Skazani chcą od państwa ponad pół miliarda złotych

Na koniec 2009 r. pozwów tych było do załatwienia 2216. Do końca maja tego roku przybyło kolejnych 825. Więźniowie żądają od państwa coraz większych kwot – w sumie ponad 615 mln zł, a sądy coraz częściej przyznają im rację. Nie są jednak hojne – 500 zł, 1,2 tys. czy 2, 5 tys. zł to najczęściej orzekane kwoty. Niebawem spraw może być jeszcze więcej.

[srodtytul]Według szablonu [/srodtytul]

W wielu kryminałach krążą szablony pozwów, z których chętnie korzystają więźniowie. Specjalne w sprawie przeludnienia, inne podnoszące brak odpowiedniej opieki medycznej.

– Skazani nie ukrywają, że piszą do sądu. Często konsultują ze sobą wysokość odszkodowań, jakich się domagają – mówi „Rz” dyrektor jednego z aresztów śledczych na Mazowszu. Ci, którzy wygrali, traktowani są za kratami niczym eksperci. Wielu pomaga kompanom w pisaniu uzasadnień do żądanych kwot.

Na co się skarżą? Z tym bywa różnie.

– Najczęściej chodzi o przeludnienie. Zbyt ciasna cela to przedmiot 90 proc. spraw – mówi „Rz” Ireneusz Mucha z Centralnego Zarządu Służby Więziennej.

Zdarzają się jednak bardziej oryginalne pozwy. Np. o niezapewnienie bezpieczeństwa lub nieskrępowanego korzystania z kącika sanitarnego, osadzenie z recydywistami, złe warunki bytowe, złe leczenie, brak opieki lekarskiej czy przebywanie z palaczami.

– Nie powinniśmy się temu dziwić – mówi Paweł Moczydłowski, były szef więziennictwa. Uważa, że więźniowie mają dziś coraz większą świadomość prawną i z tego korzystają.

– Kiedyś pisanie skarg było źle odbierane przez przełożonych, dziś niewielu już dziwi – ocenia Moczydłowski. W dodatku fakt, że sądy uznają żądania skazanych, sprawił, iż nabierają oni zaufania do państwa i piszą pozwy coraz częściej.

Tak np. [b]jeden ze skazanych wystąpił o 300 tys. zł wraz z odsetkami za naruszenie dobra osobistego – ciasną celę i brak odpowiedniego kącika sanitarnego. Sąd przyznał mu 2 tys. zł.[/b] Inny z pozwów – więzień żąda 400 tys. zł za ciasną celę, przebywanie w niej z palaczami i brak opieki lekarskiej. Sąd uznał jego racje i zasądził 5 tys. zł. I kolejny – skazany pisze pozew o to, że przebywa w przeludnionej celi i został osadzony z recydywistami. Żąda 200 tys. zł, sąd zasądza 2 tys. zł.

[srodtytul]Łatwiej i skarżyć, i wygrać[/srodtytul]

Jeszcze kilka lat temu skazanym nie było łatwo wygrać przed sądem. Pozwy, nawet jeśli się zdarzały, były rzadkością.

Sytuacja zmieniła się wiosną tego roku wraz z nowelą [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1A2A63103A8044D90D4E1729268FDC8F?id=75000]kodeksu karnego[/link] wykonawczego. Więźniowie mogą już nie tylko skarżyć się do sądów na ciasnotę, ale także żądać przeniesienia do większych pomieszczeń.

Jeśli nie dostaną przepisowych 3 mkw., mogą wnosić pozwy do polskich sądów lub zwrócić się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Nowe przepisy mówią jasno: w przeludnionej celi osadzony może przebywać zasadniczo 14 dni, a tylko w wyjątkowych wypadkach – za zgodą sądu penitencjarnego – do 28. Potem każdy musi mieć swoją normę, i to przez minimum pół roku.

Przepisy te zastąpiły rozporządzenie, które pozwalało umieszczać więźnia w praktyce bezterminowo w celi niespełniającej normy 3 mkw. na osobę. Taki zapis sankcjonował nieustające przepełnienie w więzieniach.

[ramka][i][b]komentuje prof. Stefan Lelental, Uniwersytet Łódzki[/b][/i]