Wierzytelności w spadku - wyrok SN ws. odziedziczonych jednostek uczestnictwa

Wierzytelność po wejściu do schedy jest niepodzielna i spadkobierca nie może dochodzić swego udziału.

Publikacja: 23.05.2019 07:35

Wierzytelności w spadku - wyrok SN ws. odziedziczonych jednostek uczestnictwa

Foto: Adobe Stock

Droga uzyskania swojej części w jednostkach uczestnictwa należących do spadku nie jest prosta. Wymaga to przejścia dwóch, a nawet trzech etapów, nie wystarczy pozwać towarzystwo zarządzające funduszem o zapłatę.

Czytaj też:

Długi w spadku: dziedziczenie bez kosztownych zobowiązań

Zarządzanie jednostkami uczestnictwa

Akcje można dostać w spadku

Nabycie spadku to mało

Kwestia ta wynikła w sprawie Bożeny S., która na skutek podwójnego dziedziczenia (po dwóch krewnych) w nieodległym czasie uzyskała połowę spadku po Ryszardzie P., w skład którego wchodziły jednostki uczestnictwa w jednym z otwartych funduszy inwestycyjnych. Uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, i wystąpiła z pozwem przeciwko towarzystwu zarządzającemu funduszem, by wykupił należne jej jednostki i zapłacił jej ich wartości. Spadkobiercy nie dokonali jednak jeszcze podziału spadku, nie miała też zgody innych spadkobierców na złożenie takiego pozwu.

Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził jej żądaną kwotę, uznając, że owe jednostki są wierzytelnością pieniężną, z natury podzielną, mogła zatem domagać się odziedziczonej części. Ma tu zastosowanie art. 1036 kodeksu cywilnego, który stanowi, że można za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. A w razie braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące na podstawie przepisów o dziale spadku. Tu takiego naruszenia nie było, bo Bożena S. żądała tylko tyle jednostek, ile miała w spadku.

Sąd apelacyjny uznał, że mogła żądać zapłaty za połowę jednostek, ale zbyt szybko skierowała roszczenie do sądu. Najpierw powinna wystąpić do funduszu o ich wykupienie, i ewentualnie w razie odmowy – do sądu.

Nie tak szybko

Kobieta odwołała się do Sądu Najwyższego, który skupił się właśnie na kwestii, czy wystarczy, jak twierdziła powódka, samo stwierdzenie nabycia spadku, by wystąpić o spieniężenie jednostek uczestnictwa, czy też wymagana jest zgoda wszystkich spadkobierców lub dokonanie podziału spadku. Choćby dlatego, że ta droga jest najprostsza.

Pełnomocnik funduszu mec. Kamil Kaczanowski wskazywał z kolei, że dopiero po wykupieniu jednostek roszczenie spadkobiercy staje się wierzytelnością i może być wypłacone.

Sąd Najwyższy przychylił się do tego stanowisko i skargę Bożeny S. oddalił.

– To nie jest czysta wierzytelność, zresztą nawet czysta wierzytelność z chwilą wejścia do spadku przestaje być podzielna i spadkobierca nie może dochodzić swego udziału – wskazała w uzasadnieniu sędzia SN Beata Janiszewska. – A to dlatego, że może się okazać, że np. na skutek darowizn za życia spadkobierca już swoją część uzyskał nawet z nadmiarem. Powódka nie mogła zatem samodzielnie wytoczyć procesu o wydanie (zapłatę) za jednostki uczestnictwa nawet do części odpowiadającej jej udziałowi w spadku. Co więcej, w razie nawet podzielenia spadku najpierw spadkobierca winien wystąpić do towarzystwa o wykup i dopiero kiedy ono odmówi, może je pozwać o zobowiązanie go do wykupu.

Sygnatura akt: I CSK 198/18

Opinia dla „rzeczpospolitej"

Prof. Bogudar Kordasiewicz, Kancelaria K&L Gates, specjalista od prawa spadkowego

Orzeczenie SN wpisuje się w wieloletni spór. Sprowadza się do odpowiedzi, czy do wierzytelności należących do spadku stosuje się zasadę, w myśl której wierzytelność podzielna dzieli się na tyle części, ilu jest wierzycieli (tu: spadkobierców), czy należy kierować się przepisami o współwłasności, i aż do działu spadku prawo przysługuje wszystkim spadkobiercom łącznie. Stanowisko SN odwołujące się do przepisów o współwłasności należy poprzeć. Pozwala lepiej rozwiązywać problemy powstające na tle zróżnicowanych spraw spadkowych. Z kolei to, że nawet po dziale spadku spadkobierca powinien najpierw wystąpić do towarzystwa o wykup, jest nie tyle wykładnią prawa, ile przypomnieniem zasad przyzwoitego zachowania. Każdy wierzyciel przed wystąpieniem do sądu powinien najpierw zwrócić się o dobrowolne zaspokojenie jego należności.

Droga uzyskania swojej części w jednostkach uczestnictwa należących do spadku nie jest prosta. Wymaga to przejścia dwóch, a nawet trzech etapów, nie wystarczy pozwać towarzystwo zarządzające funduszem o zapłatę.

Czytaj też:

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO