Trybunał Konstytucyjny o braku możliwości żądania zwrotu nieruchomości przejętej przez samorząd

Konstytucja nie wymaga aby nieruchomość przeznaczona w planie miejscowym na cel publiczny i przejęta następnie przez podmiot publicznoprawny w drodze podziału dokonanego na wniosek właściciela podlegała zwrotowi na rzecz byłego właściciela.

Publikacja: 23.09.2014 20:53

Trybunał Konstytucyjny o braku możliwości żądania zwrotu nieruchomości przejętej przez samorząd

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Red

Taki wniosek wypływa z wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. SK 7/13), który po raz kolejny badał konstytucyjność przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami odnoszących się do zasad zwrotu wywłaszczonych nieruchomości

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że byłemu właścicielowi nieruchomości nabytej z mocy prawa (w okolicznościach, o których mowa w art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami) przez jednostkę samorządu terytorialnego (dotyczy to też nabycia przez Skarb Państwa) nie przysługuje roszczenie o jej zwrot. Okoliczność, że nieruchomość ta nie została w ustawowym terminie wykorzystana na cel publiczny oraz stała się zbędna dla realizacji tego celu, nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia.

Skarga konstytucyjna byłej właścicielki nieruchomości została poparta przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Przed wniesieniem skargi bezskutecznie ubiegała się ona o zwrot nieruchomości na drodze postępowania administracyjnego. Prawo własności utraciła w 1998 r. na skutek podziału nieruchomości (dokonanego na jej wniosek) w związku z faktem, że nieruchomość została wcześniej przeznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod komunikację miejską. Była właścicielka występując o zwrot powoływała się na to, że przez 10 lat inwestycja drogowa nie została zrealizowana (nawet nie została rozpoczęta). Postępowanie dotyczące zwrotu zostało umorzone, ponieważ starosta rozpatrujący wniosek stwierdził, że zakres przedmiotowy ustawy o gospodarce nieruchomościami w kwestii zwrotu nieruchomości obejmuje tylko nieruchomości przejęte na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na podstawie decyzji o wywłaszczeniu oraz zdarzeń prawnych w sposób wyczerpujący wymieniony w tej ustawie. Skoro zatem działka została przejęta przez gminę na skutek decyzji podziałowej wydanej na wniosek właścicielki – zwrot nie jest możliwy. Decyzji nie udało się podważyć w postępowaniu odwoławczym przed wojewodą. Również sądy administracyjne, w tym Naczelny Sąd Administracyjny jako sąd drugiej instancji, uznały, że w tej sytuacji brak jest podstaw do zwrotu przejętej nieruchomości.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie jest niezgodny ze wskazanymi w skardze konstytucyjnej wzorcami kontroli (art. 21 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji), a w pozostałym zakresie (art. 216 w związku z art. 98 i art. 112 ustawy o gospodarce nieruchomościami) umorzył postępowanie.

W ustnym uzasadnieniu Sędzia sprawozdawca prof. Andrzej Rzepliński podniósł, że ustawodawca wyraźnie rozróżnił instytucję podziału na wniosek i związanych z nią skutków prawnych od instytucji wywłaszczenia; dostrzegalne jest to już w systematyce ustawy gdzie podziały nieruchomości unormowane zostały w rozdziale 1 („Podziały nieruchomości"), zaś wywłaszczenie regulują przepisy umieszczone w rozdziale 4 ustawy („Wywłaszczanie nieruchomości").

Dokonana przez Trybunał analiza treści art. 216 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz przepisów ustaw, do których się on odwołuje, prowadzi do wniosku, że nabycie przez podmiot publicznoprawny z mocy prawa i za odszkodowaniem – nieruchomości wydzielonej w drodze podziału – na wniosek właściciela – pod budowę drogi publicznej – nie wywiera skutków konstytucyjnie podobnych do którejkolwiek z regulacji objętych zakresem zastosowania art. 216 tej ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W Trybunale Konstytucyjnym na rozpoznanie czeka inna skarga konstytucyjna o zbadanie zgodności art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami z art. 2, art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1-3 Konstytucji (sygn. SK 26/14) a z kolei brzmienie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami i praktyka, jaka się wykształciła na jego tle, budzi uzasadnione wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich (Irena Lipowicz, „Długa droga do odszkodowań", Rzeczpospolita, 19 października 2012 r.).

Michał Chylak, prawnik w Instytucie Badań nad Prawem Nieruchomości www.ibpn.pl

Taki wniosek wypływa z wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. SK 7/13), który po raz kolejny badał konstytucyjność przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami odnoszących się do zasad zwrotu wywłaszczonych nieruchomości

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że byłemu właścicielowi nieruchomości nabytej z mocy prawa (w okolicznościach, o których mowa w art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami) przez jednostkę samorządu terytorialnego (dotyczy to też nabycia przez Skarb Państwa) nie przysługuje roszczenie o jej zwrot. Okoliczność, że nieruchomość ta nie została w ustawowym terminie wykorzystana na cel publiczny oraz stała się zbędna dla realizacji tego celu, nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia.

Pozostało 82% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów