Prof. Marcin Wiącek objął urząd RPO - Sejm przyjął ślubowanie następcy Adama Bodnara

Jak informuje Biuro RPO, Marcin Wiącek urodził się 28 marca 1982 r. w Mińsku Mazowieckim. Jest profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, doktorem habilitowanym nauk prawnych, kierownikiem  Zakładu Praw Człowieka na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w prawie konstytucyjnym i prawach człowieka.

Prof. Wiącek jest też członkiem Centrum Badań nad Prawnymi Aspektami Technologii Blockchain, działającym na Wydziale Prawa i Administracji UW.

Jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji UW oraz Centrum Prawa Amerykańskiego (2006 r.). W 2009 r. obronił doktorat dotyczący pytania prawnego sądu do Trybunału Konstytucyjnego. W tym samym roku został zatrudniony na Wydziale Prawa i Administracji UW.

W 2013 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego na podstawie kolokwium habilitacyjnego i rozprawy poświęconej dopuszczalności stosowania przez sądy i Trybunał Konstytucyjny regulacji konstytucyjnych w sprawach wywodzących się z okresu powojennego.

Od 2019 r. jest profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2003–2007 był pracownikiem Trybunału Konstytucyjnego. Od 2007 r. jest zatrudniony w Biurze Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego. W latach 2014–2018 był członkiem Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów. W latach 2014–2016 był kierownikiem aplikacji legislacyjnej prowadzonej przez Rządowe Centrum Legislacji. Jest również członkiem Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej.

Autor ponad stu publikacji naukowych dotyczących w szczególności prawa konstytucyjnego, sądownictwa konstytucyjnego, sądownictwa administracyjnego oraz ochrony praw człowieka. Uczestnik licznych konferencji naukowych, w tym międzynarodowych. Współpracował jako ekspert z wieloma instytucjami publicznymi, m.in. z Kancelarią Prezydenta RP, Biurem Analiz Sejmowych, Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich J. Kochanowskiego, Rządowym Centrum Legislacji, Najwyższą Izbą Kontroli, Krajową Radą Sądownictwa, Ministerstwem Sprawiedliwości, Ministerstwem Rozwoju, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwem Skarbu Państwa, Ministerstwem Finansów, Urzędem m.st. Warszawy, Marszałkiem Województwa Mazowieckiego.

Uzyskał odznaczenie „Zasłużony dla Warszawy”, nadane przez Radę m.st. Warszawy, a także medal „Pamiętam-Pomagam”, przyznany przez Związek Powstańców Warszawskich i Fundację Pamięci o Bohaterach Powstania Warszawskiego.

Nie należał i nie należy do żadnej partii politycznej.

Posługuje się językiem angielskim i francuskim.

"Zapewniam że dam z siebie wszystko"

Biuro RPO przypomina wystąpienie Marcina Wiącka w Senacie. Nowy RPO przedstawił wówczas senatorom swój dorobek i zamierzenia. Odpowiadał też na pytania.

- Nie należę i nie należałem do żadnej partii politycznej. Uważam się za człowieka samodzielnego i niezależnego, oddanego działalności naukowej, poszukiwaniu i krzewieniu prawdy oraz zapewnieniu należytej ochrony prawnej podmiotom poszukującym tej ochrony w postępowaniach sądowych i administracyjnych - mówił.

Podkreślał wagę szerokiego kompromisu politycznego, jaki zapadł w sprawie jego wyboru w Sejmie. A wakat na funkcji RPO nie jest pożądany z punktu widzenia praw człowieka.

Ważne byłoby doprecyzowanie i rozwijanie kierunków działania RPO - aby skutecznie wspierały osoby z uzasadnionym poczuciem wykluczenia, wynikającym np. z niepełnosprawności, ze związanej z wiekiem lub chorobą nieporadności,  kryzysu bezdomności, a także z osobistych przekonań czy światopoglądu.    

Prawa człowieka są wywodzone z godności ludzkiej, której poszanowanie jest obowiązkiem nas wszystkich. Zapewniam, że Biuro RPO otworzyłoby szeroko drzwi osobom potrzebującym rady, wsparcia czy działań  procesowych.

Widzę też potrzebę wzmożenia działań RPO w obszarze urzeczywistnienia takich praw człowieka, jak np. prawo do życia w czystym środowisku, prawo do pokojowego demonstrowania swoich poglądów lub swojego niezadowolenia, prawo do niezależnego, ale sprawnego i rzetelnego sądu, prawo do wolności działalności gospodarczej, prawo dostępu do dóbr kultury, prawo do ochrony zdrowia, zwłaszcza, gdy zmagamy się z pandemią.

Działania jako RPO chciałbym oprzeć na trzech dominujących filarach, jakimi są: godność, równość i dialog. Dwa pierwsze wyznaczają standard postawy państwa wobec podmiotów podległych jego imperium. Określają także pozycję RPO w odniesieniu do poszukujących jego wsparcia osób. Dialog to wezwanie do porozumienia  i zaproszenie do wspólnych wysiłków władz publicznych oraz  organizacji społecznych na rzecz lepszego zrozumienia, zagwarantowania i respektowania  praw człowieka w Polsce.

Doceniam i zamierzam kontynuować wysiłki, jakie podejmowano w naszej Ojczyźnie od 30 lat, by wprowadzić nas i osadzić w rodzinie tolerancyjnych i świadomych społeczeństw o najwyższej kulturze prawnej, respektujących prawa człowieka, oparte na dorobku współczesnego prawa międzynarodowego i nowoczesnych konstytucjach. Należy upowszechniać polski wysiłek w tym zakresie.

Jednocześnie stanowczo odradzam, a jako RPO sprzeciwiałbym się temu, aby w ramach sporu politycznego szafować takimi wartościami, jak skuteczność objęcia obywateli RP mechanizmami ochrony prawnej, wynikającymi z prawa międzynarodowego, w tym z traktatów konstytuujących Unię Europejską.

Od początku mojej aktywności naukowej prezentowałem i nadal popieram pogląd o prymacie Konstytucji nad wszelkimi umowami międzynarodowymi. Jednakże nawet najtwardsi wyznawcy takiego stanowiska nie są upoważnieni do poszukiwania pomiędzy polską Konstytucją a traktatami międzynarodowymi pozornych sprzeczności, których skutki usuwania mogą zagrozić stabilności systemu ochrony praw człowieka. Apeluję, aby poszczególne władze publiczne poszukiwały rozwiązań bieżących problemów prawnych i politycznych w duchu  kompromisu i poczuciu odpowiedzialności za długofalowe efekty swoich działań.

- Zapewniam że dam z siebie wszystko jako RPO – zakończył swe wystąpienie.

O aborcji, in vitro, wyrokach trybunałów i Lex TVN

Sprawy trzech dyrektyw UE o prawie do obrony, których nie wprowadzono prawidłowo do polskiego prawa: Jako RPO podejmę działania w celu implementacji tych dyrektyw.

Ubezwłasnowolnienie: Instytucja ta powinna zostać tak zreformowana, by zapewnić adekwatną pomoc osobom z niepełnosprawnościami To także ograniczenie godności osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej.  A likwidacja ubezwłasnowolnienia wymagałaby zmiany konstytucji.

Finansowanie in vitro: Niepłodność zgodnie ze standardem międzynarodowym to choroba - jej leczenie jest objęte prawem do ochrony zdrowia. Państwo powinno działać tak, aby realizować prawo w tym zakresie.

Czy jako RPO wycofałby z sądu wniosek RPO Adama Bodnara ws. kupna Polska Press prez PKN Orlen: Nie, z uwagi na szacunek do poprzednika z inicjatyw przez niego wniesionych. Spór znalazł się tam, gdzie powinien być rozstrzygnięty – w niezależnym sądzie.

Wyrok TSUE z 15 lipca ws. systemu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów: Podjąłbym się jako RPO koordynacji prac nad wykonaniem tego orzeczenia, z udziałem wszystkich stron. Do czasu wykonania tego wyroku, w celu zapewnienia bezpieczeństwa prawnego, uważam, że Izba Dyscyplinarna powinna zawiesić swoją działalność.  Wierzę w to, by wspólnie zasiąść do stołu i dokonać korekty tego systemu. 

O zastępcach RPO: Mam nadzieję, że dołączę do zespołu Biura RPO i stanę się jego członkiem. Bardzo sobie cenię pracę zastępców Rzecznika: Stanisława Trociuka, Hannę Machińską, w szczególności za jej osiągnięcia w działalności w obszarze krajowego mechanizmu zapobiegania tortur i Macieja Taborowskiego, wybitnego specjalistę w zakresie prawa europejskiego i konstytucyjnego.

Nowe delegatury terenowe RPO:  Jednym z priorytetowych działań Rzecznika, jeśli bym nim został, byłoby zwrócenie się do pewnych organów o urealnienie budżetu Biura RPO. Jeśli to by się udało, zwróciłbym się do Sejmu – bo taka jest procedura – o stworzenie tylu delegatur, ile by się dało.

Legislacja covidowa. W wielu ustawach pojawiły się przepisy, co do których można pytać, czy są prawidłowe, np. nowe zasady postępowań przed sądami, zwłaszcza w sprawach cywilnych.     

Ocena zakazu zgromadzeń w pandemii: Wolność zgromadzeń można ograniczyć tylko ustawą, a nie rozporządzeniem rządu. To powinno być przedmiotem debaty parlamentarnej, ale czy była wtedy taka możliwość. Sądy administracyjne odwołują się do zasady wyłączności ustawy w kwestii ograniczeń praw obywateli. Sądy mają kompetencje samodzielnej oceny i weryfikacji rozporządzeń wprowadzających ograniczenia. Orzecznictwo jest zbieżne z zasadą wyłączności ustawy.

System Pegasus i inwigilacja obywateli: Nie ma podstaw prawnych do stosowania środków takich, jak Pegasus. Należałoby też stworzyć niezależny organ kontrolujący działania służb specjalnych.