Dron na usługach człowieka

Opublikowany na portalu Gazeta.pl film z pożaru mostu Łazienkowskiego w ubiegłym tygodniu nakręcony kamerą umieszczoną na pokładzie drona uświadomił nam, do  czego mogą  się przydać    zdalnie sterowane maszyny.  Ale ilość pomysłów na wykorzystanie samolotów i śmigłowców bezzałogowych jest praktycznie nieograniczona. W celu czysto osobistym wykorzystał bezzałogowy helikopter pewien młody człowiek z San Francisco. Kiedy na trawniku Alamo Square poprosił o rękę swoją wybrankę, natychmiast zjawił się dron z pierścionkiem zaręczynowym. Czyż dziewczyna mogła powiedzieć „nie"?  Całą scenkę można zobaczyć na YouTube.

W Marquee Nightclub w Las Vegas szampan spadał z nieba. Dosłownie. Dostarczały go drony. Nie była to jednak tania zabawa. Wartość zakupionego alkoholu musiała wynosić co najmniej 20 tys. dolarów. Ale bogaci goście luksusowego hotelu Casa Madrona w Sausalito w Kalifornii mogą się raczyć szampanem dostarczonym przez latające pojazdy.

Bezzałogowce bywały także posłańcami. Na taki pomysł wpadł serwis FlowerDeliveryExpress.com z Michigan i testował drony z kwiatami.

Jedna z pralni chemicznych w Filadelfii postanowiła dostarczać upraną odzież niecierpliwym klientom przy wykorzystaniu transportu powietrznego. Ale drony mogły zabrać jedynie kilka lekkich ubrań. Właściciel zakończył więc ten rodzaj usług i postanowił poszukać maszyny, która za rozsądną cenę udźwignęłaby 10 kilogramów.

Problemu z wagą ładunku nie miała firma QuiQui – start-up z San Francisco współpracujący z lokalnymi aptekami w dostarczaniu leków na receptę. W ramach programu testowego firma dostarczała medykamenty w obrębie jednej z dzielnic miasta – Mission District. Drony nie przekraczały wysokości lotu 150 metrów, a firma pobierała tylko dolara za każdą dostawę.

Bardzo poważne zamiary wobec dronów ma rząd Dubaju. Planuje wykorzystanie bezzałogowych maszyn do dostarczania oficjalnych dokumentów rządowych. Zaprezentował bezzałogowe maszyny zdolne do przenoszenia ładunków nieco ponad kilograma na odległość do 3 kilometrów. Skanery siatkówki oka i odcisków palców mają zagwarantować, że pakiet dokumentów trafi do odpowiedniego odbiorcy.

Małe samoloty były testowane do transportu grilli. Firma Big Green Egg z Atlanty produkująca i sprzedająca ceramiczne grille z powodzeniem testowała drony, które były w stanie unieść ponad 13-kilogramowy model MiniMax Egg. Jak znalazł, jeśli komuś przyjdzie nagle ochota na garden party.

Mniejsze niż małe

Zastosowań samolotów bezzałogowych jest już wiele. Jednym z popularniejszych jest monitorowanie konstrukcji mostów, wiaduktów i innych obiektów infrastruktury. Możliwości obserwacji z powietrza wykorzystują specjaliści, ale także media oraz producenci filmów i seriali telewizyjnych.

Golf Channel – telewizja dla entuzjastów golfa – używa dronów do filmowania zmagań na polu golfowym. Entuzjaści sportów ekstremalnych uwieczniają swoje wyczyny dzięki kamerom umieszczonym na zdalnie sterowanych helikopterach, a futboliści klubów na zachodzie Europy filmują swoje treningi.

Liczba dronów w cenie przekraczającej 200 dolarów osiągnie w tym roku co najmniej milion sztuk. A w ciągu najbliższych lat mogą one stanowić nawet 10 procent rynku lotniczego na świecie – szacuje firma doradcza Deloitte w opublikowanym w styczniu dorocznym raporcie „TMT Predictions"

Według raportu w tym roku nabywców na świecie znajdzie ok. 300 tys. cywilnych dronów. Przychody firm tego segmentu rynku wyniosą 200–400 milionów dolarów. Według firmy Deloitte znakomite perspektywy dla małych samolotów bezzałogowych są także w Polsce. Wykorzystanie dronów zapowiada m.in. policja w Dąbrowie Górniczej, testuje je też PKP Cargo do walki z kradzieżami węgla.

Ale największym hamulcem w komercyjnym wykorzystaniu dronów są regulacje prawne, które nie nadążają za rozwojem techniki. W wielu krajach także władze lotnicze dyscyplinują użytkowników dronów – przypominając im o obowiązujących, choć nieprzystających do życia, przepisach.

Przekonali się o tym pracownicy Francesco's Pizzeria z Bombaju w Indiach, kiedy  próbowali drogą powietrzną dostarczać pizzę klientom w biurach wieżowca. Chociaż test zakończył się pełnym powodzeniem, pizzeria musiała zrezygnować z tej formy dostarczania dań, bo zapomniała uzyskać zgodę od miejscowej policji.

Podobne kłopoty  mieli właściciele pewnej cukierni z Szanghaju, którzy próbowali wykorzystać bezzałogowe samoloty do dostarczania świeżych wyrobów. Musieli szybko zakończyć ten rodzaj transportu. Zmusiły ich do tego chińskie władze, żądając stosownego zezwolenia, którego cukiernia oczywiście nie była w stanie zdobyć. Władze upomniały cukierników, że ten rodzaj transportu stwarza niebezpieczeństwo dla całego społeczeństwa.

Takich kłopotów nie miała Domino's Pizza w Wielkiej Brytanii. W celach marketingowych firma pokazała, jak gotowe dania mogłyby być dostarczane z powietrza, ale takiej usługi  nie wprowadziła. Na podobne eksperymenty władze pozwoliły  jednej z restauracji sushi w Londynie. Qaudrocopter, wyposażony w dwie kamery i sterowany za pomocą iPada, zastępował kelnerów. Dostarczał tacki z daniami siedzącym przy stolikach klientom w ogródku restauracji.

Światowym prekursorem dostarczania drogą powietrzną meksykańskiego jedzenia jest sieć barów działających w stanie Nowy Jork – Bombers Burrito Bar. Na zlecenie firmy think tank Darwin Aerospace  w drodze eksperymentu opracował system dostarczania burrito. „Bomby" z kanapkami dosłownie spadały z nieba, wystarczyło zamówić je przy użyciu aplikacji na smartfona. Kanapka opadała z samolotu na spadochronie pod wskazanym adresem. Podobną atrakcję ufundował uczestnikom organizator festiwalu muzycznego Oppikoppi w Republice Południowej Afryki. Spragnieni mogli za pomocą aplikacji na smartfona zamawiać piwo za darmo. Z wysokości kilkudziesięciu metrów nad głową klienta piwo w plastikowych kubkach opadało wolno na spadochronie.

Bezpieczna przestrzeń

W Polsce prawo lotnicze reguluje kwestie użycia samolotów bezzałogowych za pomocą przepisów tworzonych dla... modeli latających. Praktycznie każde komercyjne zastosowanie drona wymaga zezwolenia prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, które wydawane jest po zdaniu egzaminu. W kwietniu 2014 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat dotyczący otwarcia rynku lotniczego na cywilne wykorzystanie zdalnie pilotowanych statków powietrznych. W ślad za tym dokumentem w grudniu 2014 r. do konsultacji publicznych został przekazany projekt rozporządzenia ministra infrastruktury i rozwoju w sprawie zmian w prawie lotniczym dotyczących m.in. zdalnie sterowanych statków powietrznych.

Amerykańska Federalna Administracja Lotnictwa (FAA) w ostatni weekend ogłosiła raport zapowiadający zmiany w prawie lotniczym USA, w dużej mierze korzystne dla komercyjnego wykorzystania zdalnie sterowanych statków powietrznych. Jeśli rząd amerykański przyjmie te propozycje, drony mogą się stać częstym gościem na amerykańskim niebie. W ślad za regulacjami amerykańskimi mogą swoje prawo lotnicze zmieniać inne kraje, także te z Unii Europejskiej. Na mocy regulacji uchwalonych w 2012 r. FAA zobowiązana była opracować nowe przepisy do września 2015 r., ale tworzenie konkretnych uregulowań prawnych może potrwać od dwóch do trzech lat.

FAA proponuje, aby do wykonywania fotografii lotniczych, monitorowania upraw i sporządzania map, przeprowadzania inspekcji mostów czy przekaźników telefonii komórkowej oraz do wielu innych zadań komercyjnych rutynowo przeznaczone były małe drony – o wadze poniżej 55 funtów (niecałe 25 kg). Może być także wyodrębniona kategoria najmniejszych dronów, o wadze nieprzekraczającej 4,4 funta (niecałe 2 kg).

Agencja zaproponowała też wiele wymagań, które powinni spełniać operatorzy komercyjni. Będą musieli posiadać takie same licencje i zaświadczenia lekarskie, jakie wymagane są dla pilotów samolotów załogowych. Będą przechodzić testy wprowadzone przez FAA oraz będą poddawani kontroli przez Administrację Bezpieczeństwa Transportu. Agencja szacuje, że koszt uzyskania certyfikatu wyniesie około 300 dolarów. Ale w rzeczywistości uzyskanie licencji będzie znacznie droższe. Może wynieść nawet tysiące dolarów, ponieważ wymaga wielu godzin latania samolotem, a takie kursy kosztują znacznie więcej niż sam certyfikat.

Według ustaleń FAA drony będą mogły latać nie szybciej niż 100 mil na godzinę (ok 160 km na godz.) na wysokości nieprzekraczającej 500 stóp (152,4 m). Loty nad głowami ludzi z wyjątkiem tych zaangażowanych w działania dronów byłyby zakazane.

– Proponując te zasady, staraliśmy się być elastyczni – powiedział Michael Huerta, administrator FAA. – Chcemy utrzymać dzisiejszy poziom bezpieczeństwa lotniczego bez nakładania nadmiernych obciążeń prawnych na rozwijający się przemysł.

Projekt przepisów zakazuje dronom latania dalej, niż sięga wzrok operatora. Wymóg lotu w zasięgu wzroku wyklucza dostawy towarów, jakie przewiduje sklep internetowy Amazon i inne firmy planujące podobną działalność. Nocne loty pozostaną zakazane. Huerta przyznał, że w dalszej perspektywie agencja będzie poszukiwać technologii, która umożliwi małym dronom latanie bezpiecznie poza zasięgiem wzroku operatorów. Administrator FAA podkreślił też, że wprowadzenie dronów w przestrzeń powietrzną będzie procesem wielostopniowym. Agencja rozpatruje także możliwości dopuszczenia do ruchu lotniczego większych zdalnie sterowanych samolotów, które dzieliłyby przestrzeń powietrzną na równych prawach z samolotami załogowymi.

Jedną z kluczowych kwestii bezpieczeństwa jest zdolność widzenia i unikania innego statku powietrznego, która bez ludzi na pokładzie jest ograniczona. Innym problemem może być zakłócenie łączności między operatorem i samolotem kierowanym z odległości. Taka awaria łączności może być przyczyną kolizji z innym samolotem.

Drony, które kończą loty w gałęziach drzew lub na ścianach budynków, nie są w USA niczym szczególnym. Nie dalej jak w zeszłym miesiącu dron przeleciał nagle przez ogrodzenie Białego Domu w Waszyngtonie. Operator po prostu stracił kontrolę nad nim. Samolot rozbił się na trawniku, gdy agenci ochrony próbowali go unieszkodliwić.

Najważniejszy pierwszy krok

Proponowane przepisy prawdopodobnie nie zadowolą zwolenników swobód obywatelskich, którzy zdecydowanie sprzeciwiają się nadmiernej kontroli rządowej w imię bezpieczeństwa. Przedstawiciele branży skarżą się także, że uzyskanie licencji pilota i zaświadczenia lekarskiego jest nadmiernie uciążliwe. Ale zwolennicy dronów w zasadzie są usatysfakcjonowani propozycjami agencji, mimo że nie zgadzają się z niektórymi szczegółowymi propozycjami.

– Jestem bardzo zadowolony – powiedział Brendan Schulman, adwokat z Nowego Jorku, który bezskutecznie kwestionował dotychczasowe ograniczenia FAA dotyczące samolotów bezzałogowych. Agencja zaprezentowała dużo bardziej racjonalne podejście do przyszłej regulacji, niż wielu specjalistów przewidywało.

Obecnie FAA zakazuje komercyjnych lotów samolotów bezzałogowych z wyjątkiem kilkudziesięciu firm, którym zostały przyznane zwolnienia. Zakaz ten pozostaje w mocy do czasu, gdy nowe przepisy staną się obowiązującym prawem. Urzędnicy agencji są zasypywani nowymi wnioskami o zezwolenia. W trakcie rozpatrywania jest ok. 300 wniosków, a nowe są składane niemal codziennie.

– Proponowane przepisy są dobrym pierwszym krokiem, pozwalają nam zbliżyć się do osiągania korzyści z technologii zdalnie sterowanych samolotów – powiedział Brian Wynne, prezes Association for Unmanned Vehicle Systems International, czyli stowarzyszenia zrzeszającego komercyjnych użytkowników dronów.