Upadłość konsumencka: na czym polega

Moje pytanie dotyczy upadłości konsumenckiej, na czy polega i jakie kryteria należy spełnić?

- K.

Od kwietnia 2009 r. osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które nie są w stanie spłacać swoich długów, mogą raz na 10 lat ogłosić upadłość. Nie uwolnią się przez to od całości zobowiązań, ale dostają możliwość rozłożenia ich spłaty w czasie tak, by jednocześnie zapewnić byt sobie i swojej rodzinie. Część ich długów może być umorzona postanowieniem sądu.

Warunki przeprowadzenia upadłości konsumenckiej określają przepisy

ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze

, w szczególności art. 491

1

- art. 491

12

Od razu trzeba zaznaczyć, że upadłość nie może być ogłoszona w stosunku do osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne. Nie skorzystają z tej opcji oddłużenia również osoby nieposiadające na własność żadnego majątku. Jeśli jakiś mają, to musi on być na tyle duży, by wystarczył na pokrycie kosztów postępowania, choćby wynagrodzenia syndyka. W praktyce więc ktoś, kto nie ma żadnych nieruchomości czy cennych ruchomości, musi liczyć się z oddaleniem przez sąd wniosku o upadłość.

Trzeba też pamiętać, że wniosek taki może zgłosić tylko sam dłużnik. Wierzyciel może żądać upadłości osoby fizycznej tylko w dwóch przypadkach: gdy była ona przedsiębiorcą i od dnia wykreślenia z właściwego rejestru przedsiębiorców nie upłynął jeszcze rok albo gdy osoba ta nie była zarejestrowana jako przedsiębiorca, ale faktycznie prowadziła działalność gospodarczą.

Dłużnik zainteresowany ogłoszeniem upadłości konsumenckiej powinien złożyć wniosek do sądu rejonowego - sądu gospodarczego, właściwego ze względu na miejsce swego zamieszkania. Może starać się o zwolnienie od opłaty za wszczęcie postępowania upadłościowego (200 zł). We wniosku trzeba podać m.in. wysokość zadłużenia, nazwy wierzycieli i przyczyny niewypłacalności.

Wniosek o upadłość sąd przyjmie tylko wtedy, gdy przyczyną niewypłacalności są okoliczności wyjątkowe i niezależne od dłużnika, np. utrata pracy, choroba, wypadek lub inne zdarzenie losowe. Oddalenia wniosku może być pewny dłużnik, który zaciągnął zobowiązanie będąc już niewypłacalnym, albo sam przyczynił się do utraty pracy, np. został zwolniony dyscyplinarnie albo podpisał rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. Poza tym na ogłoszenie upadłości nie ma co liczyć osoba, wobec której w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o upadłość:

1) prowadzono postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań albo w którym zawarto układ, lub

2) prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a dłużnik po zakończeniu lub umorzeniu postępowania zobowiązań swych nie wykonał, lub

3) prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli, lub

4) czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Po ogłoszeniu przez sąd upadłości konsumenckiej rozpoczyna się postępowanie likwidacyjne. Polega ono na wyprzedaży majątku upadłego, również jego mieszkania czy domu. Dlatego dłużnik musi wydać syndykowi cały swój majątek wraz z nieruchomościami oraz dokumenty potwierdzające posiadane prawa własności. Z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży domu lub mieszkania dłużnik otrzyma kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres dwunastu miesięcy. Kwotę tę określi sędzia-komisarz, biorąc pod uwagę potrzeby mieszkaniowe upadłego, w tym liczbę osób pozostających z upadłym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Pieniądze z wyprzedaży majątku – po odjęciu kosztów postępowania - są dzielone między wierzycieli upadłego zgodnie z ustalonym przez sąd planem podziału.

Ogłoszenie upadłości jednego z małżonków ma istotny wpływ na stosunki majątkowe małżeńskie. Między małżonkami powstaje wtedy z mocy prawa rozdzielność majątkowa, lecz majątek którego się wspólnie dorobili przed dniem ogłoszenia upadłości wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Wyłączone są z tego przedmioty służące małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, nabyte wcześniej niż dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Na nic się zdadzą starania o ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości.

Sąd rodzinny nie może tego zrobić. Skutku nie odniesie również orzeczenie o rozdzielności wydane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, chyba że pozew o rozdzielność został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W przypadku umownego zniesienia lub ograniczenia wspólności majątkowej między małżonkami skutek w stosunku do masy upadłości będzie tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Małżonek upadłego może jednak dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi.

Ponieważ udziały małżonków we wspólnym majątku zwykle są równe, może się okazać, że roszczenie małżonka upadłego dotyczy aż połowy masy upadłości, co stawia pod znakiem zapytania zasadność przeprowadzenia upadłości konsumenckiej. Z tego powodu sądy przychylniej traktują wnioski o upadłość złożone przez oboje małżonków. Wtedy do masy upadłości wchodzą - oprócz majątku wspólnego - majątki odrębne obojga.