Grzywna rzadko orzekana, bo oskarżeni ukrywają majątki

Polskie sądy rzadko stosują grzywny. W 2012 r. w stosunku do 408 tys. skazanych orzeczono je jako jedyną karę ponad 91 tys. razy, a jako karę dodatkową 109 tys. razy. Co więcej, w pierwszym wypadku zaledwie 1,8 proc. grzywien wynosiło ponad 5 tys. zł; w drugim jeszcze mniej, bo ?1,5 proc.

Dlaczego sądy tak niechętnie po nie sięgają? Bo, zdaniem ekspertów, niewiele wiedzą o finansach oskarżonych. A ci często, w obawie o stan konta, zaniżają lub wręcz marginalizują swoje dochody.

Nie pytają fiskusa

Karniści uważają, że to nie zamożność społeczeństwa decyduje o małej popularności grzywny.

– Sędziowie nie mają dokładnej informacji o sytuacji majątkowej skazywanego. Nie znają również jego warunków życia, stosunków osobistych, co mogłoby dać obraz do przygotowania prognozy kryminologicznej – uważa prof. Andrzej Zoll.

– To nie tylko problem sądów, ale także prokuratur –dodaje Jacek Kołaczewski, kryminolog. Jego zdaniem jedne i drugie o informacje na temat finansów podsądnych powinny się zwracać do urzędów skarbowych. A robią to sporadycznie.

– To nie sądy są winne temu, że wysokich grzywien jest niewiele – broni sędziów Barbara Piwnik. Przypomina, że kodeks karny przewiduje sytuacje, w których grzywien się po prostu nie orzeka, bo jest to niecelowe, gdyż wiadomo, że oskarżony i tak nie zapłaci z tego powodu, że nie ma pieniędzy.

Może więc sędziowie powinni sami badać sytuację materialną oskarżonych i weryfikować informacje podawane przez nich?

– Badają, ale od tego jest postępowanie przygotowawcze. To na tym etapie zbiera się szczegółowe informacje o podsądnym – odpowiada sędzia Piwnik.

Art. 58 kodeksu karnego rzeczywiście stanowi, że nie orzeka się grzywny, jeśli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji.

– Tylko najpierw trzeba ustalić, że tak jest faktycznie – kwituje Kołaczewski.

Na szarym końcu

Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że dziś wyroki skazujące na grzywnę jako jedyną karę zapadają zaledwie w jednej piątej spraw. W Belgii jest to ponad 90 proc.