Ściąganie muzyki i filmów z Internetu jest legalne

Media podają wiele nieprecyzyjnych informacji o piractwie internetowym. „Więzienie za ściąganie z Internetu”, „Z sieci do więzienia za ściąganie plików”, „Łowią piratów w sieci, do więzienia za ściąganie muzyki” – już same tytuły artykułów dezinformują i straszą czytelników, sugerując, że ktoś, kto pobiera muzykę czy filmy, jest przestępcą. W rzeczywistości nikt w Polsce nie pójdzie do więzienia za taki czyn. Powód wprowadzania ludzi w błąd jest zaś banalny: nierozróżnianie dwóch pojęć: korzystania i rozpowszechniania utworów. Tylko to drugie jest przestępstwem.

Ochrona utworów w Internecie nie doczekała się szczególnych uregulowań prawnych. Obowiązuje tu, tak samo jak wszędzie indziej, [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181883]ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. DzU z 2006 nr 90, poz. 631 ze zm.)[/link]. Chociaż o piractwie mówi się zazwyczaj w kontekście muzyki i filmów, warto pamiętać, że ochroną objęty jest każdy utwór, czyli „przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”. Przykładowo takim samym utworem jak piosenka będzie nawet kilkuwersowy wierszyk, zdjęcie, obraz czy nawet czytany w tej chwili artykuł prasowy.

[srodtytul]Z własnego dysku lub z sieci[/srodtytul]

Każdy z tak rozumianych utworów w Internecie zostaje sprowadzony do danych, czyli najczęściej do pliku (np. jpg, avi, mp3, txt, html). Pod względem prawnym nie ma żadnego znaczenia, czy zawartość tych plików odsłuchujemy, oglądamy czy czytamy. Wszystko to należy określić jako korzystanie. Nie ma też znaczenia, czy korzystamy z tych plików po wcześniejszym ich ściągnięciu i zachowaniu na dysku czy też „wprost z Internetu” (np. w serwisie YouTube czy Wrzuta). I w jednym, i w drugim wypadku dane te znajdują się, przynajmniej przez chwilę, w naszym komputerze.

Do momentu, gdy z plików tych jedynie korzystamy, nie popełniamy przestępstwa, nawet gdyby znalazły się w sieci nielegalnie. Gdybyśmy jednak chcieli udostępnić je innym (albo poprzez umieszczenie w serwisie internetowym, albo też z własnego dysku za pomocą programów typu peer to peer), narażamy się na zarzut rozpowszechniania bez zgody uprawnionego (twórcy lub wydawcy).

[srodtytul]Tak jak nagrywanie z radia[/srodtytul]

O ile bez żadnych wątpliwości można stwierdzić, że pobieranie plików z muzyką czy filmami nie jest przestępstwem, o tyle kwestia ewentualnej odpowiedzialności cywilnej nie jest już taka oczywista. Od lat trwa spór prawników w tej sprawie. Wielu uważa, że korzystanie z utworów udostępnionych w sieci odbywa się w ramach dozwolonego użytku osobistego, o którym mówi art. 23 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181883]ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych[/link]. Przepis ten pozwala bez zezwolenia twórcy nieodpłatnie wykorzystywać już rozpowszechniony utwór w granicach użytku osobistego.

Klasycznym przykładem takiego korzystania z utworów jest nagrywanie filmów wyświetlanych w telewizji czy muzyki puszczanej w radiu i odtwarzanie później tych nagrań. Osoba, która to robi, nie musi się zastanawiać nad tym, czy film albo piosenka została wyemitowana za zgodą twórcy czy bez niej. Podobną regułę można przenieść do Internetu. Osoba, która ściąga plik, nie musi sprawdzać, czy znalazł się w sieci za zgodą twórcy, czy też nie. Przepis mówi jedynie o tym, że utwór musi być już rozpowszechniony. Jeśli tak, to można z niego korzystać w granicach dozwolonego użytku osobistego.

[srodtytul]Tylko za zgodą twórcy[/srodtytul]

Nie wszyscy prawnicy zgadzają się jednak z taką interpretacją przepisów. Część wskazuje na art. 35 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181883]ustawy o prawie autorskim[/link], zgodnie z którym dozwolony użytek nie może godzić w słuszne interesy twórców, a masowe ściąganie plików z sieci za darmo uszczupla ich wpływy. Dodatkowym argumentem jest definicja utworu rozpowszechnionego, zgodnie z którą chodzi o udostępnienie go „za zgodą twórcy”. Skoro więc utwór trafił do sieci bez jego zgody, to dozwolony użytek osobisty nie wchodzi w grę.

Taka interpretacja oznaczałaby jednak, że taka sama odpowiedzialność jak za ściąganie plików grozi za oglądanie filmów umieszczonych bezprawnie na YouTube czy za czytanie artykułów prasowych nielegalnie powielonych na stronach internetowych.

[srodtytul]Trzykrotne wynagrodzenie[/srodtytul]

Nie udało nam się znaleźć wyroku, który przesądzałby o ewentualnej odpowiedzialności cywilnej. Firmy i stowarzyszenia walczące o prawa autorskie w sieci wytaczają procesy tym, którzy rozpowszechniają utwory, a nie tym, którzy wyłącznie je ściągają. Już to może być wskazówką, że pobieranie mieści się w granicach dozwolonego użytku osobistego.

Gdyby jednak przyjąć, że pobierający pliki naruszają prawa twórców, to ci mogliby się od nich domagać m.in. zapłaty dwukrotności (w razie braku winy) lub trzykrotności (gdy naruszenie jest zawinione) należnego wynagrodzenia.

[ramka][b]Można się dzielić ze znajomymi[/b]

Dozwolony użytek osobisty, o którym mówi art. 23 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181883]ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych[/link], pozwala na udostępnianie utworów kręgowi „osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego”. Nic nie stoi więc na przeszkodzie, by wypalić płytę z kompilacją muzyczną dla przyjaciół czy rodziny. Oczywiście przepisu tego nie można nadinterpretować, jak chcieliby niektórzy. Trudno wywodzić z niego np., że udostępniając przez program do wymiany plików piosenkę, pozwalamy ją przesłuchać swoim znajomym, bo użytkownicy tego programu pozostają z nami w stosunku towarzyskim. W ten sposób narażamy się na odpowiedzialność zarówno karną, jak i cywilną. [/ramka]

[ramka][b]Co mówi ustawa o prawie autorskim[/b]

Art. 23. 1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.

2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181883](tekst jedn. DzU z 2006 nr 90, poz. 631 ze zm.)[/link][/ramka]

[ramka][b]Czytaj także: [/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/55726,545945-Uwazaj--co-umieszczasz-w-globalnej-sieci.html] Uważaj, co umieszczasz w globalnej sieci[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/55726,545937-Uzytkownik-nie-musi-badac-zrodla-nagrania.html]Użytkownik nie musi badać źródła nagrania[/link]