System rachunkowości, poza zapewnieniem prawidłowych rozliczeń podatkowych, powinien spełniać o wiele ważniejsza rolę: dostarczać użytecznych informacji, które wpływają na podejmowanie decyzji, a w konsekwencji na sukces lub porażkę spółki. Jednym z istotnych zagadnień jest zapewnienie wiarygodnej informacji zakresie płatności należności przez kontrahentów. Sytuacja, w której otrzymywanie w zapłaty za wykonane usługi lub dostarczone dobra nie jest kontrolowane, może doprowadzić do zbudowania przeświadczenia u klientów, że nie muszą oni uregulować swojego zobowiązania wcale lub że wierzyciel akceptuje dowolne opóźnienia w płatnościach. Takie zachowania stają się problemem, i to istotnym, dla dostawcy. Dział finansowy powinien planować przepływy finansowe spółki na podstawie spodziewanych terminów wpływów środków pieniężnych oraz terminy spodziewanych wydatków z tytułu zapłat za zakupione materiały, wynagrodzeń itp. W sytuacji, w której klienci nie regulują swoich zobowiązań na czas, spółka będzie musiała posiłkować się kredytem obrotowym, co wiąże się z oprocentowaniem, lub alternatywnie będzie zmuszona naruszyć swoje rezerwy gotówki. W konsekwencji, niestosowanie się przez odbiorców do ustalonych terminów płatności jest dla spółki realnym i wymiernym kosztem.
Narzędzie kontroli
W celu zminimalizowania powyższego ryzyka konieczna jest okresowa kontrola realizacji zobowiązań przez klientów, tj. kontrola spływu należności. Najczęściej stosowanym w tym celu raportem jest raport wiekowania należności. Taki raport jest możliwy do wygenerowania w większości powszechnie stosowanych programów księgowych. Wiekowanie należności przyporządkowuje poszczególne faktury do okresów przeterminowania, w zależności od tego czy upłynął już termin płatności, czy nie.
Typowymi przedziałami wiekowania są:
- należności nieprzeterminowane,
- należności przeterminowane: