Umorzenie pożyczki hipotecznej też bez PIT? Jest orzeczenie NSA

Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę kasacyjną skarbówki, która nie zgodziła się na objęcie umorzonej pożyczki hipotecznej zaniechaniem poboru podatku dochodowego. 

Umorzenie kredytu frankowego a PIT

Spór w sprawie został zainicjowany wnioskiem o interpretację podatkową. A o jej wydanie wystąpił bank, który chciał się upewnić, co do swoich obowiązków płatnika. Instytucja wyjaśniła, że w swojej ofercie ma m.in. pożyczki hipoteczne dla zwykłych konsumentów, które były zaciągnięte na cele mieszkaniowe. Z wniosku wynikało, że o ile umowy kredytu hipotecznego, jakie podpisuje z klientami, zawierają bezpośrednio w treści wskazanie celu, na który został udzielony, o tyle umowy o pożyczkę hipoteczną nie zawierają w treści wskazanego celu, tj. przeznaczenia środków.

Bank tłumaczył, że część kredytów i pożyczek hipotecznych to zobowiązania waloryzowane kursem waluty obcej, w tym kursem franka szwajcarskiego. W konsekwencji dotyczy ich problem rosnącej fali tzw. pozwów frankowych. Żeby zminimalizować ich skutki bank podjął decyzję o wdrożeniu i oferowaniu frankowiczom procesu ugodowego, w różnych modelach.

Czytaj więcej

Podatki

Podatkowa ulga dla frankowiczów jeszcze przez dwa lata

Umorzona przez bank część kredytu frankowego jest przychodem kredytobiorcy. Ale nie trzeba płacić...

Bank zapytał m.in., czy do umorzenia pożyczki hipotecznej będzie miało zastosowanie rozporządzenie ministra finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Sam był przekonany, że tak i nie musi w związku z tym sporządzać i przesyłać PIT-11 ani fiskusowi, ani podatnikowi.

Kredyt hipoteczny a pożyczka hipoteczna

Innego zdania był jednak fiskus. Przypomniał, że zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli łącznie są spełnione cztery przesłanki. A jak podkreślili urzędnicy, z literalnego brzmienia rozporządzenia wynika wprost, że dotyczy ono wyłącznie kredytu hipotecznego. Kredyt i pożyczka są to bowiem dwie odrębne instytucje. 

Dlatego fiskus uznał, że skoro pożyczka hipoteczna nie została przez ustawodawcę uwzględniona w rozporządzeniu o zaniechaniu poboru podatku, to umorzenie kwoty wierzytelności z tytułu jej zaciągnięcia nie może korzystać z preferencji. Bank ma więc obowiązek do sporządzenia i wysłania pożyczkobiorcom oraz właściwym urzędom skarbowym informacji PIT-11.

Bank zaskarżył interpretację i w pierwszej instancji wygrał. Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie zgodził się, że sporne przepisy nie są jasne. Niemniej doszedł do przekonania, że ich celem była ochrona kredytobiorców, którzy mieli trudności w regulowaniu zobowiązań wobec banków oraz z zapłaceniem podatku dochodowego od przysporzenia wynikającego z ich umorzenia. W tym kontekście sytuacja faktyczna pożyczkobiorców hipotecznych, którzy przeznaczyli zaciągnięte pożyczki na realizację własnych potrzeb mieszkaniowych, jest tożsama z sytuacją tych, których zobowiązania wynikały z umów kredytowych.

Dlatego w ocenie WSA kredyt hipoteczny, którego dotyczą wszystkie przepisy spornego rozporządzenia, obejmuje zarówno kredyty, jak i pożyczki hipoteczne. Tylko bowiem taka wykładnia pozwala na realizację zasady równości wobec prawa.

Zaniechanie poboru PIT a cel mieszkaniowy

Ostatecznie jednak do innych wniosków doszedł NSA. Uchylił wyrok WSA i oddalił skargę banku. Co prawda NSA nie zgodził się z urzędnikami, że pożyczka hipoteczna co do zasady nie korzysta z preferencji przewidzianej w rozporządzeniu dotyczącym zaniechania poboru podatku. 

Zwrócił za to uwagę na jeden istotny szczegół, tj. fakt, iż  w umowach pożyczki hipotecznej nie został wskazany cel mieszkaniowy. Tymczasem jednym z warunków skorzystania z preferencji jest to, że kredyt musi być zaciągnięty na jasno wskazany cel, tj. na realizację określonej inwestycji mieszkaniowej.