Seremet w sporze o niezależność prokuratury

Krajowa Rada Prokuratury w uchwale z 18 lutego wyraziła „najwyższy niepokój i dezaprobatę" dla propozycji zmian w projektach ustaw Prawo o prokuraturze i Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o prokuraturze, jakie Prokurator Generalny Andrzej Seremet skierował do Prezesa Rady Ministrów. Kością niezgody są m.in.  propozycje, by przełożeni prokuratorów mogli reagować na decyzje procesowe podwładnych, a także na niewłaściwy sposób kierowania jednostkami prokuratury przez ich szefów. Zdaniem KRP poprawa sprawności prokuratury, którą Prokurator Generalny motywuje propozycje zmian to tylko wymówka, a w istocie chodzi jednostronne wzmocnienie pozycji jego i podległych mu prokuratorów przełożonych kosztem  niezależności prokuratorów szeregowych.

Rada poparła także apel o poszanowanie niezależności prokuratorów i prokuratury wyrażony przez Radę Główną Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP (pisaliśmy o nim w artykule "Prokuratorzy apelują o poszanowanie niezależności prokuratury").

Statystyki na dowód

Andrzej Seremet z zaskoczeniem przyjął stanowisko Rady. W piśmie do jej przewodniczącego Edwarda Zalewskiego krytyczne uwagi KRP złożył na karb nie dość wnikliwego zapoznania się z jego propozycjami.

Jedną z nich jest możliwość wydawania poleceń zaniechania podjętych lub planowanych czynności, jeśli naruszają one prawo, a także podjęcie umorzonego postępowania oraz wszczęcie postępowania przygotowawczego w sprawach, w których odmówiono wszczęcia.  W opinii Rady te propozycje są niezasadne, bo obecne przepisy  dają instrumenty do reakcji na błędne lub naruszające prawo decyzje prokuratorów. Andrzej Seremet broni swojej propozycji danymi ze statystyk:  w 2013 r. ponad  1/3 zaskarżonych  decyzji  o odmowie wszczęcia lub umorzeniu śledztwa okazała się wadliwa.

- Remedium na ten stan, którego nie sposób akceptować, nie znajduję w obowiązujących regulacjach – twierdzi Andrzej Seremet.

Jego zdaniem regulamin wewnętrznego urzędowania prokuratur daje możliwość podjęcia umorzonego postępowania przez  prokuratury nadrzędne tylko w wyjątkowych przypadkach. Nie ma natomiast możliwości dowolnego przenoszenia spraw na wyższy szczebel organizacyjny.

Musi być tak jak w sądach

Prokurator generalny chce mieć także prawo do odwołania kadencyjnego kierownika jednostki organizacyjnej prokuratury „z uwagi na dobro służby prokuratorskiej". KRP uważa, że przyjęcie tej propozycji poważnie ogranicza niezależność prokuratorów kierujących tymi jednostkami.  - Propozycja ta umożliwi odwołanie kadencyjnego kierownika jednostki organizacyjnej prokuratury arbitralną decyzją Prokuratora Generalnego, opartą o nieostre i nieczytelne kryteria – twierdzi KRP.

- Katalog przyczyn odwołania kadencyjnych szefów prokuratur powinien być podobny do przewidzianego w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych, a więc obejmować również przesłankę analogiczną do przewidzianego w tej ustawie „dobra wymiaru sprawiedliwości" – odpowiedział Andrzej Seremet.

Jego zdaniem obecnie katalog nie obejmuje zdarzających się w praktyce sytuacji, gdy ze względu na długotrwałą chorobę kierownik jednostki nie wykonuje swych obowiązków lub gdy nie powinien jej pełnić ze względu na dyskwalifikujące go zachowanie (np. prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu) lub uchybienia w pracy przed objęciem funkcji.

Kto odpowiada za złego szefa

Kolejnym zarzutem Rady jest  propozycja Prokuratora Generalnego, by  ograniczyć jej kompetencje wyłącznie do wyrażania opinii. Andrzej Seremet  argumentował zmianę tym, że dziś KRP ma prawo podejmowania  kluczowych decyzji personalnych, lecz nie ponosi za nie odpowiedzialności. W ocenie Rady to nieprawda: Rada dokonuje jedynie oceny kandydatów na stanowiska prokuratorskie, a decyzja o ich powołaniu należy do Prokuratora Generalnego. - Tylko jeden procent wniosków Rady w tym przedmiocie nie spotkał się z akceptacją Prokuratora Generalnego w okresie ponad trzech lat jej działalności. Propozycje Prokuratora Generalnego zmierzają w istocie do zastąpienia tej procedury arbitralnymi decyzjami personalnymi – uważa KRP i dodaje, że propozycja Seremeta zmierza do uczynienia z Rady ciała wyłącznie fasadowego, a nie strzegącego niezależności prokuratorów.

Prokurator Generalny odpowiada, że KRP ma wyłączność na wskazywanie kandydatów na stanowiska kierowników jednostek, a bez jej akceptacji  żaden nie może być odwołany. Powtórzył, że decyzje personalne powinien podejmować organ, który w przypadku nieprawidłowości może wyciągnąć odpowiednie konsekwencje, łącznie z pozbawieniem stanowiska.