Nauczyciel dostanie emeryturę wcześniej

Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w placówkach określonych w Karcie nauczyciela mogą przejść na emeryturę przysługującą na podstawie art.  88 tej ustawy po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy i udowodnieniu co najmniej:

Jak widać, warunki stażowe przewidziane dla tej emerytury są bardziej rygorystyczne niż dla emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze. Ubezpieczony musi – co do zasady – udowodnić zarówno dłuższy staż ubezpieczeniowy (30 lat zamiast 25 lat), jak i większy staż pracy nauczycielskiej (20 lat zamiast 15 lat).

Co więcej, w przypadku tej emerytury praca nauczycielska musi być wykonywana ostatnio przed przejściem na emeryturę. Wykonywanie w tym czasie innego rodzaju pracy przekreśla możliwość uzyskania tego świadczenia.

Niejako w zamian za wymienione obostrzenia przepisy nie zawierają, w odróżnieniu od  emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, warunku ukończenia obniżonego o pięć lat wieku emerytalnego.

Brak tego warunku nie ma już wprawdzie żadnego znaczenia dla mężczyzn urodzonych przez  1949 rokiem (wiek 60 lat ukończyli bowiem najpóźniej w 2008 r.), ale jest istotny dla nauczycieli urodzonych po 1948 r., a  przed 1969 r.

Jest jeszcze jedna korzystna różnica. Otóż w przypadku emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze praca nauczycielska musi być wykonywana w pełnym wymiarze godzin. Karta nauczyciela zawiera mniej rygorystyczne rozwiązanie. Wystarczy pracować w 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, aby liczyć na  uwzględnienie okresu takiego zatrudnienia do stażu pracy nauczycielskiej.

I w tym jednak przypadku ZUS nie zaliczy zatrudnienia np. w 1/3 czy 1/4 obowiązującego wymiaru zajęć.

Od zasady, że praca nauczycielska musi być wykonywana przynajmniej na pół etatu, zostały wprowadzone wyjątki. Dotyczą one nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych zatrudnionych w urzędach organów administracji rządowej i kuratoriach oświaty, w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz w okręgowych komisjach egzaminacyjnych, w specjalistycznej jednostce nadzoru oraz w organach sprawujących nadzór pedagogiczny nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, rodzinnymi ośrodkami diagnostyczno konsultacyjnymi oraz szkołami przy zakładach karnych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych.

W przypadku tych osób, przy  ustalaniu 20 letniego stażu pracy nauczycielskiej ZUS uwzględnia jedynie te okresy, w których praca była wykonywana w pełnym wymiarze zajęć.

Ustalając prawo do emerytury z Karty nauczyciela w większości przypadków ZUS zaliczy pracę nauczycielską wykonywaną przynajmniej na pół etatu. Musi to być jednak ostatnia praca przed  zgłoszeniem wniosku o to świadczenie.

Przykład

Ubezpieczony (urodzony 15 sierpnia 1948 r.) udowodnił 31 letni staż ubezpieczeniowy. Od 1 września 1989 r. jest nieprzerwanie zatrudniony w szkole jako nauczyciel. Przez pierwsze osiem lat wykonywał tę pracę na pół etatu, a od 1 września 1997 r. jest zatrudniony w pełnym wymiarze godzin.

Nie udowodnił minimalnego stażu 15 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej na pełny etat. Tym samym nie spełnił warunków wymaganych do przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze.

Mimo to z końcem roku szkolnego 2010/2011 zamierza rozwiązać stosunek pracy w szkole i przejść na emeryturę we wrześniu 2011 r. (w wieku 63 lat). ZUS przyzna emeryturę z Karty nauczyciela, gdyż ubezpieczony będzie miał minimalny 20 letni staż pracy nauczycielskiej wykonywanej co najmniej w połowie obowiązkowego wymiaru zajęć.

Przykład

Ubezpieczony urodzony 10 lipca 1947 r. przez 14 lat wykonywał w szkole pracę nauczycielską. Przez kolejne sześć lat pracował jako nauczyciel mianowany w kuratorium oświaty, ale w ostatnich dwóch latach – tylko na 1/2 etatu.

Ustalając wymagany do przyznania emerytury z Karty nauczyciela 20 letni staż pracy nauczycielskiej ZUS nie zaliczy ostatnich dwóch lat pracy w kuratorium wykonywanej w 1/2 wymiaru czasu pracy.

Ubezpieczony nie udowodni więc jednego z warunków wymaganych do uzyskania tego świadczenia.

Przykład

Ubezpieczony (urodzony w listopadzie 1948 r.) udowodnił 32 letni staż ubezpieczeniowy. W szkole przepracował 21 lat, z czego 12 lat na pełnym etacie, a dziewięć lat w połowie obowiązkowego wymiaru zajęć.

Ze szkoły zwolnił się z końcem roku szkolnego  2008/2009, po czym podjął pracę wykładowcy na uczelni wyższej. W listopadzie 2010 r., po rozwiązaniu stosunku pracy na uczelni, wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury przewidzianej w Karcie nauczyciela. ZUS nie przyznał mu tego świadczenia. Ostatnio przed zgłoszeniem wniosku wykonywał bowiem zatrudnienie niebędące pracą nauczycielską.

Nie wszystkie okresy wchodzą do stażu

Podobnie jak ma to miejsce przy ustalaniu stażu pracy w  szczególnych warunkach lub w  szczególnym charakterze, pewne okresy podlegają wyłączeniu przy ustalaniu wymaganego okresu pracy nauczycielskiej.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby zostały one uwzględnione przy ustalaniu ogólnego stażu ubezpieczeniowego.

Ogólnie rzecz biorąc, chodzi o okresy, w których praca nauczycielska z różnych powodów nie była świadczona. Przede  wszystkim są to okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada  1991 r. wynagrodzenie lub świadczenie na wypadek choroby lub macierzyństwa, a więc okresy:

Inne okresy niewykonywania pracy, które również nie mogą być zaliczone do stażu nauczycielskiego, to okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz służby wojskowej. W zasadzie jako jedyne z okresów niewykonywania pracy nauczycielskiej zaliczeniu do omawianego stażu podlegają okresy urlopu wypoczynkowego.

Przykład

Ubezpieczony urodzony 10 sierpnia 1948 r. udowodnił 32 letni staż ubezpieczeniowy. Przez 23 lata pozostawał w stosunku pracy w szkole, wykonując pracę nauczycielską. W tym czasie przebywał kilkakrotnie na zwolnieniach lekarskich, za które wypłacono mu wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy (łącznie przez 175 dni), przez dwa lata przebywał na urlopie bezpłatnym, a przez rok korzystał z urlopu dla poratowania zdrowia.

Ustalając 20 letni okres pracy nauczycielskiej, ZUS wyłączył wszystkie wymienione okresy, w których praca w charakterze nauczyciela nie była faktycznie wykonywana. W związku z tym ubezpieczony nie spełnił jednego z warunków wymaganych do przyznania emerytury z Karty nauczyciela.

Trzeba samemu zwolnić się z pracy

Jednym z warunków wymaganych do przyznania emerytury na podstawie Karty nauczyciela jest rozwiązanie stosunku pracy.

Nauczyciel, który przed  zgłoszeniem wniosku o emeryturę pracował w więcej niż jednej szkole, musi rozwiązać wszystkie umowy. I to nawet wówczas, gdy jest to zatrudnienie na mniej niż pół etatu.

Przepisy nie zabraniają natomiast kontynuowania stosunku pracy w innym zawodzie.

Należy podkreślić, że rozstanie się nauczyciela ze szkołą nie może mieć dowolnej formy. Co do zasady rozwiązanie stosunku pracy musi nastąpić na wniosek nauczyciela. A dzieje się tak wówczas, gdy nauczyciel składa wypowiedzenie umowy o  pracę lub też wnioskuje o rozwiązanie stosunku pracy w  drodze porozumienia stron. Ale i od tej zasady przewidziane są wyjątki.