewski. Dla mniej wtajemniczonych wybitny żeglarz. Kapitan. Po prostu kapitan. Ponieważ w szranki wyborcze nie stanęła żadna Koleżanka powiem tak. Chciałbym, by kandydat, który wygra wybory miał w sobie coś z dziekana Andrzeja Rościszewskiego. To musi być znakomity adwokat z charakterem i silnymi cechami przywódcy. Żadna postać papierowa. Adwokat, który odniósł sukces i cieszy się autorytetem. Który będzie „kimś" w rozmowach z prezesami sądów, szefami prokuratur i politykami oraz członkami NRA. Którego media będą traktować z należytym szacunkiem. Izba warszawska zasługuje na takiego dziekana.