Robert Pogorzelski: Protest, który nikomu nie przeszkadza, jest nieskuteczny

W swoim niedawnym komentarzu Tomasz Pietryga zaapelował, by środowiska prawnicze zrezygnowały z planowanego protestu polegającego na czasowym zawieszeniu wyznaczania pełnomocników do spraw z urzędu. Stwierdził, że uderzy to w publiczne zaufanie do zawodów adwokata i radcy prawnego. Ale rzeczywistość jest zupełnie inna: to właśnie państwo, poprzez wieloletnią obojętność i systemowe zaniedbania, czyni obywatela zakładnikiem niewydolnego systemu.

Wbrew temu, co sugeruje autor, to nie czasowy protest, lecz właśnie jego brak może mieć poważniejsze konsekwencje dla mniej zamożnych obywateli. Jeśli obecna sytuacja będzie się utrzymywać – a więc: symboliczne stawki za sprawy z urzędu, brak waloryzacji, ignorowanie apeli środowiska – coraz mniej prawników będzie chciało podejmować się tych spraw. Już dziś wielu młodych adwokatów i radców wypisuje się z urzędówek, bo prowadzenie wieloletnich i złożonych procesów za 240 zł czy 360 zł netto to nie tylko finansowy absurd, ale i zawodowe ryzyko. Efekt? Coraz trudniejszy dostęp do realnej pomocy prawnej dla tych, których nie stać na pełnomocnika czy obrońcę na rynkowych warunkach. I właśnie to – a nie 30-dniowy protest – najbardziej uderzy w potrzebujących takiej pomocy.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Trzydzieści dni bez urzędówek. Prawnicy szykują protest

Izba Adwokacka w Warszawie podczas sobotniego zgromadzenia przyjęła uchwałę wzywającą ministra sp...

Stawki za pomoc z urzędu. „Adwokat często za godzinę zarabia mniej, niż student w gastronomii”

Warto przypomnieć, że szczególnie po 2020 r. inflacja pochłonęła wartość tych, i tak głodowych, stawek. Adwokat, który za sprawę prowadzoną przez trzy lata otrzymuje 360 zł netto, często za godzinę zarabia mniej, niż student w gastronomii. Czy państwo naprawdę uważa, że można oczekiwać profesjonalizmu, dostępności i odpowiedzialności w zamian za jałmużnę?

Każdy ma prawo do protestu. Pielęgniarki, lekarze, rolnicy, górnicy – protestowali i protestują. Niejednokrotnie kosztem „zwykłych ludzi”, bo tylko wtedy są słyszani. Protest, który nikomu nie przeszkadza, jest po prostu nieskuteczny. Środowisko prawnicze przez lata zachowywało umiar – pisało apele, petycje, organizowało debaty, przedstawiało dane. Żaden rząd nie wykazał realnej woli działania. Co nam pozostało? W sytuacji, gdy minister jednym podpisem może poprawić los dziesiątków tysięcy pełnomocników i setek tysięcy potencjalnych beneficjentów pomocy prawnej, to właśnie jego bezczynność czyni go odpowiedzialnym za konsekwencje.

W aktualnym stanie sądownictwa miesiąc bez nowych urzędówek nie spowoduje katastrofy. Wiele postępowań i tak toczy się latami – często z winy Skarbu Państwa, który nie zapewnił odpowiedniej liczby sędziów, biegłych, urzędników sądowych. Przeciwnie – ten symboliczny miesiąc może wreszcie zwrócić uwagę opinii publicznej na fakt, że system pomocy prawnej z urzędu stoi na krawędzi.

Pomoc prawna z urzędu to nie wolontariat

Nie oczekujemy od fryzjerów, mechaników czy hydraulików, by za darmo, na zlecenie państwa, świadczyli swoje usługi osobom nieznanym, w losowo przydzielanych sprawach. A jednak od adwokatów i radców prawnych oczekuje się, że będą to robić – przez lata, za symboliczne wynagrodzenie, często bez zwrotu kosztów. Pomoc prawna z urzędu to nie wolontariat – to poważna misja o ogromnym znaczeniu społecznym. Wbrew stereotypom pełnienie misji jak najbardziej może i powinno być godnie wynagradzane.

Czytaj więcej:

Prawo dla profesjonalistów

Kiedy adwokaci i radcowie zaprotestują?

Doświadczenia minionych lat pokazują,...

Pro

Jakby tego było mało, państwo zobowiązuje adwokatów i radców prawnych do pełnienia nieodpłatnych (sic) dyżurów obrończych na potrzeby karnych postępowań przyśpieszonych. Oznacza to że, za niedogodności związane z ograniczeniem wolności wykwalifikowanego specjalisty nie przysługuje mu żadna rekompensata. W normalnych okolicznościach obowiązek świadczenia nieodpłatnej pracy na cele społeczne (a taką jest również dyżur) może być nałożony tylko na drodze wyroku sądu.

Względem adwokatów i radców prawnych ten standard nie obowiązuje. A szkoda.