Podsumowanie roku 2014 w sądownictwie

Od kilku lat liczba spraw w sądach rośnie, przekraczając 15 mln rocznie. Tymczasem do promowanej od lat mediacji cywilnej i karnej trafiło jedynie 11,6 tys. spraw. Nie ma też uchwytnych oszczędności z pozwów zbiorowych. Nic dziwnego, że rośnie irytacja z powodu działalności i reform sądów, także wśród sędziów.

Poprawianie bubli

W kwietniu 2014 r. przywrócono po trzech latach sprawdzoną metodę nadawania wyrokowi klauzuli wykonalności w formie pieczęci na wyroku. To wielka ulga, gdyż pieczęć sędzia może przystawić niemal od ręki, a zwykłe postanowienie zabierało dwa–trzy dni.

W październiku weszły w życie poprawki do nagrywania rozpraw, które uwzględniają uwagi sędziów i zmniejszają ich obciążenie. Niektórzy twierdzą jednak, że to osłabienie reformy.

Kolejna zmiana pozwala wzywać strony sporu, świadków, biegłych w sposób, który sąd uzna za niezbędny do przyspieszenia procesu, np. e-mailem czy telefonicznie. Lwią część przesyłek sądowych dostarcza jednak nowy operator (po złamaniu monopolu Poczty Polskiej), a do jego usług było, zwłaszcza na początku 2014 r., wiele zastrzeżeń. Na szczęście fala narzekań opada.

1 grudnia weszła w życie nowela ustawy o KRS, która pozwala w dniu wpisu spółki do rejestru przyznać przedsiębiorcy automatycznie NIP i REGON. Dzięki temu jedno okienko ma rzeczywiście funkcjonować.

Jak widać, w większości zmiany poprawiają niedoróbki poprzednich ustaw.

Gorszy wizerunek

– Wymiernym sukcesem sądownictwa A.D. 2014 jest to, że udało się odwrócić skutki likwidacji małych sądów rejonowych i już 1 stycznia 2015 r. wraca na mapę Polski 41 najmniejszych.

– To dobrze, że rozsądek i dobro wymiaru sprawiedliwości wygrało z politycznym zacietrzewieniem – wskazuje adwokat Rafał Dębowski, sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej. – Do sukcesów zaliczyć też należy postępującą informatyzację wymiaru sprawiedliwości.

– Wciąż jednak inwestycje w sprzęt informatyczny są ważniejsze od inwestycji w ludzi. Pracownicy administracyjni zarabiają mało, często na tzw. umowach śmieciowych, nie mają odpowiednich szkoleń – wskazuje Bartłomiej Przymusiński, sędzia, prezes Oddziału Wielkopolskiego Iustitii.

– Nie udało się jednak zwiększyć tempa rozpoznawania spraw, przedłużają się okresy między czynnościami procesowymi mimo pewnych prób ustawowych – mówi mec. Dębowski.

Podobne uważa adwokat Andrzej Michałowski:

– Wieloletnia walka o skrócenie czasu postępowań uderzyła w pełnomocników i strony procesu.

– Spraw jest coraz więcej, a sędziów nie przybywa – mówi sędzia Przymusiński.

Mec. Michałowski dodaje, że klęską wizerunkową sędziów w 2014 r. było liczenie głosów po wyborach samorządowych. Niezwiązane z wymiarem sprawiedliwości, niezawinione przez sędziów orzekających, znacząco wpłynie na opinię obywateli.

Dodajmy, że w 2015 r. sądy, zwłaszcza karne, czekają nowe wyzwania. Od 1 lipca będą orzekać na podstawie bardziej kontradyktoryjnej procedury, w której większa rola przypadnie prokuratorom i obrońcom. Tymczasem prokuratorzy rejonowi, których jest najwięcej, krytykują nowy regulamin, który ma ich przygotować do nowych zadań.

Opinia dla „Rz"

Waldemar Żurek, sędzia, rzecznik Krajowej Rady Sądownictwa