Adwokaci: Rola adwokatury w procesie legislacyjnym

Rola adwokatury w tworzeniu prawa jest nie tylko jej obowiązkiem ustawowym, ale przede wszystkim aktywnością oczekiwaną ze strony innych środowisk prawniczych - powiedziała dr hab. prof. nadzw. Wiesława Miemiec otwierając 2 grudnia 2011 r. konferencję „Adwokatura jako uczestnik procesu legislacyjnego" poświęconą roli adwokatury w procesie legislacyjnym.

- Zadaniem adwokatury jest nie tylko świadczenie bieżącej pomocy prawnej w ramach zawieranych przez adwokatów umów, lecz także współdziałanie w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz kształtowanie i stosowanie prawa - podkreślił adwokat Andrzej Malicki, dziekan ORA we Wrocławiu. - Kształtowanie prawa jest zadaniem ustawowym samorządu adwokackiego, a nie tylko ambicją środowiska adwokackiego, które – de facto w pracach komisji ustawodawczych jest marginalizowane - dodał.

- W składach tych komisji w większości zasiadają przedstawiciele środowiska sędziowskiego i akademickiego, co może mieć wpływ na brak jednolitego spojrzenia na zagadnienia legislacji, gdyż często sprowadzane jest do interesów zawodowych pod pozorem realizacji interesu społecznego - stwierdził dziekan ORA we Wrocławiu.

Jednak jak podkreślił prezes NRA Andrzej Zwara adwokatura aktywnie uczestniczy w przedstawianiu własnych projektów prawnych, przykładem jest opracowanie projektów nowelizacji kpk, w których zaproponowała zwiększenie kontradyktoryjności stron i co za tym idzie eliminację zachowań sądu działającego często z urzędu na korzyść rzecznika oskarżenia.

Prezes SA we Wrocławiu Andrzej Niedużak zauważył, iż bardzo ważne jest poznawanie wzajemnych stanowisk w dziedzinie stosowania prawa i jego zmian prezentowanych przez środowiska sędziowskie, akademickie i adwokackie.

Zmiana procesu karnego w kierunku kontradyktoryjności

Na spotkaniu poruszona została także kwestia zmian procesu karnego w kierunku kontradyktoryjności – czyli równego prawa stron procesu do walki o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie sprawy.

Były minister sprawiedliwości adwokat dr hab. prof. nadzw. Zbigniew Ćwiąkalski, podkreślił, że trudność w realizacji metody kontradyktoryjności wynika z przyczyn nieprawidłowej pracy prokuratury. - Zdarza się bowiem, że na rozprawach sądowych występują różni prokuratorzy, którzy nie znają akt, są bierni i oczekują aktywności w poszukiwaniu prawdy materialnej ze strony sądu. Taki stan sprawia, że realizacja zasady kontradyktoryjności jest faktycznie ograniczona - dodał.

- Kontradyktoryjność musi być traktowana jako metoda dochodzenia do prawdy materialnej - stwierdził prof. dr hab. SSA Jerzy Skorupka z SA we Wrocławiu.

Natomiast adwokat dr Jacek Kruk podkreślił, że w procesach sądowych dostrzega się nierówność stron na korzyść prokuratora z jednoczesnym ograniczeniem praw innych stron. - Zjawisko to przejawia się choćby w umniejszaniu roli dowodowej, tzw. opiniach prywatnych przedstawianych w procesie karnym - wskazał.

Pełnomocnicy w postępowaniu cywilnym i administracyjnym

Kolejnym tematem poruszonym na konferencji była rola pełnomocnika w postępowaniu cywilnym i administracyjnym.

Jak podkreślił adwokat prof. dr hab. Andrzej Kubas z UJ, ostatnie zmiany są restrykcyjne dla pełnomocników i praktycznie stwarzają jedynie uzasadnienie dla rozstrzygnięć formalnych, a nie merytorycznych. - Dochodzi do zbyt dużej ingerencji sądów w prawa strony, na którą nakłada się obowiązki, a ich niedochowanie przez profesjonalnego pełnomocnika powoduje utratę prawa do sprawiedliwego rozstrzygnięcia. Na szczególną krytykę zasługuje wprowadzenie możliwości składania zażaleń do SN od wyroków sądów odwoławczych w postępowaniu cywilnym, uchylających wyroki sądów I instancji. Może to prowadzić do pozbawienia prawa do skargi kasacyjnej - stwierdził.

Sędzia TK Wojciech Hermeliński, zwrócił uwagę, że Trybunał wielokrotnie uchylał przepisy procedury jako niekonstytucyjne. Dotyczyło to m.in. pełnomocnictwa, niektórych wymogów związanych ze składaniem skargi kasacyjnej lub apelacji.

Stanowisko TK spotykało się z krytyką prof. Tadeusza Erecińskiego, prezesa Izby Cywilnej SN, który popiera wprowadzenie przepisów dyscyplinujących adwokatów lub radców prawnych. Stanowisko to nie zawsze jest aprobowane, bo w praktyce może dojść do sytuacji, w której strona zastępowana przez adwokata lub radcę prawnego ponosić będzie większe ryzyko przegrania procesu, niż gdyby działała samodzielnie albo korzystała z pokątnej pomocy prawnej.

Dla przykładu prezes NRA dodał, że choć w postępowaniu administracyjnym nie ma wymogu zastępstwa przez prawników zawodowych to zasady są rygorystyczne.

Zmiany postępowania cywilnego

Adwokat Andrzej Malicki, dziekan ORA we Wrocławiu w ostatnim temacie dyskusji podkreślił, iż wprowadzane zmiany postępowania cywilnego, dyscyplinujące przede wszystkim adwokatów i radców prawnych, mogą doprowadzić do przywrócenie instytucji logografii, co może oznaczać odsunięcie ich od prowadzenia procesów cywilnych. Zastanawiał się, czy może, konsekwencją wprowadzanych zmian jest pogląd mówiący o winie adwokatów lub radców prawnych w przewlekłości postępowania. Jednak, jak podkreślił dziekan Malicki, nie istnieją żadne badania ani dowody uzasadniające taką tezę.

- Pomimo sporządzania opinii pisemnych przez środowisko radcowskie nie były one uwzględniane przez komisje kodyfikacyjne - przyznała radca prawny Krystyna Stoga. Z jej opinią zgodził się także adwokat Andrzej Michałowski.

Były prezes NRA uznał, że rządzący nie słuchają głosu prawników, bo nie czują, że są oni autentycznie zainteresowani działaniem wymiaru sprawiedliwości nakierowanym na dobro obywateli.

Adwokaci

Pozostało 86% artykułu