Zgadzając się na potrącenie długu nie musimy wcale uznawać roszczenia

Zgłoszenie przez pozwanego zarzutu potrącenia z kwotą żądaną od niego przez powoda, nie oznacza, że pozwany uznaje żądanie powoda za uzasadnione

Publikacja: 22.12.2008 13:56

Zgadzając się na potrącenie długu nie musimy wcale uznawać roszczenia

Foto: ROL

Izabela Lewandowska

Takie jednoznaczne stanowisko zajął w tej kwestii [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 14 listopada 2008 r. (sygn. V CSK 169/08).[/b]

Późniejszych adwersarzy: gminę Brzeg i spółkę z o.o. Energetyka Cieplna Opolszczyzny łączyła umowa z 1998 r. o świadczenie usług ciepłowniczych zawarta na 5 lat ( do 1 maja 2003 r. ) z możliwością jej przedłużenia. Na jej podstawie Gmina użyczyła spółce do korzystania wskazaną sieć ciepłowniczą.

W 2002 r. gmina zawiadomiła spółkę, że nie jest zainteresowana przedłużeniem tej umowy. Utworzyła bowiem własną spółkę, która miała przejąć sieć i świadczenie usług ciepłowniczych. Mimo zakończenia umowy spółka akcyjna odmówiła wydania sieci, uzależniając to od zwrotu nakładów, i nadal świadczyła swe usługi. Sprawa wniesione przez gminę przeciwko spółce o wydanie sieci zakończyła się wygraną gminy.

Z kolei spółka wniosła przeciwko swej byłej kontrahentce sprawę o zwrot nakładów (tej sprawy dotyczy wskazany wyrok SN). Domagała się z tego tytułu prawie 6,5 mln zł.

Gmina twierdziła, że spółka ponosiła wyłącznie zwykłe, bieżące koszty utrzymanie sieci, które stosownie do art. 713 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70928]kodeksu cywilnego [/link]obciążają korzystającego z użyczonej rzeczy. Argumentowała ponadto, że spółce należałby się ewentualnie zwrot innych nakładów, gdyby zgodnie z umową przedstawiła gminie plan przeprowadzenia prac wymagających takich nakładów i sprawozdanie z ich wykonania, a takich zawiadomień nie było.

Niezależnie od tego gmina zgłosiła zarzut potrącenia swych należności wobec spółki na kwotę prawie 4,9 mln zł. Składało się na nią, według gminy, odszkodowanie za szkody poniesione przez nią wskutek odmowy wydania sieci po zakończeniu umowy oraz wynagrodzenie za bezumowne korzystanie sieci po zakończeniu tej umowy.

Sąd I instancji uwzględnił zarzut potrącenia tylko co należności za korzystanie sieci w wysokości 330 tys. zł. W jego ocenie gmina nie wykazała istnienia swych należności objętych zarzutem potrącenia.

Jednocześnie jednak sąd ten potraktował zgłoszenie przez gminę zarzutu potrącenia na 4,9 mln zł jako uznanie przez nią roszczenia spółki co do tej kwoty. Na tej podstawie zasądził na rzecz spółki różnicę między tą kwotą a należnością za bezumowne korzystanie przez nią z sieci.

Sąd II instancji zaakceptował ten werdykt. SN wskutek skargi kasacyjnej Gminy uchylił wyrok sądu II instancji w części oddalającej jej apelację od wyroku sądu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. SN przede wszystkim zgodził się z twierdzeniem Gminy, że zgłoszenie zarzutu potrącenia, nie oznacza w żadnym razie uznania żądania pozwu do kwoty objętej tym zarzutem. Potrącenie zaś w procesie wchodzi w rachubę tylko wówczas, gdy istnieje dochodzona w nim wierzytelność — mówił sędzia Dariusz Zawistowski.

Sąd II instancji zaś miał przy tym pełną świadomość, że pozwana gmina nie ograniczyła się do zarzutu potrącenia, lecz kwestionowała istnienie należności dochodzonych pozwem. Sąd tego nie zbadał, nie odniósł się do zarzutów apelacji. Nie rozważył, czy istotnie spółka poniosła inne nakłady niż tylko wydatki na utrzymanie rzeczy użyczonej — zaznaczył sędzia. Przy koncepcji bowiem sądu, że zgłoszenie zarzutu potrącenia jest równoznaczne z uznaniem pozwu, nie było to potrzebne. Ta koncepcja jest błędna. Dlatego sprawa musiała wrócić do sądu II instancji do ponownego rozpatrzenia.