c) o zasadach i trybie współpracy w ramach Europejskiej Sieci Sądowej,
d) o sposobie ustalenia organu właściwego w państwie obcym do wykonania wniosku o pomoc prawną lub o udzielenie informacji dotyczącej stanu realizacji tego wniosku,
e) o sposobie ustalenia w obcym państwie organu właściwego do wykonania europejskiego nakazu aresztowania lub innego orzeczenia podlegającego wzajemnemu uznawaniu lub o udzielenie informacji dotyczącej stanu realizacji tego nakazu lub orzeczenia,
f) o sposobie uzyskania informacji o treści standardów wynikających z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, ze zmianami),"
f) Art. 16c. § 2 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
„4) informuje sędziów rejonowych i okręgowych, asesorów sądowych, referendarzy sądowych i asystentów sędziów o istotnym bieżącym orzecznictwie Sądu Najwyższego i organów międzynarodowych,"
Uzasadnienie
Zmiana polega na zastąpieniu w art. 16b § 1 i art. 16c § 1 słów ,,w okręgu sądowym" słowami: ,,w każdym sądzie okręgowym". Termin ,,okręg sądowy" nie jest ścisły, używa się go też w znaczeniu terenu działania danego sądu np. ,,w okręgu tutejszego sądu rejonowego" albo ,,w okręgu tutejszego sądu okręgowego". Ponadto w art. 16b § 2 pkt 1 i 5 oraz 16c § 2 pkt 1 i 4 doprecyzowano, iż chodzi zarówno o sędziów sądów rejonowych jak i okręgowych.
Ponadto w art. 16b. § 2 pkt 1 lit e oraz art. 16c. § 2 pkt 1 lit f zwrot ,,z późn. zm." zastąpiono zwrotem ,,ze zmianami", bo każda zmiana jest późniejsza (pleonazm).
4. Poprawka do art. 1 pkt 5 projektu
a) Art. 22a § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Prezes sądu apelacyjnego w sądzie apelacyjnym, a prezes sądu okręgowego w sądzie okręgowym i w sądach rejonowych, działających w okręgu sądowym, ustala, po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu, najpóźniej do końca listopada każdego roku, podział czynności, który określa:
1) przydział sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych do wydziałów sądu,
2) zakres obowiązków i sposób uczestniczenia sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych w przydziale spraw,
3) plan zastępstw sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych
– przy uwzględnieniu specjalizacji sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych w rozpoznawaniu poszczególnych rodzajów spraw, konieczności zapewnienia właściwego rozmieszczenia sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych w wydziałach sądu i równomiernego rozłożenia ich obowiązków oraz potrzeby zagwarantowania sprawnego postępowania sądowego.",
b) W art. 22a po § 4 dodaje się § 4a i 4b w brzmieniu:
„§ 4a. Przeniesienie sędziego do innego wydziału lub powierzenie mu obowiązków w innym wydziale wymaga zgody sędziego.
§ 4b. Nie wymaga zgody sędziego:
1) przeniesienie do innego wydziału, w którym rozpoznaje się sprawy z tego samego zakresu;
2) powierzenie obowiązków w innym wydziale na okres do 6 miesięcy, jeśli żaden inny sędzia wydziału nie wyraził zgody na przeniesienie do tego wydziału lub objęcie w nim obowiązków na taki sam okres;
3) przeniesienie sędziego przydzielonego do wydziału, o którym mowa w § 2;
- o ile nie powoduje to zmiany miejscowości, w której sędzia pełni służbę."
c) W art. 22a projektowany § 4c pozostaje bez zmian
Uzasadnienie
Propozycję zawartą w pierwotnym projekcie, aby przeniesienie sędziego do innego wydziału lub powierzenie mu obowiązków w innym wydziale następowało wyłącznie za zgodą sędziego, należy ocenić pozytywnie. Wyjątki od tej zasady przewidziane w projektowanym art. 22a § 4b (przeniesienie do innego wydziału, w którym rozpoznaje się sprawy z tego samego zakresu; powierzenie obowiązków w innym wydziale na okres do 12 miesięcy, jeśli żaden inny sędzia wydziału nie wyraził zgody na przeniesienie do tego wydziału lub objęcie w nim obowiązków na taki sam okres; przeniesienie sędziego przydzielonego do wydziału ksiąg wieczystych oraz wydziału gospodarczego do spraw rejestru zastawów) powinny się wiązać z zastrzeżeniem, że przeniesienie bez zgody sędziego nie może spowodować zmiany miejscowości, w której sędzia pełni służbę (np. w razie powołania wydziałów zamiejscowych w związku z zapowiadanymi zmianami w organizacji sądownictwa).
Negatywnie zaopiniowano projekt w zakresie określania do końca listopada, z góry na cały rok, planu dyżurów (art.22a §1 pkt 3). Jest to oczywiście niepraktyczne i nie koreluje z przepisami o planach urlopów. Nadto da to stronom faktyczną możliwość wyboru sędziego - np. w protestach wyborczych. W zakresie ustalania dyżurów wskazywanie konkretnych dat dyżurów powinno odbywać się w sposób bardziej elastyczny, uwzględniający bieżącą sytuację w wydziale.
Zaproponowane zmiany polegają zatem na doprecyzowaniu wyjątków z art. 22a 4b oraz skróceniu w tym przepisie (pkt 2) okresu, na jaki może nastąpić powierzenie sędziemu obowiązków w innym wydziale z 12 do 6 miesięcy.
Zmiana polega także na wykreśleniu w art. 22a § 1 pkt 3 słowa ,,dyżurów".
5. Poprawka do art. 1 pkt 6 projektu
Art. 23?25 otrzymują brzmienie:
„Art. 23 § 1. Prezesa sądu apelacyjnego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów tego sądu, wybierając jednego spośród dwóch kandydatów wskazanych przez właściwe zgromadzenie ogólne sędziów apelacji. Kandydatów wskazuje to zgromadzenie w terminie 30 dni od dnia zwołania zgromadzenia w celu wskazania kandydatów, po zawiadomieniu ze strony Ministra Sprawiedliwości o zamiarze powołania nowego prezesa. Brak wskazania dwóch kandydatów w powyższym terminie uprawnia Ministra Sprawiedliwości do powołania prezesa wybranego według swojego uznania.
§ 2. Wiceprezesa sądu apelacyjnego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów danego sądu, na wniosek prezesa tego sądu.
Art. 24 § 1. Prezesa sądu okręgowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów tego sądu, wybierając jednego spośród dwóch kandydatów wskazanych przez właściwe zgromadzenie ogólne sędziów okręgu. Kandydatów wskazuje to zgromadzenie w terminie 30 dni od dnia zwołania zgromadzenia w celu wskazania kandydatów, po zawiadomieniu ze strony Ministra Sprawiedliwości o zamiarze powołania nowego prezesa. Brak wskazania dwóch kandydatów w powyższym terminie uprawnia Ministra Sprawiedliwości do powołania prezesa wybranego według swojego uznania.
§ 2. Wiceprezesa sądu okręgowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów danego sądu, na wniosek prezesa tego sądu.
Art. 25 § 1. Prezesa sądu rejonowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów tego sądu, wybierając jednego spośród dwóch kandydatów wskazanych przez zebranie ogólne sędziów danego sądu. Kandydatów wskazuje to zebranie w terminie 30 dni od dnia zwołania zebrania w celu wskazania kandydatów, po zawiadomieniu ze strony Ministra Sprawiedliwości o zamiarze powołania nowego prezesa. Brak wskazania dwóch kandydatów w powyższym terminie uprawnia Ministra Sprawiedliwości do powołania prezesa wybranego według swojego uznania.
§ 2. Wiceprezesa sądu rejonowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów danego sądu, na wniosek prezesa tego sądu."
Uzasadnienie
Należy negatywnie ocenić projektowane zmiany, zmierzające do przekazania Ministrowi Sprawiedliwości całości uprawnień w zakresie powoływania prezesów sądów powszechnych wszystkich szczebli, przy pozbawieniu jakichkolwiek uprawnień w tym zakresie organów samorządu sędziowskiego.
Nowy sposób powoływania prezesów jest odejściem od standardów wyznaczonych przez dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady odrębności i niezależności władzy sądowniczej (art.178 ust.1 Konstytucji).
Jeszcze pod rządami poprzednio obowiązującej Małej Konstytucji, która również znała zasadę podziału i równowagi władz (art. 1), Trybunał Konstytucyjny wyraźnie wywiódł, że niewątpliwie Minister Sprawiedliwości, jako administrator wszystkich sądów, musi mieć istotny udział także w procesie powoływania prezesów sądów, ale jego głos nie może być jednak dominujący (por. orzeczenie w sprawie K 11/93). Ponieważ nie da się - zwracał uwagę Trybunał - jednoznacznie oddzielić funkcji administracyjnej od orzeczniczej prezesów sądów, stąd celem zagwarantowania niezależności sądów konieczne jest zabezpieczenie w ustawie odpowiedniego udziału samorządu sędziowskiego.
Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 12/03 stwierdził jednoznacznie, że w celu utrzymania zasady podziału i równowagi władz niezbędne jest wyposażenie organów przedstawicielskich środowiska sędziowskiego w prawo wiążącego sprzeciwu wobec kandydata przedstawianego przez Ministra Sprawiedliwości – przy czym rolę takiego organu przedstawicielskiego może pełnić zarówno właściwy organ samorządu sędziowskiego, jak i Krajowa Rada Sądownictwa, w której większość głosów mają - zgodnie z Konstytucją - sędziowie. Oczywiście ta ostatnia konstatacja nie może dotyczyć nowego modelu KRS, w którym występuje przewaga polityków nad sędziami.
Dotychczasowe rozwiązanie ustawowe jest wadliwe, gdyż pozbawia lokalny samorząd sędziowski prawa do wiążącego sprzeciwu wobec kandydatury, zwłaszcza w zakresie kandydatów na prezesów sądów rejonowych, proponowanych przez prezesów sądów apelacyjnych.
W związku z tym należy zwiększyć rolę samorządu sędziowskiego w zakresie wpływu na powoływanie prezesów sądów. Jako optymalny model - z punktu widzenia konstytucyjnych zasad trójpodziału władz, niezależności i odrębności władzy sądowniczej – należy wskazać wybór prezesów sądów przez zebrania sędziów poszczególnych sądów.
Przy założeniu, że prezesów ma powoływać Minister Sprawiedliwości, powinien on dokonywać wyboru spośród dwóch kandydatów przedstawianych przez właściwy organ samorządowy, jak to miało miejsce po zmianach wprowadzonych w roku 1989. Taki model w większym stopniu odpowiada ww. zasadom, jest także zgodny z regułami powoływania prezesów takich organów władzy sądowniczej jak Trybunał Konstytucyjny czy Sad Najwyższy.
Rozwiązanie zawarte w projekcie zasadę trójpodziału władz zdecydowanie narusza, gdyż całość kompetencji w zakresie powoływania prezesów składa w ręce przedstawiciela władzy wykonawczej. Zgodnie z projektem, rola samorządu sędziowskiego ograniczona jest do zapoznania się z ministerialną kandydaturą (art. 23 § 1 zd. 2). Warto zaznaczyć, że tak daleko idących uprawnień Minister Sprawiedliwości nie miał nawet przed rokiem 1989, gdyż wówczas obowiązkowe było zasięgnięcie niewiążącej opinii kolegium danego sądu. W projekcie nawet tak niewielkie ograniczenie wszechwładzy ministra w tym zakresie nie jest przewidziane.
Proponowane w projekcie rozwiązanie sprzyja tworzeniu systemu, w którym sędziowie funkcyjni mogą być bardzo dyspozycyjni wobec ministra, albowiem utrzymanie się przez nich na stanowisku będzie uzależnione od woli jednego człowieka. Taki sposób powoływania sędziów, jak też możliwość powierzenia funkcji prezesa w danym sądzie sędziemu innego sądu (w tym niższego rzędu) może prowadzić do trudności w zarządzaniu i sprzyjać uzależnieniu prezesów od ministra, co w konsekwencji może przekładać się na stosowanie nacisków na sędziów w indywidualnych przypadkach i nieść zagrożenia dla bardzo istotnej gwarancji niezawisłości sędziowskiej – instytucjonalnej niezależności sądów. Znany z niedawnej historii kazus prezesa jednego z sądów okręgowych, krytykowanego za dyspozycyjność wobec rzekomego przedstawiciela władzy wykonawczej, może w myśl nowego projektu stać się regułą.
Projektodawcy, kreując zmiany prawa o ustroju sądów powszechnych powinni mieć na względzie to, że „niezawisłość sędziów nie może istnieć bez niezależności sądów. Rozerwanie tego związku może prowadzić do podporządkowania władzy sądowniczej i uczynienia z niej narzędzia w rękach rządzących. Każda władza polityczna chce mieć realny wpływ na sądy i dąży do podporządkowania sądów. Tym jednak, co odróżnia państwo demokratyczne od totalitarnego, jest stan równowagi władz i gwarancje zapewniające nie tylko niezawisłość sędziowską, ale i niezależność sądów. Instytucjonalne podporządkowanie sądów organom władzy wykonawczej obniża poziom społecznego zaufania do niezawisłości sędziów, a w konsekwencji do sprawowanego przez sądy wymiaru sprawiedliwości."(zob. Stanisław Dąbrowski, Nie ma niezawisłych sędziów bez niezależnych sądów, http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/730315,prezes-sadu-najwyzszego-nie-ma-niezawislych-sedziow-bez-niezaleznych-sadow.html).
Pozytywnie należy ocenić wprowadzenie jednolitych zasad wyboru prezesów sądów różnych szczebli (dotychczas prezesi sądów rejonowych byli powoływani w sposób odrębny od pozostałych) i zerwanie zależności prezesów rejonowych od apelacyjnych. Co do zasady takie same reguły powinny być zastosowane wobec prezesów sądów wszystkich szczebli. Dotychczasowa zasada, w której decydującą rolę w zakresie powołania prezesa sądu rejonowego miał przełożony prezes sądu apelacyjnego, stwarzała swoisty system o charakterze feudalnym, którego nie da się pogodzić z zasadą niezawisłości i niezależności.
6. Poprawka do art. 1 pkt 7 projektu
Art. 27 otrzymuje brzmienie:
„Art. 27. § 1. Prezes i wiceprezes sądu może być odwołany przez Ministra Sprawiedliwości w toku kadencji w przypadku:
1) rażącego lub uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych, zwłaszcza skutkujących oczywiście wadliwą pracą sądu;
2) gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości;
3) złożenia rezygnacji z pełnionej funkcji.
§ 2. Odwołanie prezesa lub wiceprezesa sądu następuje po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Zamiar odwołania, wraz z pisemnym uzasadnieniem, Minister Sprawiedliwości przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa w celu uzyskania opinii.
§ 3. Występując o opinię do Krajowej Rady Sądownictwa Minister Sprawiedliwości może zawiesić prezesa lub wiceprezesa w pełnieniu czynności. Przepis art. 22b § 2 stosuje się odpowiednio.
§ 4. W braku opinii Krajowej Rady Sądownictwa w terminie trzydziestu dni od przedstawienia przez Ministra Sprawiedliwości zamiaru odwołania prezesa albo wiceprezesa sądu wniosek o wydanie opinii jest ponawiany. Brak opinii po trzykrotnym zapytaniu nie stoi na przeszkodzie odwołaniu.
§ 5. W przypadku złożenia przez prezesa albo wiceprezesa rezygnacji z pełnionej funkcji w toku kadencji, Minister Sprawiedliwości odwołuje go bez zasięgania opinii, o której mowa w § 2."
Uzasadnienie
Zdecydowanie negatywnie należy ocenić zmianę przepisów w zakresie odwoływania prezesów sądów. Jako podstawa do odwołania prezesa w projekcie została dodana nowa przesłanka: ,,szczególnie niska efektywność działań w zakresie pełnionego nadzoru administracyjnego lub organizacji pracy w sądzie lub sądach niższych". Ocena stopnia ,,efektywności działań" jest nader subiektywna i daje dyskrecjonalną władzę organowi podejmującemu decyzję w oparciu o tę przesłankę. Może to prowadzić do nadmiernie szerokiego, czy wręcz arbitralnego wykorzystywania tej przyczyny odwołania prezesa sądu w sytuacji, gdy stosownie do treści art. 27 § 4, KRS nie wyda decyzji, a jest to łatwe do osiągnięcia przy jej dwuizbowości i obstrukcji ze strony izby ,,politycznej".
Zabezpieczeniem byłoby uzależnienie odwołania od wiążącej, akceptującej odwołanie prezesa uchwały KRS.
Istnieje poważne zagrożenie, że aby uniknąć zarzutu niskiej efektywności prezesi „nakręcać" będą „spiralę nadzoru". Może to – w skrajnych wypadkach – prowadzić do najmniej efektywnej formy zarządzania zasobami ludzkimi, czyli przez strach i przymus.
Jako alternatywne rozwiązanie można zaproponować, aby również samorząd miał kompetencję do zapoczątkowania procedury odwołania prezesa.
Na szczególnie negatywną ocenę zasługuje wygaszanie kadencji prezesów w ciągu sześciu miesięcy, zgodnie z art. 18 ust. 1. przepisów wprowadzających. Okres kadencji jest określony w ustawie, w której są też wskazane przyczyny umożliwiające ich odwołanie. Proponowane w art. 18 rozwiązanie to kolejna próba wpływu na niezależność sądów i wyraz błędnego przekonania, że same zmiany personalne wśród prezesów mogą doprowadzić do jakichś pozytywnych rezultatów w skali całego państwa.
Przewidziana w art. 18 ust. 1. przepisów wprowadzających całkowita swoboda Ministra Sprawiedliwości w zakresie odwoływania prezesów sądów w ciągu 6 miesięcy, nie mieści się w żadnej mierze w standardach demokratycznego państwa prawa. Warto zaznaczyć, że nawet w stanie prawnym obowiązującym przed rokiem 1989 Minister Sprawiedliwości musiał przed odwołaniem prezesa sądu zasięgnąć opinii organu przedstawicielskiego w postaci kolegium sądu.
7. Poprawka do art. 1 pkt 11 projektu
W art. 37c § 1 i 2 otrzymują brzmienie:
„§ 1. Wizytacje poszczególnych wydziałów sądu zarządza właściwy prezes sądu, o którym mowa w art. 37a § 1 i 2, stosownie do potrzeb, w szczególności przy uwzględnieniu wyników sprawowanego nadzoru administracyjnego oraz po zasięgnięciu opinii właściwego kolegium sądu.
§ 2. Wizytacje wydziałów sądu apelacyjnego przeprowadzają sędziowie wizytatorzy zajmujący stanowisko sędziego sądu apelacyjnego.",
Uzasadnienie
Zmiana dotyczy zobowiązania prezesa do zasięgnięcia opinii kolegium sądu przed zarządzeniem wizytacji. Pozwoli to na ograniczenie arbitralności decyzji w tym zakresie.
8. Poprawka do art. 1 pkt 12 projektu
Art. 37d otrzymuje brzmienie:
„Art. 37d. § 1. Sędziego wizytatora powołuje prezes sądu apelacyjnego, na okres czterech lat, spośród sędziów posiadających co najmniej 10 lat stażu pracy na stanowisku sędziego. Przed powołaniem wizytatora prezes sądu apelacyjnego zasięga opinii kolegium właściwego sądu apelacyjnego lub okręgowego.
§ 2. Przy wydawaniu opinii bierze się pod uwagę także względy organizacyjne, w szczególności potrzebę powoływania wizytatora w danym sądzie. Negatywna opinia kolegium jest dla prezesa wiążąca.
§ 3. Kandydatów do pełnienia funkcji sędziów wizytatorów spośród sędziów sądu okręgowego i sądów rejonowych przedstawiają prezesi sądów okręgowych, działających na obszarze apelacji, po zasięgnięciu opinii kolegium sądu okręgowego."
Uzasadnienie
Negatywnie należy ocenić zaproponowany w projekcie tryb wyboru wizytatorów, z uwagi na przeniesienie kompetencji do wiążącego decydowania w tej kwestii z kolegium (organu pochodzącego z wyboru) na Ministra Sprawiedliwości.
Jest to kolejny element systemu wymiaru sprawiedliwości, który zakłada maksymalną koncentrację nadzoru nad działalnością sędziów w ręku polityka sprawującego funkcję Ministra Sprawiedliwości. Pełna kontrola ministra nad doborem wizytatorów proponowana jest najprawdopodobniej po to, aby nie byli ,,zbyt łagodni" dla sędziów i wskazuje na budowanie aparatu nadzorczego mającego na celu maksymalną eksploatację zasobów ludzkich i jedynie efekt statystyczny, łatwy do medialnego, populistycznego wykorzystania. Jest to przejawem instrumentalnego traktowania sądownictwa, w którym chodzi o zysk polityczny. Prowadzi nieuchronnie do naruszenia zasady niezależności sądów od władzy wykonawczej. Jest to centralizacja zarządzenia, jakiej nie było od roku 1989 i faktyczne przekształcenie sądownictwa w część administracji państwowej, a sędziów – w urzędników państwowych.
Poprawka polega na powierzeniu kompetencji w zakresie powoływania wizytatorów prezesowi sądu apelacyjnego, na czas określony, spośród sędziów posiadających co najmniej 10 lat stażu pracy na stanowisku sędziego i po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu apelacyjnego lub okręgowego.
9. Poprawka do art. 1 pkt 13 projektu
a) W art. 37e § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Prezes sądu apelacyjnego może zwrócić prezesowi lub wiceprezesowi każdego z sądów, działających w okręgu danego sądu apelacyjnego, uwagę na piśmie, jeżeli stwierdzi istotne uchybienia w zakresie kierowania sądem lub sprawowania wewnętrznego nadzoru administracyjnego.",
b) W art. 37e dodaje się § 4?6 w brzmieniu:
„§ 4. Prezes lub wiceprezes, którego dotyczy zwrócona uwaga, może w terminie czternastu dni od dnia zwrócenia uwagi złożyć prezesowi sądu, który zwrócił mu uwagę, pisemne zastrzeżenie.
§ 5. W terminie czternastu dni od dnia złożenia zastrzeżenia prezes sądu uchyla uwagę albo przekazuje sprawę do rozpoznania prezesowi sądu przełożonego. Prezes sądu apelacyjnego przekazuje sprawę do rozpoznania Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego.
§ 6. Przepisy art. 37 § 6 i 7 stosuje się odpowiednio".
Uzasadnienie
O ile wprowadzenie trybu odwoławczego od wytyku administracyjnego dla sędziów funkcyjnych (art.37e§5 i 6) zostało ocenione pozytywnie, o tyle negatywnie oceniono propozycję rozszerzenia wytyku dla funkcyjnych na przewodniczących wydziałów, ich zastępców i kierowników sekcji (art.37e§4).
Także negatywnie oceniono dodatkowy środek nacisku na sędziów funkcyjnych, przez obniżenie dodatku funkcyjnego (art.37e§8, art.37ga§5). Dodatek funkcyjny to składnik wynagrodzenia, a nie uznaniowa premia za wyniki, tak więc nie wydaje się, aby można było wynagrodzenie obniżać. Kodeks pracy stanowi, że obniżenie wynagrodzenia może nastąpić, albo na mocy porozumienia stron, albo na podstawie wypowiedzenia zmieniającego. Proponowane rozwiązanie to de facto wymierzenie kary - tyle, że nie przez sąd. Zmniejszenie wynagrodzenia to w istocie kara dyscyplinarna.
10. Poprawka do art. 1 pkt 14 projektu
a) W art. 37g § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Minister Sprawiedliwości, w ramach zewnętrznego nadzoru administracyjnego:
1) dokonuje analizy informacji rocznych o działalności sądów, o których mowa w art. 37h § 1, a wnioski z tej analizy przedstawia pod rozwagę prezesa danego sądu apelacyjnego;
2) ustala ogólne kierunki wewnętrznego nadzoru administracyjnego wykonywanego przez prezesów sądów apelacyjnych;
3) kontroluje wykonywanie obowiązków nadzorczych przez prezesów sądów apelacyjnych oraz wydaje stosowne zarządzenia.",
b) W art. 37g § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Zarządzając przeprowadzenie czynności, o których mowa w § 2, Minister Sprawiedliwości wyznacza prezesowi sądu apelacyjnego zakres i termin ich przeprowadzenia. W uzasadnionych przypadkach Minister Sprawiedliwości może zarządzić przeprowadzenie czynności przez wizytatorów z obszaru sąd apelacyjnego poddawanego czynnościom kontrolnym, uzasadniając na piśmie taką decyzję."
Uzasadnienie
Z negatywną oceną spotkała się propozycja wprowadzenia w art.37 g §1 słowa „ocena" w miejsce słowa „analiza". Oznacza to dalsze wzmocnienie władzy ministra. Podobnie negatywnie oceniono kontrolę sądów przez ,,służbę nadzoru, którą stanowią sędziowie delegowani do Ministerstwa Sprawiedliwości w trybie art. 77". Jest to wzmocnienie instrumentarium ministra do wywierania presji na działanie sądownictwa w taki sposób, jaki on uznaje za właściwy i korzystny dla niego. Dodatkowo §3 projektu przewiduje zrównanie uprawnień urzędników ministerstwa z sędziami wizytatorami, mimo tego, że oczywistym jest, że mają oni niższą pozycję ustrojową od sędziów orzekających.
Zaproponowane poprawka mają na celu usunięcie wskazanych mankamentów.
11. Poprawka do art. 1 pkt 15 projektu
Po art. 37g dodaje się art. 37ga w brzmieniu:
„Art. 37ga. § 1. W razie stwierdzenia uchybienia w zakresie kierowania sądem, sprawowania wewnętrznego nadzoru administracyjnego albo wykonywania innych czynności administracyjnych przez prezesa lub wiceprezesa sądu apelacyjnego, Minister Sprawiedliwości może zwrócić na nie uwagę na piśmie i żądać wyjaśnień.
§ 2. Prezes sądu, którego dotyczy zwrócona uwaga, w terminie czternastu dni od dnia zwrócenia uwagi składa Ministrowi Sprawiedliwości pisemne wyjaśnienie.
§ 3. W przypadku złożenia zastrzeżenia, Minister Sprawiedliwości w terminie czternastu dni uchyla uwagę albo przekazuje sprawę do rozpoznania Krajowej Radzie Sądownictwa, zawiadamiając prezesa sądu o sposobie rozpatrzenia jego wyjaśnień.
§ 4. Przepisy art. 37 § 6 i 7 stosuje się odpowiednio."
Uzasadnienie
Negatywnie oceniono proponowany w projekcie art.37ga §5. Obniżanie dodatku to presja na prezesa, co w oczywisty sposób będzie się przenosić na sędziów, gdyż prezes w nich będzie widział sprawców swojej straty finansowej. W oczywisty sposób będzie to negatywnie wpływać na niezawisłość sędziów i niezależność sądów.
Należy zatem pominąć proponowany przepis.
12. Poprawka do art. 1 pkt 16 projektu
Art. 37h otrzymuje brzmienie:
„Art. 37h. § 1. Prezes sądu apelacyjnego sporządza informację roczną o działalności sądów, działających na obszarze danego sądu apelacyjnego, w zakresie powierzonych mu zadań, którą po zaopiniowaniu przez zgromadzenie ogólne sędziów apelacji przedkłada Ministrowi Sprawiedliwości, nie później niż do końca kwietnia każdego roku.
§ 2. Prezes sądu okręgowego sporządza informację roczną o działalności sądów, działających na obszarze okręgu, w zakresie powierzonych mu zadań, którą przedkłada prezesowi sądu apelacyjnego, nie później niż do końca lutego każdego roku.
§ 3. Prezes sądu rejonowego sporządza informację roczną o działalności sądu, w zakresie powierzonych mu zadań, którą przedkłada prezesowi sądu okręgowego, nie później niż do końca stycznia każdego roku.
§ 4. Informacje, o których mowa w § 2 i 3, podlegają ocenie dokonywanej w drodze uchwały przez zebrania sędziów sądów rejonowych i zgromadzenia ogólne sędziów okręgów. Oceny dokonuje się w terminie do dwóch miesięcy od dnia złożenia informacji. Jeżeli żądano uzupełnienia informacji, oceny dokonuje się w terminie jednego miesiąca od dnia uzupełnienia informacji.
§ 5. Ocena informacji rocznej może być pozytywna z wyróżnieniem, pozytywna, pozytywna z zastrzeżeniem lub zastrzeżeniami albo negatywna.
§ 6. Niewykonanie w terminie obowiązku, o którym mowa w § 1?3, jest równoznaczne z negatywną oceną informacji, chyba że, z uwagi na szczególne okoliczności, termin zostanie przedłużony przez organ uprawniony do oceny informacji.
§ 7. Prezes sądu apelacyjnego, którego informacja została oceniona negatywnie, może w terminie czternastu dni od dnia poinformowania go o tym złożyć Ministrowi Sprawiedliwości pisemne zastrzeżenie.
§ 8. W przypadku złożenia zastrzeżenia, Minister Sprawiedliwości w terminie jednego miesiąca zmienia ocenę albo przekazuje sprawę do rozpoznania Krajowej Radzie Sądownictwa, zawiadamiając prezesa sądu o sposobie rozpatrzenia zastrzeżenia. Krajowa Rada Sądownictwa zmienia albo utrzymuje w mocy ocenę.
§ 9. Odpis informacji rocznej prezesa sądu rejonowego lub prezesa sądu okręgowego wraz z odpisem oceny tej informacji organ, który dokonał oceny, przekazuje do wiadomości Ministra Sprawiedliwości."
Uzasadnienie
Należy negatywnie ocenić przewidziany w projektowanym art. 37h system ocen okresowych prezesów. Ten przepis to dalszy przejaw rozbudowy arsenału środków oddziaływania ministra na prezesów, w celu osiągania jego celów politycznych. W powiązaniu z systemem kar i nagród finansowych, oceny te stanowią kolejne naruszenie zasad podziału władz i niezależności władzy sądowniczej. Wpisuje się to w proces centralizacji aparatu nadzorczego, oceniany- jako całość – negatywnie.
13. Poprawka do art. 1 pkt 18 projektu
a) W art. 41 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, określi, w drodze rozporządzenia, regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych określający:
1) wewnętrzną organizację i porządek funkcjonowania sądów;
2) szczegółowe zasady przydziału spraw, w tym:
a) sposób dokonywania losowania spraw,
b) zasady ustalania składów wieloosobowych,
c) podział spraw na kategorie, w których dokonuje się odrębnego losowego przydziału spraw,
d) zasady zmniejszenia przydziału spraw ze względu na sprawowane funkcje i usprawiedliwione nieobecności oraz podstawy czasowego wstrzymania przydziału spraw,
e) warunki uczestniczenia w przydziale tylko niektórych kategorii spraw rozpoznawanych w wydziale,
f) zasady pełnienia dyżurów oraz rodzaje spraw podlegających przydzieleniu zgodnie z planem dyżurów,
g) zasady sporządzania planu zastępstw oraz rodzaje czynności podejmowane zgodnie z planem zastępstw,
h) zasady podziału terytorialnego obszarów właściwości sądów opiekuńczych i nieletnich oraz przydziału tych obszarów sędziom i asesorom sądowym,
i) zasady przydziału spraw rejestrowych, wieczystoksięgowych i związanych z wykonaniem orzeczeń;
3) sposób realizacji zadań związanych z funkcjonowaniem Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych,
4) porządek czynności w sądach, porządek urzędowania organów sądów i wykonywania zadań sędziów i asesorów sądowych pełniących funkcje kierownicze, tok czynności administracyjnych w sprawach należących do właściwości sądów, dopuszczalne systemy i rozkład czasu urzędowania, warunki i tryb udostępniania i przesyłania akt i dokumentów z akt oraz warunki udostępniania pomieszczeń dla uczestników postępowania, świadków i innych osób przebywających w sądach
– uwzględniając zasady sprawności, racjonalności, ekonomicznego i szybkiego działania oraz potrzeby zapewnienia rzetelnego wykonywania zadań powierzonych sądom, z jednoczesnym zapewnieniem poszanowania norm zawartych w aktach prawnych wyższego rzędu, a w szczególności prawa pracy oraz procedury cywilnej i karnej."
b) W art. 41 po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:
„§ 1a. Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa i po uzyskaniu zgody wyrażonej w uchwale zgromadzenia ogólnego sędziów apelacji, zgromadzenia ogólnego sędziów okręgu lub zebrania sędziów sądu, może określić na zasadzie pilotażu na czas określony nieprzekraczający dwóch lat, w drodze rozporządzenia, zawierający odmienne uregulowania prawne regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych działających na obszarze danej apelacji lub danego okręgu albo danego sądu, uwzględniając zasady sprawności, racjonalności, ekonomicznego i szybkiego działania, potrzeby zapewnienia rzetelnego wykonywania zadań powierzonych sądom oraz konieczność zweryfikowania działania w praktyce odmiennych regulacji w tym zakresie."
Uzasadnienie
W ramach poprawki w § 1 dodano nawiązanie do norm prawa powszechnie obowiązującego, aby regulamin nie stał się instrumentem nakierowanym wyłącznie na nieograniczoną eksploatację sędziów w imię efektywności pracy sądów, a w „§ 1a" uściślenie, iż chodzi nie o ,,odmienny regulamin", ale ,,regulamin zawierający odmienne uregulowania prawne", bo przecież to będzie regulamin odmienny tylko w jakiejś części.
14. Poprawka do art. 1 pkt 19 projektu
W art. 47 § 1 otrzymuje brzmienie:
„Art. 47. § 1. Prezes sądu może zarządzić przydzielenie dodatkowego sędziego lub asesora sądowego do sprawy, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że będzie ona trwać czas dłuższy. W razie potrzeby można przydzielić dwóch dodatkowych sędziów lub asesorów sądowych; w takim razie należy wskazać kolejność, w której będą oni wstępować do udziału w naradzie i głosowaniu."
Uzasadnienie
Doprecyzowano, iż chodzi o ,,wysokie prawdopodobieństwo", gdyż samo ,,prawdopodobieństwo", jako takie, istnieje zawsze.
15. Poprawka do art. 1 pkt 20 projektu
Po art. 47 dodaje się art. 47a–47c w brzmieniu:
„Art. 47a. § 1. Sprawy są przydzielane sędziom i asesorom sądowym losowo, w ramach poszczególnych kategorii spraw. Czynności w sprawie poza przydziałem losowym mogą być podejmowane przez sędziego pełniącego dyżur, który może sprawę z dyżuru przyjąć do referatu poza przydziałem losowym.
§ 2. Przydział spraw w ramach kategorii jest równy. Może zostać zmniejszony w sytuacjach wyjątkowych w szczególności z uwagi na pełnioną funkcję, uczestniczenie w przydziale spraw innej kategorii lub z innych przyczyn przewidzianych ustawą.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do przydziału spraw referendarzom sądowym.
§ 4. Sprawy z zakresu prawa opiekuńczego i sprawy nieletnich oraz inne sprawy należące do sądu opiekuńczego mogą być przydzielane według kryterium terytorialnego. Szczególne zasady przydziału mogą zostać ustanowione także w sprawach rejestrowych, wieczystoksięgowych oraz w sprawach związanych z wykonaniem orzeczeń.
§ 5. W razie przydzielenia sprawy wymagającej nadzwyczajnego nakładu pracy, sędzia sprawozdawca może zwrócić się do prezesa sądu z wnioskiem o wstrzymanie przydziału kolejnych spraw na czas oznaczony. Wniosek o wstrzymanie przydziału spraw może być ponawiany. Prezes sądu rozpoznaje wniosek niezwłocznie. Od decyzji prezesa sądu sędziemu przysługuje odwołanie do właściwego kolegium sądu.
Art. 47b. § 1. Zmiana składu może nastąpić zarządzeniem przewodniczącego wydziału tylko w wypadku niemożności rozpoznania sprawy w dotychczasowym składzie albo w przypadku długotrwałej przeszkody w rozpoznaniu sprawy w dotychczasowym składzie. Przepisy art. 47a stosuje się odpowiednio.
§ 2. Jeżeli konieczne jest podjęcie czynności w sprawie, w szczególności gdy wynika to z odrębnych przepisów, lub przemawia za tym wzgląd na sprawność postępowania, a sąd wyznaczony zgodnie z regułami określonymi w art. 47a nie może jej podjąć, czynność ta jest podejmowana przez sędziego albo skład sądu wyznaczony losowo lub zgodnie z planem zastępstw.
§ 3. Decyzje w sprawach, o których mowa w § 1 i 2, podejmuje prezes sądu albo upoważniony przez niego sędzia.
§ 4. Zmiana miejsca służbowego sędziego lub delegowanie do innego sądu nie stanowią przeszkody do podejmowania czynności w sprawach przydzielonych w dotychczasowym miejscu służbowym, aż do ich zakończenia.
§ 5. Na wniosek sędziego lub z urzędu kolegium sądu właściwe dla nowego miejsca służbowego sędziego lub miejsca delegowania sędziego może zwolnić sędziego z obowiązku rozpoznania części lub wszystkich spraw, w szczególności w razie znacznej odległości od tego sądu do nowego miejsca służbowego sędziego albo miejsca jego delegowania, a także przy uwzględnieniu stopnia zaawansowania rozpoznawanych spraw. Przed podjęciem uchwały kolegium zasięga opinii prezesów właściwych sądów.
§ 6. Przepisy § 4 i 5 stosuje się odpowiednio w przypadku przeniesienia do innego wydziału tego samego sądu.
Art. 47c. Przewodniczący składu sądu może sprawdzić dane osobowe osób obecnych w miejscu dokonywania czynności sądowej na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość. W przypadku odmowy poddania się sprawdzeniu tożsamości lub w przypadku braku możliwości sprawdzenia tożsamości przewodniczący składu sądu może zobowiązać taką osobę do opuszczenia miejsca czynności sądowej.";
Uzasadnienie
Zmiany zaproponowane w art. 47b § 1 i 2 mają charakter redakcyjny.
16. Poprawka do art. 1 pkt 25 projektu
a) W art. 64 § 1 i 1a otrzymują brzmienie:
„§ 1. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego lub sądu wojskowego, który posiada co najmniej ośmioletni okres pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora, w tym co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury okręgowej.
§ 1a. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany również prokurator, który posiada co najmniej dziesięcioletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego, w tym co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku prokuratora prokuratury okręgowej, prokuratora wojskowej prokuratury okręgowej, sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury apelacyjnej, Prokuratury Krajowej, Prokuratury Generalnej, Naczelnej Prokuratury Wojskowej lub prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu."
b) W art. 64 § 2 pkt 1 i 1a otrzymują brzmienie:
„1) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza co najmniej przez dziesięć lat;
1a) zajmował stanowisko prezesa, wiceprezesa, radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej – co najmniej przez dziesięć lat;"
Uzasadnienie
Negatywnie należy ocenić możliwość wprowadzenia „szybkiej ścieżki awansowej", poprzez możliwość awansowania bezpośrednio z sądu rejonowego do apelacyjnego. Biorąc pod uwagę procedurę awansową, a zwłaszcza decydującą rolę nowej KRS, można się spodziewać szybkich ścieżek awansowych dla kandydatów popieranych przez partię w danym momencie rządzącą, co stwarza poważne niebezpieczeństwo w zakresie upolitycznienia procesu awansowego.
Negatywnie oceniono pozostawienie możliwości dostępu od razu do stanowisk sędziów apelacyjnych przez przedstawicieli innych zawodów prawniczych, przy zachowaniu jedynie wymogu 10 lat stażu. Rozpoznawanie spraw odwoławczych (zarówno na poziomie sądów apelacyjnych, jak i okręgowych) będzie wykonywane właściwie jedynie w przypadku posiadania kilkuletniego doświadczenia w zakresie orzekania w I instancji.
Negatywnie oceniono także zrównanie wymagań odnośnie stażu, co do sędziów i prokuratorów kandydujących do sądu apelacyjnego. Pomijając już uwagi ogólne wyrażone w poprzednim akapicie, przepis ten – przy proponowanym nowym ustroju KRS - stwarza możliwości szybkiego awansu dla prokuratorów popieranych przez aktualnie rządzącą władzę polityczną.
Pozytywnie należy ocenić zwiększenie stażu wymaganego do kandydowania na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego. Dotychczasowy staż (sześcioletni dla sędziów i prokuratorów oraz ośmioletni dla pozostałych zawodów prawniczych) był zdecydowanie niewystarczający dla objęcia tego stanowiska.
17. Poprawka do art. 1 pkt 26 projektu
a) W art. 69 w § 1 po wyrazach „sześć miesięcy" dodaje się wyrazy „i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy".
b) W art. 69 § 2a skreśla się.
Uzasadnienie
W ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. zmieniającej ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych został zmieniony art. 69 u.s.p, poprzez obniżenie wieku przechodzenia w stan spoczynku dla sędziów do 65 lat. Zapomniano o kobietach sędziach i prokuratorach, o ich prawie do ewentualnego przejścia w stan spoczynku w wieku lat 60, tak jak w przypadku pozostałych kobiet w powszechnym systemie. Ten problem należało rozwiązać, ale w przedmiotowym projekcie uczyniono to niewłaściwie. Z prawa uczyniono obowiązek, gdyż proponowana zmiana zakłada, że sędzia kobieta przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 60 roku życia, chyba że nie później niż sześć miesięcy i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy przed ukończeniem tego wieku oświadczy Ministrowi Sprawiedliwości wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolna, ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie.
Przepis ten powinien brzmieć następująco: Sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia chyba, że nie później niż sześć miesięcy i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy przed ukończeniem tego wieku oświadczy Ministrowi Sprawiedliwości wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie, z tym, że sędzia- kobieta może przejść na swój wniosek w stan spoczynku po ukończeniu co najmniej 60 roku życia.
Przyjmując takie rozwiązanie trzeba też zmienić przepisy przejściowe w art 26 ustawy zmieniającej FUS. Nie ma żadnej logiki w tym, że wszystkie kobiety mogą odchodzić na emerytury w wieku 60 lat fakultatywnie, a kobiety - sędziowie muszą to robić obowiązkowo. Granica wieku, do którego sędziowie mogą pracować była zawsze wspólna dla obu płci, mimo, że kobiety mogły odchodzić w stan spoczynku wcześniej (w wieku 55 lat przy 25 latach służby).
18. Poprawka do art. 1 pkt 28 projektu
Po art 71 dodaje się art. 71a–71f w brzmieniu:
„Art. 71a. § 1. Sędzia, który przez okres co najmniej sześciu miesięcy nie pełnił służby z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia jest obowiązany poddać się badaniu lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w terminie nie dłuższym niż jeden miesiąc od dnia upływu tego okresu, o ile nie powrócił do pełnienia obowiązków sędziego.
§ 2. W przypadku orzeczenia o dalszej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego, która nie ma charakteru trwałego, Minister Sprawiedliwości udziela sędziemu urlopu rehabilitacyjnego na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy.
§ 3. W przypadku orzeczenia o trwałej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego przepis art. 70 § 1 stosuje się odpowiednio.
§ 4. Orzeczenie, o którym mowa w § 2 i 3, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych doręcza zainteresowanemu sędziemu oraz odpowiednio prezesowi sądu okręgowego albo apelacyjnego, a także Ministrowi Sprawiedliwości.
§ 5. W okresie urlopu rehabilitacyjnego sędzia otrzymuje pełne wynagrodzenie.
Art. 71b. W okresie urlopu rehabilitacyjnego, nie rzadziej niż co trzy miesiące od daty wydania orzeczenia, o którym mowa w art. 71a § 2, chyba że Minister Sprawiedliwości, uwzględniając przyczyny korzystania przez sędziego z urlopu rehabilitacyjnego, wyznaczy dłuższy termin, a także w terminie nie dłuższym niż jeden miesiąc po zakończeniu urlopu rehabilitacyjnego, sędzia jest obowiązany poddać się badaniu lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który wydaje orzeczenie o trwałej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego, o dalszej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego, która nie ma charakteru trwałego, albo o zdolności do pełnienia obowiązków sędziego.
Art. 71c. § 1. Jeżeli orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydane w trakcie lub po zakończeniu urlopu rehabilitacyjnego wskazuje na trwałą niezdolność do pełnienia obowiązków sędziego, przepis art. 70 § 1, 3a i 4 stosuje się odpowiednio.
§ 2. Jeżeli orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydane po zakończeniu urlopu rehabilitacyjnego wskazuje na dalszą niezdolność do pełnienia obowiązków sędziego, która nie ma charakteru trwałego, przepis art. 70 § 1, 3a i 4 stosuje się odpowiednio.
§ 3. W przypadku, o którym mowa w § 2, po powzięciu wiadomości o zmianie stanu zdrowia sędziego oraz z urzędu, nie częściej niż raz na trzy miesiące i nie rzadziej niż raz na sześć miesięcy, Minister Sprawiedliwości kieruje sędziego na badanie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
§ 4. W przypadku wydania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, po przeprowadzeniu badania, o którym mowa w § 3, orzeczenia o zdolności do pełnienia obowiązków sędziego Minister Sprawiedliwości zgłasza Krajowej Radzie Sądownictwa potrzebę powrotu sędziego na stanowisko zajmowane poprzednio albo równorzędne, jeżeli powrót na stanowisko zajmowane poprzednio nie jest możliwy z przyczyn, o których mowa w art. 75 § 2 pkt 1, chyba że sędzia zrzeka się urzędu. Krajowa Rada Sądownictwa w terminie miesiąca wydaje w tej sprawie decyzję. W razie decyzji negatywnej Ministrowi Sprawiedliwości przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego.
Art. 71d. § 1. Listę lekarzy orzeczników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uprawnionych do przeprowadzania badań, o których mowa w art. 71a § 1, art. 71b i art. 71c § 3, ustala Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Prezesem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Krajową Radą Sądownictwa.
§ 2. W przypadkach, o których mowa w art. 71a § 1, art.71b i art. 71c § 3, lekarza orzecznika wskazuje Minister Sprawiedliwości z listy, o której mowa w § 1, stosując wybór według kolejności alfabetycznej lekarzy umieszczonych na liście.
Art. 71e. W okresie pomiędzy zakończeniem korzystania z urlopu rehabilitacyjnego a nabyciem prawa stanu spoczynku albo powrotem do pełnienia obowiązków sędziego sędziemu przysługuje pełne wynagrodzenie.
Art. 71f § 1. Niepoddanie się przez sędziego badaniu lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o którym mowa w art. 71a § 1, art. 71b i art. 71c § 3, powoduje obniżenie wynagrodzenia albo uposażenia do wysokości najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy dla osób całkowicie niezdolnych do pracy, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887, ze zmianami).
§ 2. Sędzia, który nie wykonał obowiązku poddania się badaniu, o którym mowa w art. 71a § 1, art. 71b i art. 71c § 3, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej.
§ 3. Jeżeli sędzia lub inna osoba wykaże, że niepoddanie się badaniu, o którym mowa w art. 71a § 1, art. 71b i art. 71c § 3, nastąpiło z przyczyn niezależnych od sędziego, Minister Sprawiedliwości nakazuje wypłatę sędziemu równowartości niewypłaconej części wynagrodzenia albo uposażenia. W takim przypadku postępowania w przedmiocie odpowiedzialności dyscyplinarnej nie wszczyna się, a wszczęte umarza."
Uzasadnienie
Poprawka dotyczy art. 71a § 5 oraz art. 71c § 1 i 2, art. 71d § 1 i § 2 i art. 71e.
Negatywnie należy ocenić przyznanie sędziemu w czasie urlopu rehabilitacyjnego jedynie 75% wynagrodzenia, czyli na zasadach obowiązujących w stanie spoczynku. Nie ma żadnego logicznego uzasadnienia, aby sędzia – pozostający nadal w służbie – miał obniżone wynagrodzenie, tak jak sędzia w stanie spoczynku.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że według projektu jeżeli sędzia nie podda badaniu, to z mocy prawa obniża się mu wynagrodzenie do wysokości najniższej renty. I dopiero, gdy wykaże (on sam lub inna osoba), że nastąpiło to z przyczyn niezależnych od niego – należy mu się wyrównanie.
O ile sam mechanizm jest co do zasady zrozumiały, gdyż ma uniemożliwić zdrowym sędziom nadużywanie uprawnienia do czasowego stanu spoczynku, to należy zwrócić uwagę na brak żadnego wyjątku (np. sędzia w stanie śpiączki). W takim wypadku powinna istnieć możliwość wykazania że poddanie się badaniu jest niemożliwe.
Zdecydowanie negatywnie należy ocenić nadanie Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienia do współustalenia listy orzeczników, a zwłaszcza wskazania jednoosobowo orzecznika do konkretnego przypadku. Rodzi to ryzyko, że decyzje lekarzy orzeczników będą uzależnione od woli ministra, co jest kolejnym przykładem naruszenia zasady niezależności władzy sądowniczej.
Ponadto zwrot ,,z późn. zm." zastąpiono zwrotem ,,ze zmianami", bo każda zmiana jest późniejsza (pleonazm).
19. Poprawka do art. 1 pkt 29 projektu
a) Skreśla się punkt a i b
b) W art. 77 § 4 otrzymuje brzmienie:
„§ 4. Sędzia delegowany na podstawie § 1 pkt 2, na czas nieokreślony, może być odwołany z delegowania, względnie z niego ustąpić za trzymiesięcznym uprzedzeniem. W pozostałych przypadkach delegowania sędziego, odwołanie lub ustąpienie sędziego następuje bez zachowania okresu uprzedzenia."
Uzasadnienie
SSP „Iustitia" od dawna zwraca uwagę na problem oderwania sędziów od orzekania i delegowania ich do Ministerstwa Sprawiedliwości. Projekt idzie w kierunku przeciwnym – rozszerzenia możliwości delegowania sędziów także do Kancelarii Prezydenta RP i Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Co do zasady rozszerzenie możliwości delegowania sędziów do dodatkowych instytucji należy zaopiniować negatywnie i postulować ograniczenea liczby sędziów delegowanych do różnych instytucji.
20. Poprawka do art. 1 pkt 30 projektu
Art. 78 otrzymuje brzmienie:
„Art. 78. § 1. Sędziemu delegowanemu do pełnienia czynności w Ministerstwie Sprawiedliwości, mogą być powierzane obowiązki na stanowiskach urzędniczych, z wyłączeniem stanowiska dyrektora generalnego urzędu.
§ 2. Obowiązki, o których mowa w § 1, mogą być powierzane sędziemu delegowanemu do pełnienia czynności w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury.
§ 3. Do Ministerstwa Sprawiedliwości, może być delegowany jedynie sędzia wyróżniający się wysokim poziomem wiedzy prawniczej oraz wykazujący znajomość problematyki w zakresie powierzanych mu obowiązków.
§ 4. Sędzia delegowany do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości lub Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, a także do prowadzenia zajęć szkoleniowych w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury ma prawo do wynagrodzenia zasadniczego przysługującego mu na zajmowanym stanowisku sędziowskim oraz dodatku za długoletnią pracę.
§ 5. Ponadto w okresie delegowania, ze względu na charakter pracy i zakres wykonywanych zadań, sędziemu może być przyznany przez Ministra Sprawiedliwości dodatek specjalny w kwocie nieprzekraczającej 40% łącznie wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek przyznaje się na czas określony, a w indywidualnych przypadkach ? także na czas nieokreślony.
§ 6. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dodatek specjalny może przekraczać wysokość, o której mowa w § 5.
§ 7. Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa określi, w drodze rozporządzenia, tryb i szczegółowe warunki delegowania sędziów do pełnienia obowiązków w Ministerstwie Sprawiedliwości, a także pełnienia czynności administracyjnych lub prowadzenia zajęć szkoleniowych w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz tryb i szczegółowe warunki realizacji prawa do nieodpłatnego zakwaterowania i zwrotu kosztów zamieszkania w miejscu delegowania, w tym maksymalną wysokość zwrotu kosztów faktycznie poniesionych oraz wysokość miesięcznego ryczałtu, z uwzględnieniem możliwości zróżnicowania jego wysokości w zależności od miejscowości delegowania, a także tryb, szczegółowe warunki i zakres innych świadczeń, mając na względzie zakres świadczeń przysługujących pracownikom odbywającym podróże służbowe oraz czasowo przenoszonym."
Uzasadnienie
Zmiany dotyczą wykreślenia z § 1, 3, 4, 5 i 9 wzmianek o „Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw zagranicznych", albowiem pomysł rozszerzenia możliwości delegowania sędziów do dodatkowych instytucji i oderwania ich od czynności orzeczniczych należy ocenić zdecydowanie negatywnie.
Ponadto konieczne jest wykreślenie ostatniego zdania w § 4 i konsekwentne wykreślenie w § 5 słów: „i dodatku funkcyjnego".
W § 5 i 6 (w dotychczasowym brzmieniu) przewidziano możliwość przyznania sędziemu delegowanemu do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości lub Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury specjalnego dodatku. Takie rozwiązanie pozwala na pewną elastyczność i dostosowanie wysokości dodatku do zakresu i wagi zadań powierzonych delegowanemu sędziemu. Stanowi też wystarczającą gratyfikację finansową dla tych osób. Żadne względy nie przemawiają za tym, aby dodatkowo wynagrodzenie sędziego delegowanego powiększać o dodatek funkcyjny, przyznawany za dodatkowe zadania, poza wykonywanymi równocześnie czynnościami orzeczniczymi. Argumentem nie powinny być przepisy wiążące dodatek funkcyjny z delegacją do orzekania w innym sądzie. Taka regulacja jest bowiem konsekwencją zasady, że wynagrodzenie sędziego może różnicować jedynie staż pracy. Dodatek funkcyjny jest zatem rekompensatą za niedogodności związane z orzekaniem w innym sądzie, wynikające z potrzeb wymiaru sprawiedliwości. Tymczasem w stosunku do sędziów oderwanych od orzekania (delegowanych do MS lub KSSiP) taką rekompensatę pełni dodatek określony w § 5 i 6.
Usunięto także treści zawarte w projektowanych § 7 i 8. Wymienione przepisy mogą prowadzić do obchodzenia wymogu przewidzianego w § 3, tj. wysokiego poziomu wiedzy prawniczej sędziego delegowanego oraz znajomości problematyki w zakresie powierzanych obowiązków. Jeżeli bowiem Minister Sprawiedliwości uzyskuje możliwość kierowania sędziego delegowanego do udziału w różnych formach podnoszenia kwalifikacji zawodowych w zakresie problematyki dotyczącej powierzonych mu obowiązków, a jego władza w zakresie udzielania delegacji jest dyskrecjonalna, to w rezultacie będzie miał możliwość delegowania sędziego, który dopiero w trakcie pracy w ministerstwie będzie uzyskiwał wiedzę potrzebną do wykonywania powierzonych mu zadań. Może to wydłużyć czas delegacji do wykonywania zadań nieorzeczniczych, które w przypadku sędziów powinny być limitowane.
21. Poprawka do art. 1 pkt 31 projektu
W art 82a dodaje się § 5 w brzmieniu:
„§ 5. Sędzia, o ile jest to możliwe, najpóźniej trzy dni przed rozpoczęciem szkolenia bądź korzystania z innej formy doskonalenia zawodowego, zawiadamia o tym właściwego prezesa sądu, jeżeli w związku z korzystaniem z doskonalenia zawodowego będzie przebywał ponad pięć dni roboczych poza miejscowością będącą siedzibą sądu, w którym pełni służbę i o ile nieobecność z tego powodu wpłynie na tok prowadzonych przez niego spraw lub pełnienie obowiązków służbowych wynikających z podziału czynności"
Uzasadnienie
Zmiana dotyczy wydłużenia okresu nieobecności w pracy związanej z wykonywaniem przez sędziego ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, powodującej konieczność zawiadomienia prezesa, z jednego do pięciu dni roboczych oraz uzależnienia powstania obowiązku udzielenia takiej informacji od wpływu nieobecności na tok prowadzonych spraw (np. odwołanie sesji) lub pełnienie obowiązków służbowych (np. dyżurów).
Pominięto też drugie zdanie projektowanego przepisu dotyczące obowiązku przekazania informacji o ww. nieobecności sędziego przez prezesa sądu drogą służbową do przełożonych, aż do Ministra Sprawiedliwości włącznie. Czas pracy sędziego jest określony wymiarem jego zadań, więc jeśli nie pełni on żadnej funkcji, to nie ma obowiązku – o ile zadania nie wiążą go z siedzibą sądu – przebywać w miejscowości będącej siedzibą sądu.
22. Poprawka do art. 1 pkt 32 projektu
Po art 83 dodaje się art 83a w brzmieniu:
„Art. 83a. Prawo do urlopu wychowawczego sędzia, który nie pełni funkcji, może wykonywać także przez zmniejszenie przydziału spraw co najwyżej o 50% z jednoczesnym obniżeniem wynagrodzenia zasadniczego w tym samym stopniu. Do wykonywania prawa do zmniejszenia przydziału spraw stosuje się odpowiednio przepisy o urlopach wychowawczych, z tym że żądanie zmniejszenia przydziału spraw lub zmiany tego zakresu należy złożyć z uprzedzeniem co najmniej jednego miesiąca przed taką zmianą."
Uzasadnienie
Zmiana dotyczy skrócenia z dwóch do jednego miesiąca czasu na złożenie wniosku o zmniejszenie przydziału spraw lub zmiany jego zakresu, w związku ze skorzystaniem przez sędziego z prawa do urlopu wychowawczego. Przepisy o urlopach wychowawczych - do których odsyła art. 83a - przewidują, że urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu (art. 186 § 7 kp). Przedstawiona propozycja koresponduje z tym uregulowaniem uwzględniając jednocześnie specyfikę przydziału spraw w sądach, rozliczanych w okresach miesięcznych. Konieczne jest także dokonanie zmian redakcyjnych przez dodanie słowa „spraw" po słowie „przydziału".
23. Poprawka do art. 1 pkt 33 projektu
a) W art. 87 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Sędziowie, dyrektorzy oraz zastępcy dyrektorów sądów są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy majątku odrębnego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie to powinno zawierać w szczególności informacje o:
1) zasobach pieniężnych;
2) posiadanych nieruchomościach i tytułach prawnych ich posiadania;
3) rzeczach ruchomych o wartości jednostkowej powyżej 10.000 zł;
4) udziałach i akcjach w spółkach prawa handlowego;
5) posiadanych instrumentach finansowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1636) innych niż wskazane w pkt 4;
6) dochodach podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, uzyskanych przez składającego oświadczenie w okresie roku przed dniem, na który składane jest oświadczenie, o ile ich łączna wartość przekracza 10.000 zł, i ich źródłach, z wyłączeniem dochodów uzyskanych w związku z pełnieniem urzędu na stanowisku sędziowskim albo zatrudnieniem na stanowisku dyrektora lub zastępcy dyrektora sądu;
7) nabytym przez składającego oświadczenie albo jego małżonka od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub samorządowej osoby prawnej, mieniu, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, przy czym składający oświadczenie jest zwolniony z obowiązku złożenia informacji dotyczących małżonka w sytuacji braku możliwości uzyskania takich danych;
8) wierzytelnościach i zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10.000 zł.",
b) W art. 87 § 2 i 3 otrzymują brzmienie:
„§ 2. Oświadczenie, o którym mowa w § 1, sędziowie składają właściwemu terytorialnie prezesowi sądu apelacyjnego, zaś dyrektorzy i zastępcy dyrektorów sądów – Ministrowi Sprawiedliwości.
§ 3. Analizy danych zawartych w oświadczeniu, o którym mowa w § 1, złożonym przez sędziego, dokonuje właściwe kolegium sądu apelacyjnego w terminie do końca czerwca każdego roku i przedstawia jej wyniki zgromadzeniu ogólnemu sędziów apelacji. Analizy danych zawartych w oświadczeniu o którym mowa w § 1, złożonym przez dyrektora lub zastępcę dyrektora sądu dokonuje Minister Sprawiedliwości do końca czerwca każdego roku",
c) W art. 87 § 5 otrzymuje brzmienie:
„§ 5. Oświadczenie, o którym mowa w § 1, składa się w terminie 30 dni od objęcia urzędu sędziego albo powołania na stanowisko dyrektora lub zastępcy dyrektora sądu, według stanu na dzień objęcia urzędu albo powołania, a następnie co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, a także w terminie 30 dni od dnia opuszczenia urzędu sędziego albo odwołania ze stanowiska dyrektora lub zastępcy dyrektora sądu, według stanu na dzień opuszczenia urzędu albo odwołania.",
d) W art. 87 skreśla się § 6.
e) W art. 87 § 8 otrzymuje brzmienie:
„§ 8. Jeden egzemplarz oświadczenia o stanie majątkowym podmiot uprawniony do odebrania oświadczenia przekazuje do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania sędziego, dyrektora lub zastępcy dyrektora sądu. Właściwy urząd skarbowy jest uprawniony do analizy danych zawartych w oświadczeniu, w tym również do porównania jego treści z treścią uprzednio złożonych oświadczeń oraz rocznych zeznań podatkowych (PIT). Jeżeli wynik analizy budzi uzasadnione wątpliwości co do legalności pochodzenia majątku ujawnionego w oświadczeniu, urząd skarbowy kieruje sprawę do właściwego postępowania, prowadzonego na podstawie odrębnych przepisów.";
Uzasadnienie
W art. 87 pkt 6 należy wprowadzić poprawkę przez doprecyzowanie, że dane mają dotyczyć dochodów osoby składającej wniosek (sędziego). Ujawnianie informacji dotyczących także dochodów małżonków, z którymi osoba składająca wniosek pozostaje we wspólności majątkowej, wykracza zdecydowanie poza cel przepisu i narusza zasadę prywatności osób trzecich (małżonków). Tymczasem projekt został sformułowany w ten sposób, że rodzi wątpliwości, co do zakresu informacji składanej w oświadczeniu majątkowym (dochód współmałżonka wchodzi w skład majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską).
W projektowanym art. 87 pkt 7 nałożono na sędziego – pod rygorem odpowiedzialności karnej – obowiązek udzielenia informacji o transakcjach dokonanych przez współmałżonka. Ponieważ jednak realizacja takiego obowiązku może być z powodów natury faktycznej niemożliwa, należy dodać zastrzeżenie pozwalające sędziemu na uchylenie się w takich okolicznościach od obowiązku udzielenia informacji.
W punkcie d) zaproponowano wykreślenie § 6 (czego dalszym skutkiem powinna być rezygnacja ze zmian przewidzianych w pkt 33 lit. d i e projektu). Publikacja oświadczeń majątkowych stanowi rozwiązanie nieproporcjonalnie naruszające sferę prywatności sędziego, stwarzające potencjalne zagrożenie dla życia, zdrowia i mienia sędziów, a także nie prowadzi do osiągnięcia zamierzonych celów antykorupcyjnych.
24. Poprawka do art. 1 pkt 35 projektu
W art. 89 skreśla się § 1.
Uzasadnienie
Co do zasady należy pozytywnie ocenić ograniczenie drogi służbowej sędziego w korespondencji kierowanej do Krajowej Rady Sądownictwa, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Ministra Sprawiedliwości. Jednakże pojęcie drogi służbowej, charakterystyczne dla służb mundurowych, nie powinno mieć w ogóle zastosowania w stosunku do sędziów, dlatego konieczne jest uchylenie art. 89 § 1 w miejsce proponowanych zmian tego przepisu.
25. Poprawka do art. 1 pkt 37 projektu
W art. 94b § 4 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) Minister Sprawiedliwości – z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej prezesa sądu apelacyjnego".
Uzasadnienie
Jak wskazano powyżej należy sprzeciwić się rozszerzeniu możliwości delegowania sędziów do Kancelarii Prezydenta RP i Ministerstwa Spraw Zagranicznych, stąd projektowana zmiana jest nieuzasadniona. Dodatkowo brak jest uzasadnienia dla wprowadzenia wyjątku od zasady, że jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej sędziego sądu rejonowego, okręgowego i apelacyjnego przyznaje lub odmawia przyznania oraz ustala jego wysokość prezes właściwego sądu apelacyjnego. Stąd postulat, aby art. 94b w § 4 pkt 2 w nowym brzmieniu nie obejmował sformułowania: „sędziego delegowanego do wykonywania czynności w Ministerstwie Sprawiedliwości".
26. Poprawka do art. 1 pkt 42 projektu
a) W art. 151a po § 1 dodaje się § 1a–1d w brzmieniu:
„§ 1a. O wolnym stanowisku referendarza sądowego Minister Sprawiedliwości ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej. Referendarz sądowy zainteresowany przeniesieniem na inne miejsce służbowe może w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia złożyć do Ministra Sprawiedliwości wniosek o przeniesienie.
§ 1b. Jeżeli jeden lub więcej wniosków, o których mowa w § 1a, zostały złożone wyłącznie przez referendarzy zatrudnionych na obszarze apelacji, w której ogłoszono o wolnym stanowisku, Minister Sprawiedliwości przekazuje je właściwemu prezesowi sądu apelacyjnego.
§ 1c. Referendarza sądowego zatrudnionego przez co najmniej rok w dotychczasowym miejscu służbowym przenosi, zgodnie z jego wnioskiem, Minister Sprawiedliwości albo prezes sądu apelacyjnego. W przypadku złożenia wniosku przez więcej niż jednego referendarza sądowego zatrudnionego przez co najmniej rok w dotychczasowym miejscu służbowym o przeniesienie na to samo wolne stanowisko, prezes sądu apelacyjnego albo Minister Sprawiedliwości przenosi jednego z nich, mając na względzie racjonalne wykorzystanie kadr sądownictwa powszechnego, a także okoliczności wynikające z uzasadnienia wniosku.
§ 1d. W przypadku obsadzenia wolnego stanowiska przez przeniesienie referendarza sądowego na inne miejsce służbowe Minister Sprawiedliwości ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej o dokonanym przeniesieniu.";
b) W art. § 5 część wspólna wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„– na czas określony, nie dłuższy niż dwa lata, albo na czas nieokreślony. Przepisy art. 78 § 3, 7 i 8 stosuje się odpowiednio.";
Uzasadnienie
W § 1a zmieniono okres 7 dni na 14 dni, w celu stworzenia osobom zainteresowanym większej gwarancji uzyskania wiedzy o ogłoszeniu wolnego stanowiska i możliwości stosownej reakcji.
W § 1c skrócono okres stażu upoważniającego do złożenia wniosku o przeniesienie z 3 lat do jednego roku, ograniczając zbędne i niczym nie uzasadnione bariery dla referendarzy oraz sądów, wobec których taka zmiana może być pożądanym w danej chwili rozwiązaniem.
27. Poprawka do art. 1 pkt 45 projektu
W art. 155e w § 2 część wspólna wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„– na czas określony, nie dłuższy niż dwa lata, albo na czas nieokreślony. Przepisy art. 78 § 3, stosuje się odpowiednio.";
Uzasadnienie
Zmieniono zdanie drugie przez likwidację odesłania do art. 78 § 7 i 8, wobec wcześniejszego postulatu uchylenia tych przepisów.
28. Poprawka do art. 1 pkt 46 projektu
W art. 170 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Ławnik może zostać przydzielony do udziału w rozprawach do dwunastu dni w ciągu roku; liczba tych dni może być zwiększona przez prezesa sądu tylko z ważnych przyczyn, a zwłaszcza w przypadku konieczności zakończenia rozprawy z udziałem tego ławnika. Do wyboru ławnika stosuje się odpowiednie przepis art. 47a. § 1"
Uzasadnienie
Dodano zdanie drugie, w celu objęcia zasadą losowego przydziału spraw także ławników.
29. Poprawka do art. 1 pkt 47 projektu
W art. 171 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Prezes sądu może zarządzić przydzielenie dodatkowego ławnika do sprawy, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że będzie ona trwać czas dłuższy. W razie potrzeby można przydzielić dwóch ławników dodatkowych; w takim razie należy wskazać kolejność, w której będą oni wstępować do udziału w naradzie i głosowaniu. Do wyboru dodatkowego ławnika stosuje się odpowiednie przepis art. 47a. § 1";
Uzasadnienie
Dodano zdanie drugie, w celu objęcia zasadą losowego przydziału spraw także dodatkowych ławników.
30. Poprawka do art. 1 pkt 49 projektu
Po art 175c dodaje się art 175d–175g w brzmieniu:
„Art 175d. Minister Sprawiedliwości w celu i w wykonaniu zadań określonych w drodze ustawy, pełni funkcję koordynującą w rozumieniu art. 40 ust. 2 decyzji Rady 2007/533/WSiSW z dnia 12 czerwca 2007 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) i zapewnia sądom dostęp do danych, w tym do przetwarzania danych osobowych w tym systemie.
Art. 175e. § 1. Minister Sprawiedliwości może powołać koordynatora do spraw informatyzacji sądownictwa powszechnego.
§ 2. Sędziemu powołanemu do wykonywania funkcji koordynatora do spraw informatyzacji sądownictwa powszechnego przysługuje dodatek funkcyjny.
Art. 175f. § 1. Minister Sprawiedliwości może, w drodze decyzji, przyznać Skarbowi Państwa uprawnienia wynikające z autorskich praw majątkowych do programu komputerowego obsługującego sądowe systemy informatyczne, zwanego dalej „programem komputerowym", w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań sądów.
§ 2. Decyzja, o której mowa w § 1, może zostać wydana, jeżeli zagrożona jest sprawność działania lub ciągłość funkcjonowania programu komputerowego lub systemu teleinformatycznego wykorzystującego program komputerowy, zapewnienia ich sprawności działania lub ciągłości funkcjonowania wymaga ważny interes państwa lub dobro wymiaru sprawiedliwości, a porozumienie w tym zakresie z osobą, której przysługują majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego, napotyka na przeszkody.
§ 3. W decyzji, o której mowa w § 1, określa się:
1) zakres uprawnień, które mogą obejmować:
a) korzystanie z programu komputerowego,
b) trwałe lub czasowe zwielokrotnienie programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie,
b) tłumaczenie, przystosowywanie, zmiany układu lub wprowadzanie jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym,
c) rozpowszechnianie, w tym użyczenie lub najem, programu komputerowego lub jego kopii,
d) zwielokrotnianie kodu lub tłumaczenie jego formy;
2) czas korzystania z uprawnień, o których mowa w pkt 1, nie dłuższy niż 20 lat.
§ 4. W decyzji, o której mowa w § 1, Minister Sprawiedliwości może nałożyć na osobę, której przysługują majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego, obowiązek wydania dokumentacji i kodów źródłowych tego programu, w tym bibliotek i instrukcji niezbędnych do osiągnięcia kodu wynikowego. W takim przypadku decyzja może określać format i formę przekazania dokumentacji i kodów źródłowych.
§ 5. Decyzji, o której mowa w § 1, może zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Art. 175g. § 1. Minister Sprawiedliwości określa w drodze decyzji, po zasięgnięciu opinii biegłego, wysokość wynagrodzenia należnego osobie, której przysługują majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego, stanowiącego ekwiwalent nabytych przez Skarb Państwa, ma podstawie decyzji, o której mowa w art. 175f, uprawnień wynikających z autorskich praw majątkowych do tego programu.
§ 2. Od decyzji, o której mowa w § 1, przysługuje skarga do właściwego miejscowo sądu administracyjnego.
§ 3. Wynagrodzenie o którym mowa w § 1, wyczerpuje wszelkie roszczenia osoby, której przysługują majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego, względem Skarbu Państwa wynikające z przeniesienia na rzecz Skarbu Państwa uprawnień określonych w decyzji, o której mowa w art. 175f.".
Uzasadnienie
W art. 175g § 1 zmieniono słowa: „przysługuje odwołanie do sądu powszechnego" na słowa „przysługuje skarga do właściwego miejscowo sądu administracyjnego." Przewidziana w art.175g§2 droga odwoławcza została określona nieprecyzyjnie. Nie wskazano, który sąd będzie właściwy. Nie wskazano także formy drogi odwoławczej, sposobu ustalenia wartości przedmiotu sporu, ani właściwości miejscowej. W takim przypadku powinna być przewidziana skarga do WSA.
