Opinia dotyczy pytań prejudycjalnych Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zadano je w sprawie pięciu kandydatów na sędziów Sądu Najwyższego. Wnieśli oni odwołania od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa, która postanowiła nie przedstawiać prezydentowi wniosków o powołanie ich na stanowisko sędziego SN.
W kwietniu 2019 roku zmieniono przepis ustawy o KRS, wprowadzając zapis, że „Odwołanie nie przysługuje w sprawach indywidualnych dotyczących powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego". Ustawa ta stanowi także, że postępowania w sprawach odwołań od uchwał KRS w sprawach indywidualnych dotyczących powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie tej ustawy, podlegają umorzeniu z mocy prawa.
Czytaj także:
NSA pyta TSUE ws. wyborów do Sądu Najwyższego
W wydanej w czwartek opinii rzecznik generalny TSUE stanął na stanowisku, że prawo Unii stoi na przeszkodzie ustanowieniu przepisów, które nakazują umorzenie z mocy prawa postępowań takich jak to toczące się przed NSA, jednocześnie wyłączając jakiekolwiek przeniesienie właściwości do rozpoznania tych spraw na inny sąd lub możliwość ponownego wniesienia tych spraw do innego sądu.
W ocenie rzecznika generalnego z uwagi na szczególne okoliczności zaistniałe w Polsce kontrola sądowa postępowań nominacyjnych przez sąd, którego niezawisłość nie budzi żadnych wątpliwości, jest z perspektywy art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej nieodzowna dla zachowania niezawisłości sędziów powołanych w ramach tych postępowań. Wynika to w szczególności z szybkiego tempa zmian polskich przepisów ustawowych regulujących kontrolę sądową postępowań kwalifikacyjnych prowadzonych przez KRS i wydawanych przez nią uchwał. - Zmiany te wzbudzają uzasadnione wątpliwości co do tego, czy proces nominacji jest obecnie ukierunkowany na wyłonienie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego tak ważnej i ustrojowej instytucji jaką jest Sąd Najwyższy, będący sądem ostatniej instancji, kandydatów immanentnie niezależnych, a nie politycznie wygodnych - wskazał Evgeni Tanchev.
Jego zdaniem NSA powinien odstąpić od stosowania przepisów, które prowadziłyby do całkowitego wykluczenia możliwości kontroli błędu w ocenie kandydatów w świetle nałożonych na nich kryteriów; oraz pominąć prawomocny charakter uchwał KRS w części dotyczącej kandydatów, którzy zostali powołani.
Opinie rzecznika generalnego nie wiążą Trybunału Sprawiedliwości, ale wyroki są często z nimi zbieżne.
