O podjęcie inicjatywy ustawodawczej zwrócił się do przewodniczącego Sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Jej potrzebę ilustruje chociażby sprawa Agnieszki O., która od początku lipca 1945 r. do końca września 1945 r. została uwięziona wraz z matką i dwiema siostrami przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Ubecy chcieli wydobyć z rodziny informacje o bracie Agnieszki, Józefie W., z oddziału partyzanckiego, albo skłonienie go do ujawnienia się. 17-letnia wówczas Agnieszka O. sama nie prowadziła żadnej działalności o charakterze niepodległościowym. W 2001 r. wystąpiła do Sądu Okręgowego o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania i zadośćuczynienia za doznane represje. Sąd jednak oddalił pozew, gdyż wnioskodawczyni nie prowadziła żadnej działalności w rozumieniu przepisów ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Pozbawienie wolności, choć całkowicie bezprawne, nie było represją za taką działalność. Sąd Apelacyjny utrzymał to orzeczenie w mocy, a Sąd Najwyższy oddalił kasację.
W opinii rzecznika, wprowadza to nierówność między osobami represjonowanymi za działalność niepodległościową, a tymi, którzy sami nie prowadząc takiej działalności, zostali poddani faktycznym represjom ze strony organów państwa, zwalczających niepodległościową działalność ich najbliższych. Minister sprawiedliwości, do którego rzecznik skierował w ubiegłym roku wystąpienie, odpowiedział jednak, że Agnieszka O. i osoby w podobnej sytuacji mogą ubiegać się o odszkodowanie na zasadach ogólnych, określonych w art. 552 i następnych [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link].
R.p.o. nie zgadza się z taką ocenę, gdyż jego zdaniem przepisy k.p.k. nie mogą mieć zastosowania w takiej sytuacji. Nie przewidują bowiem możliwości przyznania odszkodowania, gdy zatrzymanie miało charakter oczywiście bezprawnego, poza jakimkolwiek postępowaniem prowadzonym na gruncie tego kodeksu.
