Adwokatura: między etosem a rynkiem

„Jutro adwokatura” – pod takim hasłem będzie przebiegał IX Krajowy Zjazd Adwokatury, który potrwa od 22 do 25 listopada. – Chcieliśmy zadać pytanie o przyszłość adwokatury w najbliższych dziesięciu latach i na zjeździe uzyskać odpowiedź – mówi Andrzej Michałowski, przewodniczący komisji, która przygotowała projekt uchwały programowej.

Za podstawę ustrojowej pozycji palestry projekt uznaje art. 17 konstytucji, dotyczący samorządów zawodów zaufania publicznego. Adwokatura musi pełnić funkcję publiczną, uczestnicząc w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa. Dlatego powinna uzyskać ustawowe gwarancje udziału w jego tworzeniu. Projekt zakłada też powołanie specjalnego zespołu prawników do zaskarżania do Trybunału Konstytucyjnego przepisów ograniczających uprawnienia nie tylko samorządu, ale także obywateli.

Zdaniem adwokatów obowiązkiem państwa jest zorganizowanie systemu pomocy prawnej. – Mamy najbardziej liberalne zasady w Europie, które pozwalają każdemu, nawet nieprawnikowi, na jej świadczenie – uważa Andrzej Michałowski. – Trzeba je tak uporządkować, aby pomoc prawna była domeną prawników.

Komisja zjazdowa uważa, że powinien to zrobić minister sprawiedliwości, tworząc projekt ustawy. Proponuje przekazanie regulacyjnych uprawnień rządu w tej dziedzinie niezależnej instytucji nadzorczej.

Postuluje, zgodnie z orzecznictwem TK, podział sfery pomocy prawnej na taką, którą mogliby świadczyć wyłącznie adwokaci lub radcowie prawni, oraz na proste czynności, do których wykonywania można by dopuścić absolwentów prawa. Samorząd zapowiada współdziałanie w tworzeniu projektu ustawy, która zagwarantuje, że tacy doradcy nie będą mieli uprawnień identycznych z adwokatami. Sugeruje, że gdyby działalność doradców podlegała jego pieczy, to mogłaby być dla nich drogą do zawodu adwokata.Zasadniczym sposobem zdobywania uprawnień ma być jednak aplikacja, choć o charakterze bardziej praktycznym niż dziś. Samorząd powinien mieć pewien wpływ na egzamin na aplikację oraz decydujący na prowadzenie egzaminu zawodowego – głosi projekt uchwały.

Zjazd ma zobowiązać Naczelną Radę do działań na rzecz rozszerzenia kompetencji adwokatów (i radców) tak, aby w procesach przed sądami II instancji strony musiały korzystać z pomocy tych prawników (tzw. przymus adwokacki). Jednocześnie NRA ma bezwzględnie bronić monopolu adwokatów na obronę w procesach karnych.

W projekcie uchwały znalazł się również pomysł na zmianę modelu dochodzenia do funkcji sędziego. Chodzi o to, aby mogli nimi zostawać adwokaci ze stażem i dorobkiem zawodowym. Wymaga to jednak znacznego podniesienia wynagrodzeń sędziowskich.

NRA wyłoniona na zjeździe ma pracować nad umożliwieniem: prowadzenia praktyki adwokackiej w formie spółek kapitałowych, zatrudniania w firmach prowadzonych przez adwokatów menedżerów nieprawników oraz tworzenia spółek adwokatów z osobami wykonującymi inne zawody.

Zasady etyki zawodowej tej grupy powinny być dostosowane do możliwości, jakie stwarza Internet, do potrzeb informowania potencjalnych klientów o świadczonych usługach – jednak z zachowaniem zakazu reklamy. Powinny też umożliwiać korzystanie z nowoczesnych sposobów pozyskiwania klientów.– Zaprosimy na nasz zjazd nowego ministra sprawiedliwości – deklaruje prezes NRA Stanisław Rymar.

Zjazd wybierze nowego prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej. Do objęcia tej funkcji kandydują dwie osoby:

- Joanna Agacka-Indecka – obecna wiceprezes NRA, adwokat z Łodzi, przez kilkanaście lat pracownik naukowy na Uniwersytecie Łódzkim, autorka publikacji naukowych z procedury karnej, pracowała w kancelariach adwokackich w USA i W. Brytanii, prowadzi własną kancelarię.