Kiedy gmina odpowie za wypadek w szkole

Zaniedbanie tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością gminy, jeżeli w podległej jej szkole dojdzie do wypadku z udziałem uczniów. Wypadek taki nie musi być zresztą spowodowany wadliwymi warunkami panującymi w placówce. Gmina odpowie również w sytuacji, w której szkodę uczniowi wyrządzili jego koledzy.

[srodtytul]Nauczyciel funkcjonariuszem[/srodtytul]

Jak bowiem orzekł [b]Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 20 maja 1992 r.,[/b] nauczyciele i administracja szkoły są zobowiązani do nadzoru nad uczniem podczas lekcji, przerw między nimi i zajęć pozalekcyjnych organizowanych przez szkołę, na czas których rodzice powierzyli im dziecko. Jeżeli w tym czasie dziecko doznało szkody, to wymienieni pracownicy oświatowi ponoszą odpowiedzialność z tytułu uchybień w nadzorze [b](I ACr 69/92)[/b].

Trzeba jednak wyjaśnić, że [b]nauczyciele i pracownicy administracji szkoły nie poniosą takiej odpowiedzialności, gdy szkoda powstała na szkolnym terenie, ale poza czasem, w którym uczniowie podlegają nadzorowi szkolnych funkcjonariuszy.[/b]

Ponadto, jeżeli do wypadku doszło w szkole gminnej, odpowiedzialność poniesie także gmina jako organ prowadzący szkołę – tak przynajmniej wynika z [b]wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu[/b], który zasądzając od gminy na rzecz poszkodowanego ucznia odszkodowanie w wysokości 80 tys. zł, uznał, że ustalanie konkretnego nauczyciela, przez którego zaniedbanie doszło do wypadku, nie jest konieczne. Wystarczy orzec o odpowiedzialności organu prowadzącego szkołę [b](I C 113/07)[/b].

[srodtytul]Przepisy kodeksowe[/srodtytul]

O odpowiedzialności gmin za szkolne wypadki orzeka się na podstawie przepisów kodeksu cywilnego – art. 417 – 417[sup]2[/sup] – w powiązaniu z art. 5 ust. 7 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=175841]ustawy o systemie oświaty[/link].

Zgodnie z regulacją kodeksową bowiem za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego albo inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Jeżeli natomiast wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono np. na podstawie porozumienia gminie, powiatowi lub województwu samorządowemu albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego lub Skarb Państwa.

Kolejne przepisy kodeksu cywilnego określają natomiast zasady odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodny z prawem akt normatywny lub decyzję administracyjną (art. 417[sup]1[/sup] k.c.) oraz obowiązek naprawienia szkody, która jest następstwem wykonywania władzy publicznej zgodnie z prawem, ale w konkretnym przypadku nie byłoby słuszne i uzasadnione, aby skutki szkody obciążały wyłącznie poszkodowanego.

[srodtytul]Cyrklem w oko[/srodtytul]

O odpowiedzialności gminy za szkodę wyrządzoną przez jednego ucznia drugiemu orzekł również [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 26 lipca 1996 r.[/b] Jako podstawę odpowiedzialności gminy sąd powołał dwa przepisu kodeksowe. Mianowicie przywołany już wyżej art. 417 § 1 k.c. oraz art. 445 § 1 tej ustawy. Zgodnie z tym drugim przepisem sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę z tytułu zadośćuczynienia za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia (w opisywanej sprawie jeden uczeń drugiemu wsadził cyrkiel w oko).

W tym wyroku Sąd Najwyższy podzielił stanowiska prezentowane przez składy orzekające niższych instancji uznające nauczyciela za funkcjonariusza samorządu terytorialnego, a w konsekwencji orzekające o odpowiedzialności gminy za szkodę wyrządzoną z winy nauczyciela (niedopełnienie obowiązku nadzoru). Odpowiedzialność tę sądy wywiodły m.in. właśnie z treści art. 5 ust. 7 pkt 1 ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którym gmina jako organ prowadzący szkołę odpowiada za zapewnienie bezpiecznych warunków nauki i wychowania w podległych jej placówkach.

[srodtytul]Środki zapobiegawcze[/srodtytul]

Wiek uczniów wpływa na zróżnicowanie stopnia i formy sprawowanego nad nimi nadzoru przez nauczycieli w tym rozumieniu, iż młodzieży starszej należy pozostawić więcej samodzielności.

[b]Obowiązek nadzoru ze strony szkoły nie ustaje jednak z chwilą osiągnięcia przez uczniów pełnoletności lub zbliżania się do tego wieku.[/b] Trzeba mieć zawsze na uwadze psychikę młodzieży w zbiorowisku i mogące stąd płynąć dla niej niebezpieczeństwa.

Doświadczenie życiowe przekonuje też, że samo wydanie zakazu nie wystarcza i że konieczna jest kontrola jego wykonania – [b]zbyt bowiem silna jest pokusa i ciekawość młodzieży, aby sam zakaz odciągnął ją od chęci popisania się realizacją niebezpiecznego przedsięwzięcia (II CR 289/74).[/b]