Jak wynika z informacji Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, państwo D. wzięli w banku kredyt hipoteczny o wartości 100 tys. franków szwajcarskich. Po prawie dziesięciu latach przestali go spłacać, więc bank upomniał się pozostałą należność - 80 tys. franków z odsetkami. Sąd się z bankiem zgodził i wydał nakaz zapłaty, a kiedy państwo D. wnieśli od tego sprzeciw, odrzucił go.
RPO uważa, że sąd naruszył w ten sposób prawo do sądu państwa D. a także ich prawa jako konsumentów. Sąd nie dopełnił bowiem obowiązków wynikających z ochrony praw konsumenta: nie zbadał umowy pod kątem klauzul abuzywnych, a powinien był to zrobić, nawet jeśli państwo D. o to nie wnieśli. Byli konsumentami i nie musieli znać się na prawie na tyle, by rozumieć zawiłości takiego postępowania.
W ocenie Rzecznika, wydając nakaz zapłaty, sąd błędnie zastosował przepisy art. 385
1
kodeksu cywilnego, które wprowadzono do kodeksu dostosowując do postanowień unijnej Dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
- Po to, by zapewnić w Polsce ochronę konsumenta na poziomie wymaganym przez tę dyrektywę, sądy muszą wywiązywać się z nałożonych na nie obowiązków. Chodzi tu w szczególności o sprawdzanie z urzędu, czy w umowach konsumenckich nie ma postanowień abuzywnych. Obowiązek ten nabiera jeszcze większego znaczenia w sytuacji, gdy sąd dysponował dokumentami umowy konsumenckiej przed wydaniem nakazu zapłaty, jak w tej sprawie - przypomina RPO.
Sąd rozstrzygający sprawę między przedsiębiorcą a konsumentem, gdy stan faktyczny sprawy odnosi się do konsumenckich wzorców umownych, powinien zatem z urzędu dokonać incydentalnej kontroli klauzul wzorców umownych. Potwierdziły to liczne orzeczenia Sądu Najwyższego.
W tej sprawie sąd tego nie zrobił. Sprawa nie została zatem rozpoznana co do istoty - uważa Rzecznik.
Ponieważ jednak orzeczenie w sprawie państwa D. stało się prawomocne, jedyną szansą ochrony ich praw jest skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego.
