Renta socjalna może pozbawić ulgi rodzinnej

Tak wynika z odpowiedzi Ministerstwa Finansów na pytanie „Rz” oraz z wyjaśnień Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Zawsze, bez względu na wiek niepełnosprawnego dziecka i jego dochody, rodzice mają prawo do ulgi rodzinnej, jeśli otrzymuje ono zasiłek pielęgnacyjny (art. 27f ust. 1 w związku z art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Ministerstwo Finansów zastrzega w odpowiedzi dla „Rz”, że muszą być spełnione także inne warunki przewidziane w ustawie o PIT. To samo dotyczy możliwości korzystania przez samotnego rodzica z preferencyjnego opodatkowania.

Jeśli jednak pełnoletnie dziecko pobiera rentę socjalną, a nie ma prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, rodzice z preferencji podatkowych nie korzystają. Nie jest bowiem spełnione przewidziane w art. 6 ust. 4 pkt 3 updof zastrzeżenie, że dziecko nie może uzyskiwać dochodów w wysokości zobowiązującej do zapłaty podatku. Obowiązek zapłaty podatku zaczyna się w 2008 r. od dochodów przekraczających w skali roku 3088,68 zł.

Wyjątek ustawodawca czyni tylko dla dochodów dziecka:

- zwolnionych z podatku,

- z tytułu renty rodzinnej.

Tymczasem renta socjalna to 501,87 zł (od 1 marca 2008 r. będzie zwaloryzowana). W skali roku zatem znacznie przekracza wskazany limit. Jest to świadczenie opodatkowane. Przysługuje po ukończeniu 18. roku życia osobom, które stały się całkowicie niezdolne do pracy przed osiągnięciem pełnoletności albo w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej przed ukończeniem 25. roku życia, albo też w trakcie studiów doktoranckich czy aspirantury naukowej.

Warunki uprawnienia do renty socjalnej określa ustawa z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (DzU nr 135, poz. 1268 ze zm.). Warunki, od których zależy prawo do zasiłku pielęgnacyjnego, ustalone natomiast zostały w ustawie z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (DzU z 2006 r. nr 139, poz. 992 ze zm.).

Są one podobne, ale nie tożsame. Najczęściej osoby otrzymujące rentę socjalną otrzymują zasiłek pielęgnacyjny, ale może być tak, że młody człowiek nie spełnia warunków do jego otrzymania. Potwierdza to w odpowiedzi na pytanie „Rz” Departament Świadczeń Rodzinnych MP i PS.

Tymczasem nie ma żadnych racjonalnych ani jakichkolwiek innych względów, by inaczej traktować rentę socjalną niż rentę rodzinną,

której pobieranie nie pozbawia rodziców preferencji podatkowych. Przeciwnie. Z reguły w gorszej sytuacji są przecież rodziny z niepełnosprawnymi dziećmi niż te, w których wychowują się dzieci osierocone, z prawem do renty rodzinnej.

Sytuacja jest szczególnie dramatyczna, gdy ciężar troski o dziecko niepełnosprawne spoczywa na samotnym rodzicu. Jego studia czy nauka z reguły wiążą się z większymi wydatkami niż dziecka zdrowego. Nie sposób przyjąć, że „wolą ustawodawcy” było pozbawianie ich rodziców wsparcia, jakie mają rodzice dzieci zdrowych.

Właśnie bowiem rodzinom dzieci niepełnosprawnych, zwłaszcza gdy te uczą się lub studiują, ulga ta (w rozliczeniu za 2007 r. 572,54 zł, a w 2008 r. – 586,85 zł) jest szczególnie potrzebna.

Sprawa jest szczególnie ważna dla samotnych rodziców, bo ci stracą dwie preferencje.

Trzeba zatem jak najszybciej uzupełnić o rentę socjalną katalog dochodów dzieci z art. 6 ust. 1 updof, które nie pozbawiają rodziców prawa do ulgi rodzinnej ani preferencyjnego opodatkowania.

Przedtem minister finansów mógłby skorzystać z art. 22 § 1 pkt 1 ordynacji podatkowej i wydać rozporządzenie o zaniechaniu poboru podatku od dochodów tych rodziców w części rekompensującej ulgi.

Rzecznik praw obywatelskich z urzędu zajmie się sprawą ulgi rodzinnej i prawem do preferencyjnego opodatkowania rodziców dzieci otrzymujących rentę socjalną. Jeśli jest tak, jak wynika z sygnałów docierających do „Rz”, to mamy do czynienia z ewidentnym naruszeniem zasady równości. Jeżeli nie pozbawia podatkowych preferencji renta rodzinna, nie powinno ich pozbawiać uzyskiwanie przez dziecko takiego samego co do charakteru świadczenia: renty socjalnej. Musi być jakiś klucz, jakaś logika w konstruowaniu warunków preferencji podatkowych. Wydaje się, że ten klucz został w tym wypadku ewidentnie naruszony.