Otoro przejdzie, Kubuś nie. Czy rodzice mogą dowolnie nazwać swoje dziecko?

Rodzice nadają imiona dzieciom według swego uznania, ale w ramach ustawowych ograniczeń i pod okiem Urzędu Stanu Cywilnego. Dość wskazać, że kwestie te regulują dwie ustawy: prawo o aktach stanu cywilnego i ustawa o zmianie imienia i nazwiska.

Zgłoszenie urodzenia i imion

Imię dziecka lub co najwyżej dwa, gdyż obecnie więcej imion nadać w Polsce nie można, wskazuje w Urzędzie Stanu Cywilnego osoba zgłaszająca urodzenie dziecka. W praktyce jest to jeden z rodziców, najczęściej ojciec (choć naturalnie mogą być oboje). Na dopełnienie formalności jest 21 dni od wystawienia karty urodzenia dziecka przez osobę, która odebrała poród, a więc lekarza czy położną, którzy przekazuje dokument do USC najpóźniej 3 dnia od wystawienia. Akt urodzenie sporządzany jest w USC niezwłocznie i bezpłatnie po zgłoszeniu rodzica (rodziców).

Czy Kuba jest legalny? Może trzeba wpisać Jakuba?

Odbywa się to pod kontrolą kierownika USC (lub jego zastępcy) baczącego, aby zgłaszane imię lub imiona, które będą zamieszczone w akcie urodzenia, nie były w formie zdrobniałej oraz nie miały charakteru ośmieszającego lub nieprzyzwoitego, jak wymaga ustawa. I tu mogą zacząć się schody: czy np. bardzo popularne imię Kuba będące jakimś jednak zdrobnieniem od Jakuba, zarejestrować czy nie i wpisać do akt Jakuba ?

Kiedy kierownik USC ma wątpliwości czy imię spełnia warunku ustawy, może skorzystać z opinii Rady Języka Polskiego (choć jej wskazania nie są wiążące) lub sam sprawdzić znaczenie zgłoszonego imienia.

- Kiedyś rozpatrywałem wniosek rodziców zgłaszających dla chłopca imię Otoro pochodzenia japońskiego, więc sprawdziłem, że nie wyraża ono nic obraźliwego i je zarejestrowałem. Co się tyczy imienia Kuby to ja bym przyjął takie zgłoszenie. Choć jest to zdrobnienie to przyjęło się już jako samodzielne imię, ale Kubusia bym nie zarejestrował - mówi "Rzeczpospolitej" Karol Lipiński, prezes Stowarzyszenie Urzędników Stanu Cywilnego.

Płeć i obce imiona

Można też wybrać imię, które nie wskazuje na płeć dziecka (jeszcze niedawno musiało), teraz wystarczy, że w powszechnym znaczeniu jest ono przypisane do danej płci.

Niezależnie od obywatelstwa i narodowości rodziców dziecka wybrane imię lub imiona mogą być imionami obcymi, co więcej kierownicy USC dopuszczają np. niemieckojęzyczne litery w imieniu (szczegóły określa art. 59 ust. prawa o aktach stanu cywilnego).

W razie wątpliwości decyduje kierownik USC: akceptuje propozycje rodziców lub odmawia przyjęcia ich oświadczenia o wyborze imienia lub imion dziecka, jeżeli uzna, że nie spełniają powyższych ograniczeń ustawowych. Wtedy sam kierownik USC wybiera dziecku imię, a jego decyzja (administracyjna) podlega natychmiastowemu wykonaniu, z adnotacją w akcie urodzenia o wyborze imienia z urzędu.

Tak samo wybiera dziecku imię gdy rodzice nie mogą dojść w tej kwestii do porozumienia lub nie zgłoszą urodzenia w terminie.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

Oto imiona dla dzieci najpopularniejsze w wielkich miastach w 2023 r.

Urzędy stanu cywilnego w Warszawie, Trójmieście, Krakowie i we Wrocławiu opublikowały swoje dane o narodzonych w 2023 r. dzieciach a także o najpopularniejszych i najrzadszych imionach wybieranych dla noworodków. Nie brak zaskoczeń.

Czy imię można zmienić lub poprawić?

Czasem rodzice podejmują pochopne decyzje, nieuzgodnione lub zwyczajnie rozmyślili się co do pierwotnego wyboru - wtedy mogą zgłosić się do USC (lub konsula) i zmienić imię dziecka w akcie urodzenia w podobnym trybie, jak przy pierwszym zgłoszeniu, na co mają sześć miesięcy od dnia sporządzenia aktu urodzenia.

Później zmianę imienia (podobnie jak nazwiska) można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy chodzi o zmianę imienia ośmieszającego albo nielicującego z godnością, lub zmianę na imię faktycznie używane, a w przypadku cudzoziemca, który uzyskał w Polsce status uchodźcy, w razie zagrożeniem dla jego życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego.

Wniosek o zmianę imienia dotyczący małoletniego dziecka winien złożyć jego ustawowy przedstawiciel, najczęściej więc rodzic. Natomiast po uzyskaniu pełnoletniości już sam zainteresowany może złożyć taki wniosek.

Decyzję o zmianie imienia bądź o odmowie zmiany wydaje kierownik USC albo jego zastępca.

Decyzja o zmianie imienia podlega natychmiastowemu wykonaniu, a organem wyższego stopnia w tych sprawach jest wojewoda. Niezadowolonemu z ich decyzji służy skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego, ale nie ma dużo takich skarg w stosunku do złożonych wniosków o zmianę imienia.