Ile zabierze komornik za długi kredytowe zmarłego małżonka

Mam rentę rodzinną po mężu w kwocie 1100 zł oraz liczne postanowienia sądowe za rzekomo wzięte przeze mnie kredyty, na łączną kwotę ok. 20 tys zł. O wszystkim dowiedziałam się 2 lata temu po tragicznej śmierci męża. Prawdopodobnie mąż odbierał korespondencje z banku i  sądu. Zwróciłam się do prokuratury o postępowanie wyjaśniające, gdyż ja tych kredytów nie brałam. Czy w trakcie trwania procesu wyjaśniającego komornik może ściągnąć mi należności zasądzone i w jakiej kwocie, tzn. ile prawnie z tych 1100 zł ma mi pozostać na życie? Jest to jedyne źródło mego utrzymania, jestem osobą samotną i niepełnosprawną z II grupą inwalidzką bez prawa do pracy

- pisze czytelniczka.

- Renta rodzinna jest świadczeniem pieniężnym przewidzianym w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym i jako takie może podlegać egzekucji komorniczej. Stanowi o tym art. 833 § 4 kodeksu postępowania cywilnego – mówi Agnieszka Powichrowska, komornik z Warszawy, członek warszawskiej Izby Komorniczej.

Zakres tej egzekucji, czyli to jaką kwotę może zająć komornik,  jest  określony w innej ustawie -  o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.  Jak wynika z art. 139 ust. 1 pkt 5 oraz art. 140 ust. 1 pkt 3 tej ustawy  ZUS mógłby potrącić czytelniczce  ¼  renty rodzinnej na poczet egzekucji komorniczej. Potrącenia dokonuje się od kwoty pozostałej po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Nie ma egzekucji bez wyroku

Trzeba jednak pamiętać, że egzekucja komornicza nie jest możliwa bez tytułu wykonawczego, czyli prawomocnego tytułu egzekucyjnego z klauzulą wykonalności. O co chodzi?

Tytułu egzekucyjny to najczęściej orzeczenie sądu stwierdzające istnienie i treść roszczenia wierzyciela oraz istnienie i treść zobowiązania dłużnika. Ujmując rzecz prościej: jest to potwierdzenie, że konkretna osoba ma prawo żądać spłaty określonego długu od innej wskazanej w orzeczeniu osoby.

Klauzula wykonalności to po prostu pisemna formuła, którą opatrywany jest tytuł egzekucyjny, dająca komornikowi prawo do wszczęcia egzekucji, czyli podjęcia czynności, które mają na celu zaspokojenie roszczeń wierzyciela. Urzędy lub osoby, którym komornik przedstawi tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności, muszą podporządkować się orzeczeniu i udzielić komornikowi pomocy przy egzekucji.

Małżonka można zaskoczyć długami

-         Z listu czytelniczki wynika, że nie jest to raczej sprawa dla prokuratora – mówi komornik Agnieszka Powichrowska. – Prokurator nie zajmie się sprawą, jeśli nie stwierdzi przestępstwa. Obawiam się, że w tym przypadku nie mamy do czynienia z przestępstwem, lecz szeregiem zaniedbań ze strony czytelniczki i jej męża, które doprowadziły do tego, że  odziedziczyła po nim długi zaciągnięte bez jej wiedzy. Dla wierzycieli męża teraz to ona jest dłużnikiem, czy tego chce, czy nie.

Jak to możliwe?  Spadek, to nie tylko konkretny majątek, ale też niektóre zobowiązania zaciągnięte przez spadkodawcę za życia. Żona czy mąż nie muszą wiedzieć o kredytach zaciągniętych przez drugiego małżonka, gdyż od stycznia 2005 r. prawo nie wymaga zgody małżonka na zaciągnięcie kredytu lub pożyczki i to bez względu na ich wysokość. To  samo prawo zabezpiecza interesy nieświadomego małżonka w ten sposób, że jeśli nie wyraził zgody na zaciągnięcie kredytu, to nie musi go spłacać. Oznacza to, że wierzyciele kredytobiorcy mogą egzekwować swoje należności wyłącznie z majątku osobistego małżonka, który podpisał umowę kredytu. Natomiast majątek wspólny małżonków (w tym wynagrodzenia za pracę) oraz majątek osobisty tego małżonka, który nie wiedział o pożyczce, są chronione przed egzekucją, komornik ich nie zajmie.

Niestety, sytuacja ulega zmianie, gdy małżonek-kredytobiorca umrze pozostawiając niespłacone kredyty. Wtedy wszystkie jego uprawnienia i obowiązki wynikające z umowy kredytu przechodzą na spadkobierców, a tymi w pierwszej kolejności są małżonek i dzieci (chyba, że zmarły zostawił testament, w którym rozrządził inaczej). W ten sposób można odziedziczyć poważne długi kredytowe.

Ważne terminy dla rodziny dłużnika

Spadkobierca może uchronić się przed zobowiązaniami zmarłego odrzucając spadek albo przyjmując go z dobrodziejstwem inwentarza, czyli ograniczeniem odpowiedzialności za długi. W pierwszym przypadku nie dostanie nic – ani majątku, ani zobowiązań. W drugim za długi odpowiadać będzie jedynie do wartości stanu czynnego spadku, ustalonego w spisie masy spadkowej. Jeśli dług jest wyższy, wierzyciel musi pogodzić się ze stratą.

Odrzucenie spadku lub przyjęcie go z ograniczeniem odpowiedzialności za długi wymaga jednak złożenia oświadczenia i to w ściśle określonym terminie

: przed upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do spadku. Dla najbliższych spadkodawcy termin ten zwykle biegnie od dnia, w którym dowiedzieli się o jego śmierci. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Jeśli niemożliwe jest osobiste stawiennictwo, prawo zezwala na ustanowienie pełnomocnika, który zrobi to za spadkobiercę.

Co robić, gdy długów odrzucić się nie da

Czytelniczka  powinna jak najszybciej sprawdzić akta spraw sądowych, w których wydano orzeczenia egzekucyjne. Ich sygnatury (numery) powinny się znajdować w pismach otrzymanych z sądu. Z akt danej sprawy dowie się, kto i na jakiej podstawie żąda od niej zaspokojenia swoich roszczeń.

-         Może się okazać, że z jakiegoś powodu postępowanie przeciwko niej wszczęto omyłkowo albo że dług jest przedawniony. W razie jakichkolwiek wątpliwości powinna zastosować środki odwoławcze: zażalenie na postanowienie, wniosek o przywrócenie terminu i wiele innych – radzi komornik A. Powichrowska.

Od razu jednak zaznacza, że wiele osób, zwłaszcza starszych, nie jest w stanie poradzić sobie z taką sprawą, więc namawia, by z kopiami dokumentów udać się do prawnika. Są tacy, którzy świadczą pomoc prawną za darmo, np. w poradniach prawa, przy izbach adwokackich lub radcowskich.

Niestety, może się zdarzyć, że jest na to za późno, bo upłynęły wszelkie terminy na skorzystanie ze środków odwoławczych.