Zapis windykacyjny jest formą dziedziczenia, trzeba w tej sprawie zastosować argumentację a maiori ad minus – stwierdziła skarbówka. I zmieniła swoją wcześniejszą interpretację w sprawie zwolnienia z PCC.

Zwolnienie z PCC na zakup pierwszego mieszkania bądź domu

Chodzi o ulgę dla osób, które kupują dom/mieszkanie na rynku wtórnym. Jeśli jest to ich pierwsza nieruchomość, mogą skorzystać z obowiązującego od 31 sierpnia 2023 r. zwolnienia z PCC (który wynosi 2 proc. i płaci go kupujący). Szczegóły ulgi znajdziemy w art. 9 pkt 17 ustawy o PCC. Przepis ten wymienia prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego. Nabywca nie płaci PCC, jeśli w dniu transakcji oraz wcześniej nie przysługiwało mu żadne z tych praw (ani udział). Od tej zasady jest wyjątek. Otóż kupujący może mieć w dniu transakcji (albo wcześniej) połowę (lub mniej) nieruchomości nabytej w drodze dziedziczenia. Nie wyklucza to zwolnienia.

Czytaj więcej

Podatki

Żona skorzysta ze zwolnienia z PCC, jeśli kupuje dom bez męża. Nowa interpretacja fiskusa

Nabywając dom albo mieszkanie na rynku wtórnym nie zapłacimy 2 proc. podatku od czynności cywilno...

Spójrzmy teraz na rozpatrywaną przez skarbówkę sprawę. Z wnioskiem o interpretację wystąpiła kobieta, która w 2025 r. kupiła dom. Była pewna, że może skorzystać ze zwolnienia z PCC, ponieważ wcześniej miała tylko 50 proc. udziałów w mieszkaniu po dziadku. Notariusz stwierdził jednak, że nie można zastosować ulgi. Dlaczego? Ponieważ udziały w lokalu zostały nabyte w drodze zapisu windykacyjnego.

Czy notariusz ma rację? Kobieta twierdzi, że nie.

Zmiana interpretacji fiskusa w sprawie zwolnienia z PCC

Co na to fiskus? Pierwsze stanowisko było dla podatniczki niekorzystne. „Zapis windykacyjny jest odrębnym tytułem nabycia od nabycia w drodze dziedziczenia” – czytamy w wydanej pod koniec lipca interpretacji. Skarbówka powołała się w niej na art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w którym ustawodawca wymienił dziedziczenie oraz zapis windykacyjny jako odrębne tytuły nabycia. Przywołała też wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. II FSK 776/13), gdzie stwierdzono, że przedmiot zapisu windykacyjnego nie wchodzi do spadku. Z tego wniosek, że prawo do zwolnienia z PCC nie przysługuje.

Kobieta zaskarżyła interpretację do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Poskutkowało, fiskus nie czekał nawet na ocenę sędziów, tylko sam przyznał się do błędu. „Nie była Pani zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych” – pisze w opublikowanej na początku października zmianie interpretacji.

Zapis windykacyjny to forma dziedziczenia

Jak teraz argumentuje skarbówka? Wskazuje że zapis windykacyjny jest instytucją prawa spadkowego, która – analogicznie do spadkobrania – ma na celu rozporządzanie majątkiem w związku ze śmiercią spadkodawcy. Zgodnie z art. 981 [1] Kodeksu cywilnego zapis windykacyjny to postanowienie w testamencie, na mocy którego spadkodawca przekazuje konkretną rzecz lub prawo majątkowe wskazanej osobie (zapisobiercy) z chwilą swojej śmierci. Jest formą rozporządzenia majątkiem i poszerza możliwości spadkodawcy. Pozwala bowiem na przekazanie określonych rzeczy, unikając ogólnych zasad dziedziczenia.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Jak spisać testament, aby był ważny? Ile kosztuje testament notarialny?

Testament to sposób na rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci. Jak spisać go poprawnie? Z ja...

Zapis windykacyjny mieści się zatem w pojęciu „nabyty w drodze dziedziczenia”, o którym mowa w art. 9 pkt 17 ustawy o PCC – uznali urzędnicy. „Stosując wykładnię argumentum a maiori ad minus, należy bowiem założyć, że jeżeli ustawodawca przyjmuje zwolnienie podatkowe w przypadku ogólnie ujętego dziedziczenia, to zwalnia również nabycie w drodze zapisu windykacyjnego, stanowiącego jedną z możliwości dziedziczenia testamentowego” – czytamy w najnowszym stanowisku fiskusa.

Reasumując, kobieta ma prawo do zwolnienia z podatku. Można zastosować wyjątek z art. 9 pkt 17 ustawy o PCC, ponieważ nabycie udziałów tytułem zapisu windykacyjnego było nabyciem w drodze dziedziczenia, o którym mowa w tym przepisie.