Zarządzanie jednostkami uczestnictwa

Fundusz inwestycyjny nie chciał przepisać na żonę po śmierci męża jednostek uczestnictwa. Czy może tak robić?

Aleksander Chłopecki: W wypadku jednostek uczestnictwa, tak samo jak akcji, mamy niekompatybilność prawa rynku kapitałowego, rodzinnego i spadkowego. Bez wątpliwości jednak jeśli jednostki uczestnictwa są nabyte z majątku wspólnego małżonków, stają się składnikami tego majątku nie tylko wtedy, gdy są zapisane na tzw. wspólnym rachunku (rejestrze) małżonków. Ustrój wspólności jest powszechnym reżimem majątkowym, w efekcie wręcz wskazane jest posłużenie się domniemaniem nabycia jednostek do wspólności majątkowej. W zwykłej sytuacji towarzystwo funduszy inwestycyjnych nie ma więc kłopotu z realizacją np. zleceń umorzenia, konwersji czy zamiany jednostki. Dopóki między małżonkami nie ma konfliktu, fakt, że instrumenty finansowe należą do małżeńskiej wspólności, jest bez znaczenia dla TFI.

Co się dzieje w razie sporu małżonków?

Zgodnie z art. 36

1

§ 1

kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo w ramach działalności zarobkowej. TFI powinno się wstrzymać (jeśli ze względów czasowych i technicznych jest to jeszcze możliwe) z realizacją dyspozycji małżonka po otrzymaniu wiarygodnej informacji (najlepiej pisemnego oświadczenia) o sprzeciwie drugiego małżonka.

A w razie śmierci małżonka?

To sytuacja prawnie nieuregulowana i rodząca po stronie TFI pokusę „zamrożenia" wszystkich aktywów w rejestrze prowadzonym dla zmarłego małżonka. Takiej pokusie TFI nie powinno ulegać. Zgodnie z art. 46 k.r.o. w sprawach nieunormowanych w nich a odnoszących się do zarządu majątkiem wspólnym od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego. W konsekwencji współmałżonek pozostaje z zasady osobą sprawującą zarząd rzeczą wspólną.

Co z art. 199 kodeksu cywilnego, który mówi, że do czynności przekraczających zwykły zarząd potrzeba zgody wszystkich współwłaścicieli?