Gospodarstwo rolne w spadku

Trybunał Konstytucyjny uznał za sprzeczne z konstytucją przepisy ograniczające krąg uprawnionych do ustawowego dziedziczenia gospodarstwa, tj. obowiązujące automatycznie, gdy nie ma testamentu. Utraciły one moc 14 lutego 2001 r. Jednakże w sposób szczególny traktowane jest gospodarstwo przy dziale spadku, jeśli o dziale z braku zgody będzie rozstrzygał sąd.

Gospodarstwem rolnym są według kodeksu cywilnego grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą. Istotny więc jest nie sam obszar gospodarstwa, jak np. w przypadku przepisów o podatku rolnym, lecz to, że może ono stanowić pewną całość gospodarczą.

[srodtytul]Kiedy są ograniczenia[/srodtytul]

Nadal jednak przepisy ograniczające krąg spadkobierców ustawowych dziedziczących gospodarstwo rolne mają zastosowanie, jeśli spadkodawca zmarł przed 14 lutego 2001 r.

Wówczas gospodarstwo rolne odziedziczą osoby, które spełniały następuje warunki:

- stale pracowały bezpośrednio w produkcji rolnej lub

- miały przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, lub

- były małoletnie, tj. nie przekroczyły 18. roku życia (pełnoletność uzyskuje się wcześniej z zawarciem małżeństwa) bądź też uczyły się zawodu albo uczęszczały do szkół, lub

- były trwale niezdolne do pracy.

Dopiero jeśli takich osób wśród spadkobierców ustawowych nie było, obowiązywały ogólne, przedstawione wyżej, reguły dziedziczenia ustawowego.

Spadkodawca mógł wówczas sporządzić testament i zapisać gospodarstwo dowolnie wybranej osobie czy osobom, z pominięciem wskazanych grup należących do spadkobierców ustawowych dziedziczących gospodarstwo automatycznie.

Gdy jednak pozostawił on spadkobierców z kręgu najbliższych, mieli oni prawo domagać się od spadkobiercy zachowku, jeśli nie otrzymali go wcześniej np. w formie darowizny albo uczestnicząc w podziale reszty spadku.

Jeśli tak rozumiany zachowek otrzymali, nie przysługiwały im spłaty od współspadkobiercy, któremu gospodarstwo przypadło.

W odniesieniu do spadków, w których skład wchodzi gospodarstwo rolne, gdy spadkodawca zmarł przed 14 lutego 2001 r., o tym, jakie kwalifikacje uważa się za przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, a także przypadki, gdy pobieranie nauki lub uczęszczanie do szkoły uprawnia do dziedziczenia gospodarstwa oraz zasady i tryb stwierdzenia niezdolności do pracy precyzuje wydane z upoważnienia kodeksu cywilnego [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CF045141B854562CEB391C482017FBD8?id=71769]rozporządzenie Rady Ministrów z 12 grudnia 1990 r. w sprawie warunków dziedziczenia gospodarstw rolnych (DzU nr 89, poz. 519).[/link]

Również to rozporządzenie, jako sprzeczne z konstytucją, straciło moc obowiązującą z dniem 14 lutego 2001 r.

Jeszcze bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące dziedziczenia gospodarstw rolnych obowiązywały przed 1 października 1990 r. Mają one nadal zastosowanie do spuścizny po osobach zmarłych przed tą datą.

W okresie od 5 kwietnia 1982 r. do 30 września 1990 r. dziedziczyć gospodarstwo mogli tylko spadkobiercy, którzy stale pracowali bezpośrednio w gospodarstwie rolnym lub też mieli przygotowanie zawodowe do prowadzenia takiego gospodarstwa.

Jeśli żadne z dzieci czy wnuków nie spełniało tych warunków, dziedziczyli dalsi krewni spełniający te kryteria.

Dzieci dziedziczyły zawsze, jeżeli były małoletnie bądź też uczyły się zawodu albo uczęszczały do szkół lub były trwale niezdolne do pracy.

[ramka][b]CZYTELNICY PYTAJĄ [/b]

[srodtytul]Dziedziczenie gospodarstwa bez kwalifikacji [/srodtytul]

[b]- Rodzice mają gospodarstwo 25 ha. Nie mam jednak wykształcenia rolniczego. Skończyłem politechnikę, a obecnie robię doktorat. Jednak pracowałem, oczywiście, jako dziecko w gospodarstwie. Czy w takiej sytuacji mógłbym odziedziczyć grunty rolne? Czy miałbym wtedy prawo do dotacji z UE tak jak inni rolnicy? [/b]