Jak uzyskać potwierdzenie, że się jest spadkobiercą

Albo udamy się do sądu z wnioskiem o stwierdzenie praw do spadku, albo umówimy się na wizytę u notariusza, aby ten potwierdził dziedziczenie.

Kiedy poświadczy notariusz…

Wszystkie sprawy spadkowe, łącznie z działem spadku, możemy załatwić u notariusza, bez potrzeby chodzenia do sądu. Spisany przez niego akt poświadczenia dziedziczenia po zarejestrowaniu ma taki sam skutek jak prawomocne postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku. Rejestrowany jest zaś niezwłocznie po spisaniu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w centralnym rejestrze takich aktów prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną.

Poświadczenie może dotyczyć zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i spadku uzyskanego na podstawie testamentu. Aby uzyskać taki akt, trzeba stawić się u notariusza. Gdy w grę wchodzi kilka osób, które mogą być spadkobiercami ustawowymi lub testamentowymi, muszą stawić się wszystkie (i to niezależnie od miejsca zamieszkania).

Notariusz sporządzi protokół dziedziczenia, w którym muszą się znaleźć zgodne żądania złożone przez wszystkie te osoby. To bardzo ważne. Jeśli bowiem nie ma zgody (bo np. jeden ze spadkobierców lub dwóch kwestionuje testament), sprawę może rozstrzygnąć tylko sąd (podobnie jak wtedy, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość położona za granicą, a także, gdy podstawą dziedziczenia jest testament ustny).

Załatwiając u notariusza poświadczenie dziedziczenia trzeba mu dostarczyć odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy, odpisy aktów stanu cywilnego (urodzenia, małżeństwa) spadkobierców ustawowych i ewentualnie inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw do spadku.

Zarejestrowany w centralnym rejestrze akt stanowi – tak samo jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku – dowód, że dana osoba jest spadkobiercą. Nie trzeba też czekać na jego uprawomocnienie.

W akcie poświadczenia dziedziczenia wskazany zostaje krąg spadkobierców i ewentualnych zapisobierców, udziały w spadku każdego ze spadkobierców (tak samo jak w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku).

…a kiedy zrobi to sąd

Innym rozwiązaniem (gdy nie chcemy załatwiać spraw u notariusza albo gdy nie ma zgody wśród spadkobierców) jest udanie się do sądu z wnioskiem o wydanie postanowienia stwierdzającego nabycie spadku. Sąd zrobi to po przeprowadzeniu rozprawy (wezwie na nią wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi).

Sąd zbada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności sprawdzi, czy spadkobierca pozostawił testament, oraz wezwie do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że ostatnia wola spadkodawcy u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia.

Za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę.

W zapewnieniu tym powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome, przy czym zapewnia nie tylko o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi, ale również o testamentach spadkodawcy. Na marginesie warto podkreślić, że zapewnienie takie – jeśli chodzi o skutki karne – jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego zapewnienie.

Jeżeli zapewnienie nie było złożone albo jeżeli zapewnienie lub inne dowody nie będą uznane przez sąd za wystarczające, postanowienie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Powinno być ono zamieszczone w prasie (w piśmie poczytnym na obszarze kraju) i podane publicznie do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy na tym obszarze, w sposób w miejscu tym przyjęty. Jeśli jednak wartość spadku jest nieznaczna, sąd może zrezygnować z zamieszczenia ogłoszenia w prasie.

Jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia o wezwaniu spadkobierców nikt nie zgłosił nabycia spadku albo, zgłosiwszy je, nie udowodni go na rozprawie, sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców.

W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów.

Warto pamiętać, że stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy (chyba że wcześniej wszyscy spadkobiercy złożyli oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku).

Nie ma nic za darmo

Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest stała i bez względu na wartość spadku wynosi 50 zł. Jeśli w tym samym piśmie znajdzie się wniosek o odebranie przez sąd oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, opłata sądowa wyniesie dodatkowo 100 zł.