Nie wiem, czy problemem jest akurat brak Helmuta Kohla. Ale z pewnością mamy do czynienia z kryzysem politycznym i niemożnością podejmowania decyzji. Przez ostatnie lata przywódcy oddali pole urzędnikom, dyskusje były apolityczne. Górę wzięli technokraci. W efekcie pojawił się populizm, antyeuropejskie nastawienia a la Thatcher. Mamy Prawdziwych Finów, Geerta Wildersa w Holandii, Marine Le Pen we Francji czy słowacką Partię Solidarności i Wolności. Europa doszła do tego, że rządy tylko akceptują podsuwane im przez technokratów rozwiązania. Pytanie, czy Europa jest w stanie się z tego wyzwolić i zacząć znów mówić językiem politycznym.
Polski minister finansów mówił, że bez skutecznych pomysłów na kryzys może nam nawet grozić wojna. To figura retoryczna czy faktyczne niebezpieczeństwo?
Nie powiedziałbym, że grozi nam wojna. Ale na pewno istnieje realne niebezpieczeństwo utracenia dekady w sensie gospodarczym. I to może prowadzić do wzrostu zachowań ksenofobicznych, populistycznych. Nie potrzebujemy od razu wojny, żeby mówić o dużym niebezpieczeństwie społecznym i politycznym. Już te napięcia między ratowanymi i ratującymi wyrządziły wiele szkody idei europejskiej solidarności. Kluczowe dla mnie jest znalezienie paneuropejskiego rozwiązania na dzisiejszy kryzys. Musimy zdać sobie sprawę z tego, że jesteśmy wszyscy małymi europejskimi krajami i będziemy musieli stawić czoło wielkim potęgom, jak Chiny, Indie i oczywiście USA. Grozi nam marginalizacja. Trzeba myśleć w dłuższej perspektywie. Niesłychanie niebezpieczne wydaje mi się to, przed czym zresztą ostrzega Polska: Europa dwóch prędkości. Czyli strefa euro szukająca szybkiego rozwiązania swoich problemów poprzez zamknięcie się w gronie 17 państw i faktyczne rozmontowanie Unii Europejskiej. W dłuższym okresie takie podejście oznacza marginalizację Europy. Kraje bez wspólnej waluty muszą mieć swój głos i swoje miejsce we wspólnym europejskim projekcie.
Marek Leonard, dyrektor European Council on Foreign Relations, autor książki „Why Europe Will Run the 21st Century".
