Umorzenie wydatków na opiekę psychiatryczną

Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie zobowiązał małżeństwo do zwrotu należności z tytułu wydatków poniesionych przez gminę, za pobyt ich córki w domu pomocy społecznej. Podopieczna przebywała tam przez dwa lata, a zaległości finansowe opiewały na kwotę prawie czterdziestu tysięcy złotych.

Małżeństwo chcąc uniknąć obciążeń, złożyło do dyrektora wniosek o odstąpienia od żądania zwrotu należności. Organ jednak odmówił umorzenia zaległości. Stwierdził, że skorzystanie z tego uprawnienia wymaga zbadania sytuacji materialnej, osobistej i rodzinnej na podstawie wywiadu środowiskowego oraz innych informacji znanych już MOSP z urzędu.

Dyrektor wskazał, iż łączny miesięczny dochód małżonków wynosi cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt jeden złotych, na co składa się emerytura mężczyzny w wysokości ponad trzech tysięcy wraz z zasiłkiem pielęgnacyjnym w kwocie powyżej stu pięćdziesięciu złotych oraz emerytura kobiety w kwocie nieco powyżej tysiąca złotych.

Urzędnik wyjaśniał dalej, że rodzina jest posiadaczem domu jednorodzinnego, sporej działki oraz samochodu o szacunkowej wartości sześciu tysięcy złotych, natomiast zgromadzone zasoby pieniężne były na poziomie kwoty dziesięciu tysięcy złotych. Dyrektor stwierdził, iż po odliczeniu kwot stałych miesięcznych wydatków, w tym również na leczenie, małżeństwu pozostaje miesięcznie do dyspozycji kwota prawie trzech tysięcy, która przekracza trzysta procent kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Na koniec dodał, że kategoryczna odmowa partycypowania w kosztach pobytu córki w domu pomocy społecznej od początku umieszczenia, jak również odmowa przeprowadzania niektórych, zorganizowanych wywiadów środowiskowych jest przyczyną, iż małżeństwo obecnie zobowiązane jest do poniesienia znacznego ciężaru finansowego.

Taki stan zdaniem organu nie jest równoznaczny z przypadkiem szczególnym uzasadniającym umorzenie, gdyż mając na względzie ustalony stan majątkowy, rodzinny i osobisty nie może zasługiwać na akceptację sytuacja, w której strona w sposób systemowy uchyla się od regulowania bieżących opłat za pobyt swojej córki, a po powstaniu znacznej zaległości występuje do organu z żądaniem odstąpienia od ustalenia opłaty, podczas gdy dysponuje dochodem umożliwiającym ponoszenie opłaty.

Rodzice złożyli odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego twierdząc, że zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od żądania zwrotu wydatków, gdyż są osobami starszymi i schorowanymi, przy czym ojciec cierpi na tą samą chorobę psychiczną, przez którą córka została umieszczona w ośrodku. Wyjaśnili, że córka wyparła się rodziców, nie utrzymywała z nimi żadnych kontaktów i nigdy nie udzieliła im jakiejkolwiek pomocy.

Rodzice wskazali również na orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi o sygnaturze II SA/Łd 395/11, w którym orzeczono, iż w sprawach pozostawionych przez przepisy uznaniu administracyjnemu, o ile interes społeczny nie stoi temu na przeszkodzie i leży to w możliwości organu administracji, organ ten ma obowiązek załatwić sprawę w sposób pozytywny. Natomiast jako przykład przypadku szczególnie uzasadnionego ustawodawca wskazał sytuację, gdy żądanie zwrot wydatków na udzielone świadczenie w całości lub części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy.

Kolegium utrzymało w mocy decyzję dyrektora twierdząc, iż sytuacja majątkowa rodziny jest dobra. Zauważyło, że rodzina przez kilka lat nie realizowała ustawowego obowiązku alimentacyjnego wobec chorej psychicznie córki, pod pretekstem jej niewłaściwego zachowania, które tak naprawdę mogło być wynikiem choroby powodującej utratę kontroli nad emocjami.

SKO dodało, że trudności z wygospodarowaniem niezbędnych środków pieniężnych do wykonania zobowiązania stanowią przypadek zwykły, wynikający bezpośrednio z długotrwałego zaniechania realizacji ustawowego obowiązku alimentacji, który nie jest podstawą do odstąpienia od żądania kwoty opłat za opiekę.

Innego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, który 10 kwietnia 2014 roku uchylił obie decyzje administracji. Sąd dopatrzył się, że organy nie wzięły pod uwagę faktu, iż ojciec opiekunki domu pomocy społecznej cierpi na tą samą chorobę co córka, a koszty leczenia tego schorzenia cały czas rosną i, że wymaga on całodobowej opieki.