Zarząd Stowarzyszenia wyraził dezaprobatę wobec zmian w obszarze regulacji postępowania karnego proponowanych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki oraz niektórych innych ustaw (Druk Sejmowy nr 851).
W ocenie Iustitii zawarta w art. 8 tego projektu propozycja uzupełnienia treści art. 5 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. poz. 1070), przewidująca uchylenie przez sąd odwoławczy wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego, jeżeli prokurator wystąpi z wnioskiem o zwrot sprawy do pierwszego stadium procesowego, stanowi zaprzeczenie fundamentalnemu we współczesnym procesie karnym w demokratycznych państwach prawnych podziałowi ról procesowych.
- Rozwiązanie normatywne, zgodnie z którym wniosek organu prokuratorskiego o przekazanie sprawy do postępowania przygotowawczego stanowi absolutną determinantę uchylenia przez sąd odwoławczy wyroku sądu pierwszej instancji, w sposób jawny narusza zasadę sądowego wymiaru sprawiedliwości (art. 175 Konstytucji RP), z której wynika bezwzględne i wyłączne uprawnienie sądu do wiążącego rozstrzygania o przedmiocie procesu karnego - zaznaczają sędziowie.
- Związanie sądu odwoławczego w ramach proponowanego rozwiązania wnioskiem prokuratora i jego oceną w kwestii potrzeby uzupełnienia postępowania przygotowawczego oznacza zarazem wyraźne naruszenie zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu sformułowanej w art. 8 KPK, która zakłada, że do sądu należy rozstrzyganie wszelkich zagadnień faktycznych i prawnych i że nie jest w tym zakresie związany rozstrzygnięciem innego organu. Przesądzanie przez prokuratora za pośrednictwem wskazanego wniosku o losach postępowania sądowego i w określonym wyżej zakresie o wynikach sądowej kontroli odwoławczej stanowi zarazem naruszenie konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 Konstytucji RP), oznacza bowiem „ucięcie" możliwości obrony swoich interesów przez oskarżonego przed niezawisłym sądem w ramach procedury ukształtowanej w zgodzie z wymogami sprawiedliwości, rzetelności i jawności - dodają.
- W tym kontekście nie może ujść uwagi, że analizowane uprawnienie prokuratora może prowadzić do pozbawienia oskarżonego prawa do uzyskania wyroku uniewinniającego, nie ma bowiem żadnych gwarancji, że w ślad za przekazaniem sprawy do postępowania przygotowawczego nie będzie dochodziło do umorzenia postępowania karnego. Zachodzi obawa, że będzie ono celowo wykorzystywane, aby nie doprowadzić do prawomocnego uniewinnienia, świadczącego o „przegranej" organu prokuratorskiego. Nie można również tracić z pola widzenia niebezpieczeństwa występowania przez prokuratora z wnioskiem o zwrot sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego w celu odzyskania władztwa nad przedmiotem procesu, pozwalającego mu na umorzenie postępowania wobec określonych osób ze względów, które należałoby rozpatrywać w kategoriach faktycznego oportunizmu, nie mającego oparcia w obowiązujących rozwiązaniach karnoprocesowych - wskazują sędziowie Iustitii.
