Sprawa dotyczy Prawa o ustroju sądów powszechnych, które stanowi, że sędziowie pragnący dalej zajmować stanowisko sędziego po osiągnięciu wieku przejścia w stan spoczynku są zobowiązani oświadczyć Krajowej Radzie Sądownictwa swoją wolę w tym względzie. To oświadczenie woli powinno zostać złożone w przewidzianym prawem terminie, którego niedochowanie powoduje niedopuszczalność wniosku. KRS może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego, jeżeli jest to uzasadnione między innymi interesem wymiaru sprawiedliwości lub ważnym interesem społecznym.
Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego prowadzi postępowanie w sprawie odwołania sędziego od uchwały KRS o umorzeniu postępowania w sprawie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie przez niego stanowiska z powodu złożenia oświadczenia woli w tym przedmiocie po terminie określonym w ustawie. Izba Kontroli Nadzwyczajnej wystąpiła do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniem, czy ustawodawstwo krajowe narusza wyrażoną w Traktacie o Unii Europejskiej zasadę nieusuwalności i niezawisłości sędziów, ponieważ, po pierwsze, ustawodawstwo to uzależnia dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po osiągnięciu wieku przejścia w stan spoczynku od zgody innego organu oraz po drugie, przewiduje skutek prekluzyjny w przypadku złożenia właściwego wniosku z przekroczeniem terminu przewidzianego prawem.
Czytaj więcej
Na wtorek 8 listopada 2022 r. zaplanowano rozprawę przed wielką izbą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącym oświadczeń składanych przez sędziów po osiągnięciu wieku przejścia w stan spoczynku.
W przedstawionej w czwartek opinii rzecznik generalny Athanasios Rantos (sygn. C-718/21) odniósł się do dwóch kwestii. Po pierwsze, czy Izba Kontroli Nadzwyczajnej ma status „sądu” w rozumieniu Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który jest uprawniony do występowania do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi. Wątpliwości związane z niezależnością tej izby dotyczą w szczególności powołania zasiadających w niej sędziów na podstawie – następnie uchylonej – uchwały KRS, której niezależność została podważona w szeregu wyroków Trybunału. Ponadto Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że dwa składy orzekające Izby Kontroli Nadzwyczajnej, w których zasiadali trzej sędziowie powołani na podstawie tej uchwały KRS, nie stanowią „sądu ustanowionego ustawą” w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
W tym względzie rzecznik generalny stanął na stanowisku, że wykładnia zasady niezawisłości w kontekście uprawnienia do występowania do Trybunału w trybie prejudycjalnym wymaga badania odmiennego i odrębnego od tego, które jest konieczne, odpowiednio, w kontekście wyrażonej w Traktacie o Unii Europejskiej zasady nieusuwalności i niezawisłości sędziów i w kontekście zapisanego w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej prawa do skutecznego środka prawnego, a to z uwagi na różne cele i funkcje tych norm.
