Podatek od spadków i darowizn - nie od wszystkich tak samo

Wiele osób zapomina, że otrzymanie spadku czy darowizny nie zawsze oznacza tylko miłe przysporzenie majątkowe. Często trzeba bowiem podzielić się nim z fiskusem

Publikacja: 26.10.2010 04:30

Podatek od spadków i darowizn - nie od wszystkich tak samo

Foto: Rzeczpospolita

O tym, jaki podatek zapłacimy od spadku, decyduje data śmierci spadkodawcy. Odmienne reguły obowiązują, jeśli spadkodawca zmarł przed 1 stycznia 2007 r., a nowe, dla ogromnej większości spadkobierców korzystniejsze – gdy zmarł później.

Z dniem 1 stycznia 2007 r. bowiem weszło w życie całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dla najbliższych.

Dla podziału na stare i nowe reguły bez znaczenia jest to, kiedy przystąpimy do załatwienia formalności spadkowych i do będącego ich konsekwencją rozliczenia z fiskusem. Liczy się data śmierci spadkodawcy, to, czy zmarł przed 1 stycznia 2007 r. czy później [b] (wyrok: WSA w Łodzi z 5 marca 2009 r., sygn. I SA/Łd 1245/08.; wyrok z 18 lutego 2009 r. WSA w Gliwicach, sygn. I SA/Gl 1131/08)[/b].

[srodtytul]Według stopnia bliskości [/srodtytul]

To, ile podatku musimy zapłacić od spadku oraz czy mamy prawo do ulg i zwolnień, zależy nie tylko od daty śmierci spadkodawcy, ale także od stopnia bliskości.

Od tego zależy nie tylko wysokość podatku i wysokość przysługującej nam wartości spadku lub darowizny, ale – co czasem jeszcze ważniejsze – także prawo do zwolnień. Przepisy o podatku od spadków i darowizn dzielą spadkobierców i obdarowanych na trzy grupy. Oto one:

[b]I grupa podatkowa [/b]

Małżonek, dzieci, wnuki, prawnuki (tzw. zstępni), rodzice, dziadkowie, pradziadkowie (tzw. wstępni), pasierb, pasierbica, zięć, synowa, rodzeństwo (także przyrodnie), ojczym, macocha i teściowie; za rodziców uważa się także rodziców adopcyjnych, a za zstępnych także dzieci adoptowane i ich dzieci, wnuki, prawnuki.

[b]II grupa podatkowa [/b]

Dzieci, wnuki i prawnuki rodzeństwa, czyli siostrzeńcy, siostrzenice, bratankowie, bratanice oraz ich dzieci, ich wnuki, prawnuki; rodzeństwo rodziców (ciotki, wujowie, stryjowie); małżonkowie pasierbów oraz ich dzieci, ich wnuki, prawnuki; rodzeństwo małżonków oraz małżonkowie rodzeństwa małżonków (bratowe, szwagierki, szwagrowie); małżonkowie innych zstępnych (mąż wnuczki czy prawnuczki, żona wnuka i prawnuka).

[b]III grupa podatkowa[/b]

Obcy, czyli wszyscy dalsi krewni i powinowaci (nienależący do I i II grupy podatkowej) oraz inne osoby.

Wartość spadku czy darowizny automatycznie zwolniona z podatku jest następująca:

- 9637 zł – gdy nabywca należy do I grupy podatkowej,

- 7276 zł – dla nabywców zaliczanych do II grupy podatkowej,

- 4902 zł – gdy nabywca należy do III grupy podatkowej.

Podatek od spadków i darowizn jest progresywny. Obowiązują trzy skale tego podatku – osobne dla I, II i dla III grupy podatkowej.

[srodtytul]Jaki podatek trzeba zapłacić od spadków i darowizn [/srodtytul]

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku według następujących skal - [b][link=http://www.rp.pl/galeria/6,1,447367.html]zobacz skale[/link][/b]

[b]Uwaga![/b]

Skale podatkowe i kwoty wolne nie zmieniły się od 2003 r. Co ważne, bez względu na datę śmierci spadkodawcy podatek oblicza się wedle skali podatkowych i kwot zwolnionych obowiązujących w chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, a gdy potwierdzeniem tych praw jest akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza – w chwili jego sporządzenia.

[srodtytul]Obdarowani jak spadkobiercy [/srodtytul]

Wedle takich samych zasad co spadkobiercy dzielą się z fiskusem od 1 stycznia 2007 r. i korzystają z takich samych samych ulg i zwolnień ci, którzy uzyskali darowizny. Bo podatek od spadków i od darowizn to w istocie ta sama danina. Jest tak samo obliczany i w tej samej wysokości, choć istnieją pewne różnice dotyczące np. sposobu rozliczania się z fiskusem, a także ulgi mieszkaniowej dla spadkobierców z dalszej rodziny oraz obcych.

Dlatego w niektórych wypadkach korzystniejsze jest powstrzymanie się z darowizną i przekazanie mieszkania w spadku.

Obciążenia, o których mowa, normuje ta sama [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D0E8F1C149431A13346910F4EEB2509C?id=314797]ustawa z 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.)[/link], której test został zamieszczony na str. 131 (dalej oznaczana jako u. p. s. d.). Kwestie szczegółowe uregulowane są w wydanych do tej ustawy rozporządzeniach:

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=182541]ministra finansów z 26 lipca 2006 r. w sprawie zeznań podatkowych składanych przez podatników podatku od spadków i darowizn (DzU nr 139, poz. 988 ze zm.) [/link]

oraz

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184367]rozporządzenie ministra finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2006 r. Nr 243, poz. 1763)[/link].

Podatek od spadków i darowizn obciąża tylko osoby fizyczne. Nie dotyczy spółek, przedsiębiorstw, stowarzyszeń itd. Jeśli taka instytucja otrzymała darowiznę czy spadek, jest to dla niej dochód objęty podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Zapłaci go natomiast osoba fizyczna, która w wyniku umowy darowizny otrzymała np. jako wsparcie w trudnej sytuacji pewną kwotę np. od spółki z o.o.

[ramka][b]CZYTELNICY PYTAJĄ[/b]

[srodtytul]O zwolnieniu decyduje data śmierci spadkodawcy [/srodtytul]

[b]- Ojciec zmarł w 2006 r., ale dopiero teraz wystąpiliśmy do sądu o stwierdzenie praw do spadku po nim oraz po matce zmarłej w 2003 r. Czy w takiej sytuacji będziemy płacić podatek spadkowy, czy jako dzieci skorzystamy ze zwolnienia z niego?[/b]

Jeśli spadkodawca zmarł przed 1 stycznia 2007 r., spadkobiercy nie mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku spadkowego przewidzianego dla najbliższych w art. 4a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7F8173A280D428BD7351E90C0E96668E?id=314797]ustawy o podatku od spadków i darowizn[/link] (u.p.s.d.).

Zgodnie z art. 3 ustawy zmieniającej ustawę o podatku od spadków i darowizn do nabycia rzeczy i praw, które nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r., należy stosować przepisy w brzmieniu obowiązującym przed zmianami.

Dla ustalenia, jakie regulacje powinny być stosowane w każdym konkretnym przypadku, konieczne jest zatem wskazanie daty nabycia rzeczy i praw w ramach spadku. Ustawa o podatku od spadków i darowizn tej kwestii nie rozstrzyga.

Trzeba się odwołać do kodeksu cywilnego, z którego wynika, że spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 i art. 925 [link= http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeks cywilnego[/link]). Bez znaczenia jest to, czy spadkobierca dziedziczy z mocy ustawy czy też testamentu.

Od tej chwili ma prawo samodzielnie objąć spadek. Jeżeli spadkodawca zmarł przed 1 stycznia 2007 r., w tej dacie nastąpiło również nabycie rzeczy i praw majątkowych przez spadkobiercę i w konsekwencji nie jest spełniony warunek do objęcia zwolnieniem, o którym mowa w art. 4a u. p. s. d.

Data postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku jest bez znaczenia. Postanowienie to bowiem potwierdza tylko nabycie spadku.

[srodtytul]Darować mieszkanie, pieniądze na lokum czy pożyczyć[/srodtytul]

[b]- Mój ojciec od 1989 r. mieszka w USA, ale zachował obywatelstwo polskie. Zamierza kupić mi mieszkanie w Polsce.

Nie wiemy, czy korzystniej byłoby, gdyby kupił najpierw mieszkanie na swoje nazwisko, a potem mi je darował, czy też lepiej będzie, jeśli przekaże mi pieniądze, a mieszkanie kupię bezpośrednio ja.

Ewentualnie czy lepszym rozwiązaniem będzie kupno mieszkania wspólnie przez nas obu na współwłasność, z tym że potem ojciec daruje mi pieniądze na mój udział?[/b]

Z punktu widzenia podatku od spadków i darowizn nie ma to większego znaczenia. We wszystkich tych wypadkach syn skorzysta z całkowitego zwolnienia podatkowego dla najbliższych i podatku tego nie zapłaci.

Jednakże najkorzystniejsza z innych względów jest darowizna pieniędzy. W razie bowiem darowizny mieszkania trzeba ponieść dodatkowo koszty wynagrodzenia notariusza należnego za sporządzenie aktu notarialnego darowizny.

To samo dotyczy darowizny udziału czy raczej nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Decydując się na darowiznę pieniędzy, oszczędza się dodatkowo także czas i fatygę.

Trzeba jednak pamiętać, że warunkiem całkowitego zwolnienia z podatku od darowizny w tym przypadku jest po pierwsze przekazanie darowizny na rachunek bankowy obdarowanego, jego rachunek w SKOK albo przekazem pocztowym, a po drugie zawiadomienie urzędu skarbowego o tej darowiźnie w ciągu sześciu miesięcy od jej uzyskania na formularzu SD-Z2.

[srodtytul]Korzystniejszy spadek[/srodtytul]

[b]- Chcemy, aby ojciec, który jest właścicielem mieszkania własnościowego, darował je nam za życia. On mówi, że mieszkaniem będziemy się dzielić po jego śmierci.

Uważamy, że takie rozwiązanie jest bardziej kłopotliwe – trzeba przeprowadzić sprawę w sądzie, zapłacić podatek od spadku. Według nas darowizna pozwoli uniknąć tych kłopotów i kosztów.[/b]

Rację ma raczej ojciec. Po śmierci ojca podatku spadkowego nie trzeba płacić, bo można skorzystać z całkowitego zwolnienia przysługującego najbliższej rodzinie.

To zwolnienie objęłoby zresztą także darowiznę. Koszt sprawy w sądzie o stwierdzenie nabycia spadku jest bardzo niewielki (50 zł). Znacznie więcej będzie wynosiła opłata notarialna, jaką od umowy darowizny pobierze notariusz.

[srodtytul]Mieszkanie dla bratanicy[/srodtytul]

[b]- Jestem bezdzietna. Mieszkanie przeznaczyłem dla bratanicy, która nie ma własnego mieszkania. Czy korzystniej będzie przekazać je w drodze darowizny za życia czy też testamentem?[/b]

Korzystniejsze z punktu widzenia podatku od spadków i darowizn będzie rozporządzenie testamentowe. Ponieważ bratanica nie ma własnego mieszkania, wchodzi w rachubę ulga polegająca na wyłączeniu z podstawy opodatkowania wartości 110 mkw. mieszkania. Przysługuje ona tylko przy darowiźnie na rzecz osób należących do I grupy podatkowej.

Za to przy nabyciu w drodze spadku korzystają z niej także należący do II grupy podatkowej. Bratanica zaś zaliczana jest do tej właśnie grupy. [/ramka]

[ramka][b][link=http://www.rp.pl/temat/447728.html]Zobacz cały poradnik o testamentach, spadkach i darowiznach[/link][/b][/ramka]

O tym, jaki podatek zapłacimy od spadku, decyduje data śmierci spadkodawcy. Odmienne reguły obowiązują, jeśli spadkodawca zmarł przed 1 stycznia 2007 r., a nowe, dla ogromnej większości spadkobierców korzystniejsze – gdy zmarł później.

Z dniem 1 stycznia 2007 r. bowiem weszło w życie całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dla najbliższych.

Pozostało 96% artykułu
W sądzie i w urzędzie
Czterolatek miał zapłacić zaległy czynsz. Sąd nie doczytał, w jakim jest wieku
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Spadki i darowizny
Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Zdrowie
Ważne zmiany w zasadach wystawiania recept. Pacjenci mają powody do radości
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Sądy i trybunały
Bogdan Święczkowski nowym prezesem TK. "Ewidentna wada formalna"