Księgi wieczyste: czy nabywca może wpisać siebie w miejsce zmarłego zbywcy

W sprawie, która była podstawą pytania Sądu Okręgowego do Sądu Najwyższego, mieszkanka Kanady sprzedała swoje mieszkanie w Polsce. Zanim jednak doszło do ujawnienia w księdze wieczystej prawa własności nowego właściciela – zmarła. Wydział ksiąg wieczystych sądu rejonowego odmówił nabywczyni lokalu wpisania jej prawa do księgi wieczystej.

Nowa właścicielka odwołała się więc do sądu wyższej instancji. W swoim zażaleniu podniosła m.in., że wpis do księgi wieczystej ma charakter deklaratoryjny. Oznacza to, że przeniesienie własności nieruchomości nastąpiło już z mocy samej umowy. Wpis do księgi jedynie to potwierdza.

Sąd Okręgowy, rozpatrując zażalenie, powziął wątpliwości natury prawnej.

Przede wszystkim chodzi o ustalenie kręgu uczestników postępowania wieczystoksięgowego na podstawie art. 626

1

§ 2

kodeksu postępowania cywilnego

.

Sąd rejonowy przyjął mianowicie, że oprócz nabywczyni mieszkania uczestnikiem postępowania może być także osoba wpisana do księgi wieczystej, której prawo ma być wykreślone lub obciążone. Tymczasem w świetle dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz brzmienia przepisów nie jest do końca jasne, czy uczestnikami takiego postępowania są również następcy prawni tych osób. W tym wypadku chodzi o następców osoby, która sprzedała mieszkanie.

Poza tym – podkreślił Sąd Okręgowy – funkcją księgi wieczystej jest ujawnianie aktualnego stanu nieruchomości. Niedopuszczalne jest więc zakończenie postępowania o odrzuceniu wniosku, jeżeli wynika z niego, że nastąpiła zmiana stanu prawnego nieruchomości. Podobnymi sprawami zajmował się już wprawdzie SN, ale jego orzeczenia są sprzeczne.

Według Sądu Okręgowego należy rozważyć dokonanie wpisu prawa własności nabywczyni mieszkania zgodnie z jej wnioskiem oraz pozostawienie zawiadomienia o wpisie w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.