Rząd zatwierdził zmianę zasad wywłaszczeń pod Centralny Port Komunikacyjny

W obecnym stanie prawnym właściciele gruntów wywłaszczanych na podstawie specustawy mogą nie uzyskać nawet zaliczki na odszkodowanie przed terminem opuszczenia nieruchomości. Projekt nowelizacji ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, który we wtorek przyjęła Rada Ministrów, przewiduje, wprowadzenie możliwości nadania (przez wojewodę) decyzji lokalizacyjnej rygoru natychmiastowej wykonalności. Będzie to skutkować m.in. wszczęciem postępowania w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania, przy jednoczesnym zagwarantowaniu uprawnienia spółki celowej do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.c

– Proponowane rozwiązania mają na celu zagwarantowanie, że co do zasady obowiązek wydania nieruchomości nastąpi dopiero po 120 dniach od ustalenia wysokości odszkodowania. Co więcej, po otrzymaniu decyzji ustalającej wysokość odszkodowania osoba, której nieruchomości będą podlegały wywłaszczeniu, będzie mogła wnioskować o wypłatę zaliczki na poczet odszkodowania (w wysokości 85 proc. ustalonego odszkodowania) – czytamy w uzasadnieniu projektu. Zaliczka będzie wypłacana w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.– Tym samym proponowane rozwiązania zapewnią niespotykany dotychczas w polskich specustawach inwestycyjnych poziom gwarancji praw podmiotów podlegających wywłaszczeniu – przekonują projektodawcy.

Czytaj więcej:

Inwestycje

Specustawa wspomoże inwestycje. Rząd posłuchał ekspertów "Rzeczpospolitej"

Rząd chce uporządkować prawo dotycząc...

Pro

Właściciele nieruchomości niezabudowanych zyskają prawo do zaliczki

Innego zdania jest Mirosław Ochojski z Kancelarii Prawnej Inlegis.  – Nowelizacja nie przewiduje jakichś spektakularnych zabezpieczeń dla właścicieli wywłaszczanych nieruchomości, a różnice pomiędzy rozwiązaniami przewidzianymi w innych specustawach są raczej subtelne – mówi prawnik, przypominając, że każda specustawa jest korzystna dla inwestorów, a osłabia pozycję właścicieli nieruchomości. 

W takim trybie odrywa się proces wywłaszczania od procesu ustalania wysokości odszkodowania (najpierw wywłaszczenie, a później odszkodowanie), podczas gdy na ogólnych zasadach wynikających z ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami, decyzja wywłaszczeniowa jest jednocześnie decyzją ustalającą odszkodowanie. – Ten projekt da prawo do otrzymania zaliczki na poczet odszkodowania dla właścicieli nieruchomości niezabudowanych, bo w obecnie obowiązującym stanie prawnym przysługuje ona tylko właścicielom gruntów zabudowanych. Jest to wprowadzenie standardu, który jest oczywisty nawet w innych specustawach – zauważa Mirosław Ochojski.

Choć projekt przewiduje możliwość wypłaty zaliczki w wysokości 85 proc. odszkodowania, to trzeba się liczyć ze sporami co do jego wysokości. Ustawodawca nakazuje bowiem uwzględnić wartość nieruchomości zgodnie z przyszłym przeznaczeniem. A w całym kraju nie ma transakcji na wolnym rynku gruntów pod budowę lotnisk. Nie ma do czego porównywać – wskazuje ekspert, który wskazuje na kolejny istotny szczegół.

Czytaj więcej

Szynowy

Skąd pieniądze na budowę CPK?

W najbliższych tygodniach MF zdecyduje, czy rząd przyjmie ustawę o Funduszu Kolejowym. Te pieniąd...

Zabezpieczenie w postaci wydania nieruchomości dopiero po 120 dniach od ustalenia wysokości odszkodowania aktualizuje się, zgodnie z projektem, w sytuacji, gdy wojewoda nada decyzji lokalizacyjnej rygor natychmiastowej wykonalności. Odbywa się to na wniosek inwestora. Póki co takiego wniosku nie ma, więc właściciele nieruchomości nie skorzystają z wprowadzanej zmiany. A jeśli będą mogli i zdecydują się na taki tryb, to stracą premię za dobrowolne wydanie nieruchomości.

Obecnie decyzja lokalizacyjna dla części inwestycji została już wydana przez Wojewodę Mazowieckiego. Nie jest ona ostateczna, a co za tym idzie, nie podlega wykonaniu, ponieważ trwa postępowanie odwoławcze prowadzone przez Ministra Rozwoju i Technologii. Jako że nie ma pewności, czy uda się zakończyć postępowanie i na podstawie ostatecznej decyzji lokalizacyjnej objąć w posiadanie nieruchomości i rozpocząć budowę (zgodnie z harmonogramem prace na terenie gmin Baranów, Wiskitki i Teresin mają rozpocząć się w 2026), projektodawca chce się podwójnie zabezpieczyć, wprowadzając szybszy tryb związany z nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności.

Dlatego też projektowana zmiana umożliwi spółce celowej występowanie o następcze decyzje zależne w toku procesu inwestycyjnego, przy czym prowadzenie takich postępowań nie będzie wymagało fizycznego objęcia nieruchomości, tj. będzie się ograniczać do działań związanych z pozyskaniem pozwolenia na budowę bez konieczności uzyskiwania kolejnej decyzji administracyjnej (decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości) albo oczekiwania na ostateczność decyzji lokalizacyjnej – jak to przewidują obecnie obowiązujące przepisy.

Jednak oznacza to równocześnie, że gdy nadanie decyzji lokalizacyjnej trybu natychmiastowej wykonalności nie będzie konieczne, wówczas właściciele gruntów nie odniosą części przewidzianych w ustawie korzyści.