Zablokowany zwrot dworków i pałaców

Stanęła reprywatyzacja dworków i pałaców zabranych na cele reformy rolnej. Wskutek zakwestionowania przez Trybunał Konstytucyjny [b](sygn. akt P 107/08)[/b] dotychczasowej drogi administracyjnej wojewodowie i minister rolnictwa odsyłają zainteresowanych do sądów cywilnych, które do tej pory odrzucały pozwy.

[b]Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się więc do rozszerzonego składu siedmiu sędziów NSA o rozstrzygnięcie, jaki tryb ma tu obowiązywać: administracyjny czy cywilny.[/b] Może nawet powinna zabrać głos cała Izba Ogólnoadministracyjna.

Do tej pory podstawę prawną stanowił § 5 rozporządzenia ministra rolnictwa i reform rolnych z 1945 r.

[srodtytul]Tylko sądy[/srodtytul]

Powołując się na ten przepis, byli właściciele bądź ich spadkobiercy występowali do wojewodów o stwierdzenie, że dana nieruchomość albo jej część nie podlegała reformie rolnej. Od takiej decyzji przysługiwało (także obecnym właścicielom nieruchomości) odwołanie do ministra rolnictwa oraz skarga do sądu administracyjnego.

Niespodziewanie, w postanowieniu z 1 marca 2010 r., Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że § 5 utracił moc obowiązującą w 1958 r. Nie może być dla organów administracji podstawą do wydania decyzji administracyjnej. Postępowania powinny się toczyć w sądach cywilnych.

– W sprawie o restytucję zespołu pałacowo-parkowego w Radziejowicach sąd w Płocku odesłał Jana Krasińskiego do wojewody mazowieckiego – mówi Ryszard Grzesiuła, pełnomocnik prawny rodziny Krasińskich. – Wojewoda umorzył jednak postępowanie, ponieważ może je teraz prowadzić tylko sąd cywilny.

Sprawa nie jest oczywista, gdyż TK ogłosił swoje stanowisko (w trzyosobowym składzie) w uzasadnieniu postanowienia o umorzeniu postępowania. Nie ma więc ono mocy wiążącej, a uzasadnienie jest jedynie interpretacją prawną.

– Budzi ona poważne wątpliwości, ponieważ [b]Trybunał zawarł w uzasadnieniu wiele stwierdzeń sprzecznych z dotychczasowym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów administracyjnych. Wprowadziło to chaos prawny[/b] – twierdzi adw. Józef Forystek. – Dostrzegając masowe i nieprzerwane od 1989 r. stosowanie § 5 przez organy administracji i sądy, a także wiedząc, że obecnie toczy się kilkanaście tysięcy tego typu spraw w trybie administracyjnym, Trybunał zdecydował się to zmienić swoim orzeczeniem.

[srodtytul]Chaos prawny[/srodtytul]

– Mimo że jest to jedynie postanowienie o umorzeniu postępowania, a Trybunał nie orzekł o niekonstytucyjności przepisu, pozostaje ono autorytatywną wypowiedzią Trybunału – mówi sędzia Janusz Drachal, przewodniczący Wydziału Informacji Sądowej NSA.