Jeżeli w wyniku tego wartość nieruchomości wzrosła, wójt, bur- mistrz albo prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę określoną w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Potocznie jest ona nazywana rentą planistyczną. Nie może być wyższa niż 30 proc. wzrostu wartości nieruchomości. Tak wynika z art. 36 ust. 4 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (DzU nr80, poz. 717 ze zm.).
Notariusz sporządzający umowę dotyczącą zbycia nieruchomości ma obowiązek przesłania właściwemu organowi wypisu z aktu notarialnego obejmującego taką umowę wterminie7 dni od dnia jego sporządzenia. Decyzja w sprawie renty planistycznej jest wydawana bezzwłocznie po otrzymaniu wypisu z aktu notarialnego.
Właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, której wartość wzrosła w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego, może też żądać ustalenia wysokości renty planistycznej jeszcze przed jej zbyciem (art. 37 ust. 7 ustawy).
Gmina może żądać zapłaty renty planistycznej w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące. Zatem jeśli nieruchomość jest zbywana po upływie tego terminu, renty planistycznej się nie pobiera.
Ponieważ zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy wysokość renty planistycznej ustala się na dzień jej sprzedaży, są wątpliwości, czy renta planistyczna może być nałożona tylko przy sprzedaży nieruchomości, czy także w razie innego nią rozporządzenia, prowadzącego do zmiany właściciela albo użytkownika wieczystego. Przykładowo wniesienia jej jako wkładu niepieniężnego (aportu) do spółki, umowy zamiany, darowizny.
