Ile razy można zmienić testament notarialny i w jakim trybie? Zasady są jasne

W testamencie można wskazać jednego lub kilku spadkobierców oraz rozporządzić częścią lub całością swojego majątku. W przypadku formy notarialnej testator, czyli osoba, która dysponuje majątkiem, informuje o swojej woli notariusza. Na tej podstawie zostaje sporządzony dokument. Następnie notariusz odczytuje treść i jeśli wszystko się zgadza, akt notarialny zostaje podpisany. Oryginał dokumentu pozostaje w kancelarii, natomiast testator otrzymuje wypis. W razie potrzeby istnieje możliwość otrzymania kolejnych wypisów.

Jeśli spadkodawca wyrazi taką wolę, notariusz może zarejestrować testament w Notarialnym Rejestrze Testamentów. Dzięki temu spadkobiercy będą mogli łatwo dotrzeć do dokumentu po śmierci testatora. Notariusze mają obowiązek przechowywania aktów notarialnych przez 10 lat. Następnie trafiają one do archiwum sądowego, z którego również można pobrać wypis. Nie trzeba się zatem martwić, że w razie zgubienia lub zniszczenia dokumentu, nie uda się go odzyskać.

Kto może zmienić testament notarialny?

Zgodnie z art. 943 Kodeksu cywilnego:

Dotyczy to każdego rodzaju testamentu, również sporządzonego w formie aktu notarialnego. Dokument staje się skuteczny dopiero po śmierci spadkodawcy. Warto jednak mieć na uwadze to, że wymogi dotyczące sporządzania oraz odwołania testamentu są dość restrykcyjne. Testator musi zjawić się u notariusza osobiście. W tym przypadku sprawa nie może zostać załatwiona przez pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego. Kolejnym wymogiem jest posiadanie przez testatora pełnej zdolności do czynności prawnych. Co za tym idzie, jeśli taka osoba została ubezwłasnowolniona, nie ma możliwości sporządzenia nowego testamentu ani odwołania poprzedniego. Warto dodać, że jeśli testator nie był osobą formalnie ubezwłasnowolnioną, ale jego świadomość w trakcie odwoływania lub zmiany testamentu była zaburzona, ważność testamentu może zostać podważona w toku sprawy sądowej o stwierdzenie nabycia spadku. Kiedy jeszcze można podważyć ważność dokumentu?

​​„Testament może być podważony jedynie w określonych przypadkach. Są to brak zdolności testowania, czyli sytuacja, w które testator nie jest w pełni świadomy swoich czynów lub nie może swojej woli wyrazić swobodnie. Przykładowo, może to być sytuacja, gdy spadkodawca cierpi na daleko posuniętą chorobę Alzheimera (stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli), działa pod wpływem błędu – np. przepisuje spadek na kogoś, o kim był przekonanym, że jest jego wnukiem, podczas gdy ta osoba nim nie jest lub gdy ktoś wywiera na nim presję, grożąc mu, że wyrządzi mu krzywdę (groźba), przy czym groźba ta musi być bezprawna” – wyjaśnia dla „Rzeczpospolitej” notariusz Maciej Celichowski, rzecznik prasowy Rady Izby Notarialnej w Poznaniu.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Jak długo można żądać zachowku? Prawo jasno wskazuje termin przedawnienia

Zachowek to forma rekompensaty dla osób, które zostały pominięte w testamencie, a jednocześnie je...

Zmiana lub odwołanie testamentu. W jaki sposób można to zrobić i ile razy?

Testament notarialny może zostać zmieniony w dowolnym momencie, dowolną liczbę razy i w dowolnym zakresie, dopóki spadkodawca żyje, ale z zastrzeżeniem przypadków, które zostały opisane powyżej.

Zmiany mogą dotyczyć m.in. spadkobierców, udziałów spadkowych lub zapisów windykacyjnych. W teorii istnieją trzy sposoby odwołania lub zmiany testamentu, choć tylko jeden jest na tyle bezpieczny, że jego skuteczne podważenie w sądzie jest mało prawdopodobne.

Pierwszym sposobem jest sporządzenie nowego testamentu, najlepiej w formie aktu notarialnego. Dlaczego ta forma jest najpewniejsza?

„Po pierwsze, notariusz sprawdza, czy dana osoba jest psychicznie i wolicjonalnie zdolna do sporządzenia testamentu, a po drugie testament zostanie przez notariusza sformułowany prawidłowo i będzie w pełni honorowany przez sąd. W przypadku testamentów własnoręcznych często zdarza się sytuacja, że testator rozpisze cały majątek lub jego większość na różnych spadkobierców i w takim przypadku nie można sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza, a sąd stwierdza nabycie spadku w ułamkach odpowiadających wartości zapisanych przedmiotów spadku w stosunku do wartości całego spadku. Poza tym testament w formie aktu notarialnego umożliwia sporządzenie tzw. zapisów windykacyjnych, to jest rozrządzeń testamentowych przypisujących danemu zapisobiercy określony przedmiot majątku spadkodawcy. Przedmiot ten staje się własnością zapisobiercy w chwili śmierci spadkodawcy bez konieczności zawierania dodatkowej umowy przeniesienia prawa do tego przedmiotu na zapisobiercę przez spadkobierców” – informuje Maciej Celichowski.