Chciał wygrać wszystko

— Do tej pory jest zagadkową postacią. W jego życiorysie, mocno splecionym z najnowszą historią Polski, są i chwała, i upadek. A także bardzo dużo pytań — mówi Agnieszka Lipiec, autorka i reżyserka spektaklu „Kryptonim »Gracz«” opowiadającym o Jerzym Pawłowskim, najsłynniejszym polskim szabliście.

Publikacja: 13.12.2007 00:45

Chciał wygrać wszystko

Foto: Rzeczpospolita

Pierwszy cyrograf z UB musiał podpisać mając 18 lat. To była cena za możliwość trenowania ukochanej dyscypliny, a przede wszystkim za wolność ojca, którego AK-owska przeszłość stała się narzędziem szantażu dla służb specjalnych.

— Pawłowski okazał się brylantem, niemal od razu zaczął zdobywać największe laury sportowe — przypomina reżyserka. — A jednocześnie prowadził intensywną pozasportową działalność. Popełnił, niestety, wszystkie możliwe błędy — zwłaszcza na historycznych zakrętach. Przez pewien czas był PRL-owskim szpiegiem na Zachodzie, agentem Wojskowej Służby Wewnętrznej. Wiadomo też, że potem zaczął współpracować z CIA. Bardzo trudno jednoznacznie stwierdzić, jakie były motywy jego postępowania.

Autorka spektaklu podkreśla, że zależało jej na pokazaniu złożoności charakteru Pawłowskiego.

— Był ryzykantem, szaleńcem, człowiekiem, który grał va banque. Szpiegiem zostaje się z patriotyzmu albo dla pieniędzy. Ale w tym przypadku było to bardziej skomplikowane. Ci, którzy go znali, mówili mi, że uwielbiał grać — w pokera, ruletkę. Chciał być asem wywiadu, tak jak był asem szabli. Miał po temu wszystkie dane: bystrość, czujność, inteligencję, refleks. Ale był niepokorny. Uwielbiał grać z rzeczywistością. Nikogo się nie bał. Kiedy został aresztowany i znalazł się w więzieniu na Rakowieckiej, przez długi czas nie przyjmował do wiadomości, że to dzieje się naprawdę, że może zostać osądzony i skazany. Myślę, że Pawłowski cierpiał na coś, co nazywa się syndromem alpinisty, który wspina się, dopóki nie spadnie. Niby bierze pod uwagę ryzyko, ale i nie wierzy, że coś złego mu się przydarzy.

Jerzy Pawłowski miał 57 lat kiedywyszedł z więzienia. Czuł się silny i nadal chciał walczyć, i odnosić zwycięstwa. Jeszcze raz stanął na planszy w czasie turnieju kwalifikacyjnego do Mistrzostw Polski. Nie wygrał.Dla autorki spektaklu problemem było odwołanie się do odpowiednich dokumentów.

— Materiałów jest bardzo dużo, ale dotyczą lat 1975 — 1981, kiedy Pawłowski był w więzieniu — wyjaśnia autorka spektaklu. — Te po 1981 roku nie są ujawniane dla postronnych. Z więziennych czasów pozostały m.in. listy żony do niego, a także groźby wysyłane przez Pawłowskiego do Ministerstwa Obrony Narodowej. O tym, co robił do 1975 roku, mogłam się dowiedzieć z programów sportowych, jego autobiografii, od Wojciecha Zabłockiego, z którym się przyjaźnił. O ostatnich 20 latach życia są tylko relacje syna i żony. Jedną z zagadek jest decyzja Pawłowskiego o pozostaniu w Polsce, choć mógł wyjechać.

Tytułową rolę gra w spektaklu Zbigniew Zamachowski. Partnerują mu m.in.: Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Robert Więckiewicz, Dominika Ostałowska. Scenografię zaprojektowała Monika Sajko-Gradowska, kostiumy — Magdalena Biedrzycka. Autorem zdjęć jest Witold Adamek. Spektakl pokaże Scena Faktu poniedziałkowego Teatru Telewizji 28 stycznia 2008 roku.

Zdjęcia Renata Pajchel

Pierwszy cyrograf z UB musiał podpisać mając 18 lat. To była cena za możliwość trenowania ukochanej dyscypliny, a przede wszystkim za wolność ojca, którego AK-owska przeszłość stała się narzędziem szantażu dla służb specjalnych.

— Pawłowski okazał się brylantem, niemal od razu zaczął zdobywać największe laury sportowe — przypomina reżyserka. — A jednocześnie prowadził intensywną pozasportową działalność. Popełnił, niestety, wszystkie możliwe błędy — zwłaszcza na historycznych zakrętach. Przez pewien czas był PRL-owskim szpiegiem na Zachodzie, agentem Wojskowej Służby Wewnętrznej. Wiadomo też, że potem zaczął współpracować z CIA. Bardzo trudno jednoznacznie stwierdzić, jakie były motywy jego postępowania.

Telewizja
Międzynarodowe jury oceni polskie seriale w pierwszym takim konkursie!
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Telewizja
Arya Stark może powrócić? Tajemniczy wpis George'a R.R. Martina
Telewizja
„Pełna powaga”. Wieloznaczny Teatr Telewizji o ukrywaniu tożsamości
Telewizja
Emmy 2024: „Szogun” bierze wszystko. Pobił rekord
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Telewizja
"Gra z cieniem" w TVP: Serial o feminizmie w dobie stalinizmu