Z raportu zatytułowanego "Stan oskarżenia. Prokuratura w latach 2016-2022" wynika, że  ponowne połączenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego było dopiero początkiem zmian wprowadzonych w 2016 r. nową ustawą o prokuraturze.

Jak zauważają autorzy raportu, niespotykane w demokratycznym państwie było przyznanie Zbigniewowi Ziobrze, czynnemu politykowi, narzędzia wpływu na konkretne decyzje procesowe prokuratorów, możliwość wglądu w akta każdego postępowania karnego czy zarządzania czynności operacyjno-rozpoznawczych i zapoznawania się z ich rezultatami.

- Ustawa o prokuraturze faktycznie pozwala kierownictwu prokuratury na ręczne sterowanie postępowaniami prowadzonymi przez prokuraturę. Dzięki pracy mediów jesteśmy w stanie zidentyfikować te z nich, które miały bardzo dyskusyjny przebieg – wskazuje adwokat Marcin Wolny, współautor raportu.

Tzw. reforma zmieniła także ustrój prokuratury. Prokuraturę Generalną oraz prokuratury apelacyjne zastąpiły odpowiednio Prokuratura Krajowa oraz prokuratury regionalne.

- Zmiany te w istocie miały charakter fasadowy i nastawione były wyłącznie na dokonanie zmian osobowych, w tym przeniesienie wybranych prokuratorów do niższych jednostek prokuratury – tłumaczy adwokat Małgorzata Szuleka, również współautorka raportu.

Zmiana ustawy przyczyniła się także do wywierania presji na część prokuratorów opowiadających się za potrzebą niezależności prokuratury lub podejmujących decyzje procesowe niezgodnie z interesem nowego kierownictwa.

- Podjęte wobec nich działania, na przykład wszczynanie postępowań dyscyplinarnych czy delegowanie do odległych jednostek prokuratury, nosiły znamiona prześladowania – wskazuje Marcin Wolny.

W publicznych wypowiedziach, kierownictwo prokuratury chwali wprowadzoną zmianę, odwołując się do poprawy statystycznych wyników pracy prokuratury. Każdorazowo jako punkt odniesienia wskazuje rok 2015, a więc chwilę wprowadzenia gruntownej reformy postępowania karnego.

Autorzy raportu pokusili się więc o porównanie z poprzedzającym okresem i stwierdzili, że hasła o sukcesie reformy nie odpowiadają faktom.

- Bezpośrednim skutkiem zmian jest znaczne pogorszenie opanowania wpływu spraw przez prokuraturę oraz wzrost spraw długotrwale prowadzonych. Instytucja ta stała się także dużo bardziej represyjna, częściej wnioskując o stosowanie tymczasowego aresztowania. W żaden sposób zmiany nie przełożyły się także na poprawę społecznego odbioru pracy prokuratury – dodaje Maciej Kalisz, współautor raportu.

Wskaźnik opanowania wpływu nowych spraw w latach 2010-2020

Foto: HFPC